Nasze magazyny
Dwanaście kroków zapobiegania niepożądanym działaniom leków
- 1. Przed wydaniem recepty upewnij się, że diagnoza jest jednoznaczna i poparta wynikami badań laboratoryjnych.
- 2. Uważnie kontroluj historię farmakoterapii.
- 3. Przeczytaj dołączone do opakowania leku ulotki, by poznać jego oddziaływanie na organizm.
- 4. Sprawdź dołączone przez farmaceutę etykiety.
- 5. Poproś o najniższe skuteczne dawki dla pacjentów w podeszłym wieku.
- 6. Uprość schemat przyjmowania leków i wymagaj regularnej kontroli zażywanych preparatów w celu upewniania się, że stosowanie każdego z nich wciąż jest konieczne.
- 7. Ilekroć to możliwe, unikaj polifarmacji.
- 8. Podczas przygotowywania dziennych dawek używaj specjalnych pojemników na lekarstwa.
- 9. Poinformuj całą rodzinę o właściwych schematach podawania leków.
- 10. Stare lekarstwa zwróć do apteki lub przynajmniej pozbądź się ich z domu.
- 11. Miej świadomość ryzyka przedawkowania leków przez chorych psychicznie pacjentów w podeszłym wieku.
- 12. Przede wszystkim dostrzegaj - i upewnij się, że pacjenci w podeszłym wieku również o tym wiedzą - że lekarstwa mogą zarówno powodować choroby, jak i łagodzić ich objawy.
Ponieważ nie sprecyzował Pan, jakie leki zostały rodzicom przepisane i są przez nich obecnie przyjmowane, nie jestem w stanie odpowiedzieć, odnosząc się szczegółowo do ich problemów. Jeśli jednak ci starsi ludzie muszą kontynuować zażywanie farmaceutyków stosowanych w ramach medycyny konwencjonalnej, wszyscy troje powinniście brać pod uwagę poniższe zalecenia.
Polifarmacja - przepisywanie pacjentowi więcej niż jednego leku naraz - to zjawisko powszechne wśród ludzi starszych. Odpowiada za to założenie, że zmagają się oni z wieloma chorobami. Około połowy osób w podeszłym wieku zażywa jednocześnie kilka farmaceutyków, przepisanych przez lekarza lub dostępnych bez recepty (ang. over the counter, OTC), często przez długi czas.
Jak Pan przypuszczał, wiele z rzekomo zdiagnozowanych chorób pojawia się pod wpływem interakcji leków, których być może nie dostrzega ani lekarz, ani farmaceuta, a dodawanie kolejnych preparatów tylko nasila pierwotny problem.
Połowa populacji ludzi starszych przyjmuje kilka leków jednocześnie, co powoduje objawy niepożądane mylone z faktycznymi schorzeniami. Według Haralda Gaiera interakcji tych można jednak uniknąć przez stosowanie się do przedstawionych tu dwunastu kroków lub wybór pewnych metod alternatywnych.
W tabeli po lewej proszę sprawdzić wykaz interakcji obserwowanych pomiędzy najczęściej stosowanymi lekami a preparatami zwykle przepisywanymi osobom starszym oraz sposobów radzenia sobie z nimi w przypadku tej grupy pacjentów.
Najwięcej lekarstw stosują ludzie starsi przebywający w ośrodkach opiekuńczych. Przeciętnemu pensjonariuszowi domu spokojnej starości zleca się przyjmowanie codziennie ośmiu różnych farmaceutyków. W przypadku przeciętnej samodzielnej osoby starszej jest to siedem różnych leków każdego dnia (cztery na receptę i trzy OTC).
Dzieje się tak nie tylko ze względu na przekonanie o wielości schorzeń, z którymi zmagają się ludzie w podeszłym wieku, lecz także dlatego, że pacjenci ci często konsultują się jednocześnie z kilkoma lekarzami. Z Pana listu wynika jednak, że rodzice zawsze zasięgali opinii tego samego internisty.
