Nasze magazyny
Witamina D (cholekalcyferolu) pełni w organizmie wiele funkcji: wspomaga wiązanie wapnia w kościach, a jej niedobór może prowadzić do rozwoju krzywicy i osteopenii (stanu poprzedzającego osteoporozę). Zwiększa też aktywność osteoklastów, czyli komórek rozpuszczających fragmenty kości (naturalny proces).
Niski poziom witaminy D powiązano z chorobami autoimmunologicznymi, rakiem, chorobami sercowo-naczyniowymi, depresją, demencją, chorobami zakaźnymi i osłabieniem układu mięśniowo-szkieletowego.
Ze względu na położenie geograficzne dorośli Polacy i Polki powinni przyjmować 2000 j.m. witaminy D dziennie, niezależnie od pory roku. Wiele osób decyduje się na własną rękę zwiększyć tę dawkę do 3000 j.m., a nawet więcej. Tego typu decyzje powinny być podejmowane przez lekarza po analizie wyników badania poziomu witaminy D we krwi. Tymczasem panuje przekonanie, że tego suplementu nie da się przedawkować. Nic bardziej mylnego.
Witamina D – jaka dawka jest bezpieczna?
Jako że każdy organizm jest inny, to trudno mówić o sztywnych widełkach bezpiecznych i szkodliwych dawek witaminy D. Specjaliści za granicę bezpieczeństwa uznają 4000 j.m. dziennie dla osób powyżej 8. r. życia. Przekraczanie jej przez dłuższy czas może być niebezpieczne.
Warto przy tym wspomnieć, że prawidłowe odżywianie (dieta urozmaicona o ryby, mięso i produkty mleczne) oraz regularne przebywanie na świeżym powietrzu z zachowaniem zasad dbania o skórę bardzo rzadko przyczyniają się do przedawkowania witaminy D.
Czytaj również: Niedobór, ale i nadmiar minerałów. może być groźny dla zdrowia
Kiedy dochodzi do przedawkowania witaminy D?
Najłatwiej osiągnąć ten stan poprzez codzienne przyjmowanie wysokich dawek witaminy D w postaci suplementów. Również pewne choroby, w których przebiegu należy przyjmować dużo witaminy D, mogą sprzyjać jej przedawkowaniu, zwłaszcza jeśli jej poziom nie jest regularnie monitorowany. Są to:
- osteoporoza,
- osteodystrofia nerkowa,
- łuszczyca,
- celiakia,
- nieswoiste zapalenie jelit (IBD), a także stan po operacji pomostowania żołądka (by-passy).
Pacjenci zmagający się z chorobami ziarninowymi i chłoniakiem powinni zaś uważać, ponieważ to ich organizm wytwarza zbyt dużo cholekalcyferolu, grożąc hiperwitaminozą. Natomiast grupą wiekową najbardziej narażoną na przedawkowanie witaminy D są dzieci do 5. r. życia.
Część odpowiedzialności może również spoczywać na producentach preparatów witaminowych, którzy czasem niewystarczająco kontrolują swoją produkcję. W 2015 r. zwrócono uwagę na to, że jedna z amerykańskich firm wytwarzających suplementy źle oznaczyła ich zawartość względem poziomu witaminy D. Rok później w Danii wycofano suplement, w którym dawka cholekalcyferolu przekraczała normę aż 75-krotnie. Zatruciu uległo co najmniej 20 dzieci.
Ale również źle zbilansowana dieta może prowadzić do przedawkowania. Na przykład pacjenci, którzy muszą przyjmować duże ilości witaminy D, powinni unikać wzbogaconego nabiału.
Jeśli stosujesz trutki na gryzonie, pamiętaj, żeby wystawiać je w rękawicach ochronnych i umyć później ręce - te preparaty również zawierają cholekalcyferol.
Czytaj również: Witamina D - na co pomaga i dlaczego jest ważna?
Objawy przedawkowania witaminy D
Lista możliwych skutków przyjmowania zbyt wysokich dawek witaminy D jest długa i obejmuje wiele układów narządów:
- układ nerwowy: dezorientacja (splątanie), apatia, agitacja (nadmierne pobudzenie), drażliwość, niekiedy ataksja (niezborność ruchów), stupor (osłupienie), śpiączka,
- układ pokarmowy: ból brzucha, nudności, wymioty, zaparcia, owrzodzenia żołądka i dwunastnicy, zapalenie trzustki,
- układ moczowy: poliuria (częste oddawanie moczu, wielomocz), polidypsja (nadmierne pragnienie), kamica nerkowa (złogi wapnia)
Nadmierna podaż witaminy D oznacza nieprawidłową gospodarkę wapniową. Rozwija się wtedy hiperkalcemia, która może dodatkowo wpływać na pracę serca, zaburzając jego rytm. Do najczęstszych objawów przedawkowania witaminy D należą natomiast osłabienie, zmęczenie, utrata apetytu połączona z chudnięciem i bóle kostne.
Czytaj również: Witamina D zmniejsza ryzyko ostrego ataku astmy
Przedawkowanie witaminy D – co robić?
W przypadku zatrucia witaminą D