Interakcje leków, na które należy uważać
- LEKI. POŁĄCZENIE
inhibitory konwertazy angiotensyny (ang. angiotensin-converting enzyme, ACE) + niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) na bóle stawów
leki zobojętniające kwas żołądkowy + sole żelaza
benzodiazepiny + alkohol
beta-blokery + prazosyna (hypovase, minipress, leki na nadciśnienie tętnicze, łagodny rozrost gruczołu krokowego i objaw Raynauda)
beta-blokery + NLPZ na bóle stawów
cymetydyna (tagamet) + prokainamid (lek na zaburzenia rytmu serca, np. migotanie przedsionków)
klonidyna (dixarit) + trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
digoksyna + chinidyna
digoksyna + tetracyklina
digoksyna + antycholinergiki
lit + tiazydy
salicylany (aspiryna) + warfaryna
preparaty teofiliny (leki rozszerzające oskrzela) + beta-blokery
- CO NALEŻY ZROBIĆ
skontrolować ciśnienie tętnicze pierwszego dnia przyjmowania NLPZ
przyjmować żelazo kilka godzin przed zażyciem leku zobojętniającego kwas żołądkowy (najlepiej w formie płynnej)
unikać alkoholu
przyjmować leki w możliwie największych odstępach czasu oraz monitorować zmiany ciśnienia tętniczego przy przyjmowaniu pozycji stojącej
kontrolować ciśnienie tętnicze
przed rozpoczęciem przyjmowania cymetydyny zmniejszyć dawkę prokainamidu o jedną trzecią
unikać przyjmowania tych leków w tym samym czasie
unikać przyjmowania tych leków w tym samym czasie
unikać przyjmowania tych leków w tym samym czasie
stosować płynne lub szybko rozpuszczalne preparaty digoksyny
w skojarzeniu z tiazydami bardziej wskazane są diuretyki pętlowe, np. furosemid, bumetanid i torasemid (lasix, bumex i demadex), może być też konieczne ostrożne obniżenie dawki litu
unikać przyjmowania tych leków w tym samym czasie
unikać podawania beta-blokerów pacjentom z reaktywnymi chorobami dróg oddechowych, np. ze świszczącym oddechem i z astmą
Występują jeszcze inne reakcje niepożądane na leki, jak również zespoły abstynencyjne, takie jak choroba niedokrwienna serca wywołana nagłym zaprzestaniem przyjmowania beta-blokerów czy nadciśnienie tętnicze spowodowane odstawieniem antagonistów kanału wapniowego, a nawet objawy odstawienne po rezygnacji z zażywania środków uzależniających, do których niestety należą m.in. leki przeciwbólowe, nasenne lub benzodiazepiny.
Alternatywne metody pomocy rodzicom w podeszłym wieku
Osteopatyczna terapia manualna (stosowana w celu poszerzenia zakresu ruchu, zaradzenia problemom z oddychaniem i siłą mięśniową), a szczególnie metoda czaszkowo-krzyżowa, w tym kompresja czwartej komory (CV4), to nieocenione kuracje dla osób w podeszłym wieku.
Homeopatia (o ile w nią wierzysz) oferuje - jak się przekonałem - niezawodne działające ogólnoustrojowo lekarstwo na dolegliwości związane ze starzeniem się - Acidum sarcolacticum - które w celu osiągnięcia dobrego efektu wykorzystuję w potencji 12CH. Eksperymentalne badania kliniczne przeprowadzone wśród osób zdrowych wykazały, że jego zastosowanie sprowadza się do problemów związanych z procesem starzenia, czyli między innymi: różnego rodzaju zapaleń kości i stawów (np. artretyzmu), ogólnej astenii (nietypowego osłabienia fizycznego lub braku energii), świądu (swędzenia), wyprysku keratotycznego (rogowaciejącego wyprysku skórnego) oraz częstego nocnego oddawania moczu.
Ze stosowaniem leków benzodiazepinowych związane są również inne, dodatkowe zagrożenia, np. podwyższone ryzyko złamania bliższego końca kości udowej.
Na ludzi starszych być może najczęściej wpływają jednak sami lekarze, kiedy nieodpowiednio przepisują lek w celu leczenia nierozpoznanego efektu działania innego leku, np. trójpierścieniowy lek przeciwdepresyjny na depresję spowodowaną beta-blokerem lub silny środek uspokajający na pobudzenie związane z przyjmowaniem benzodiazepin.
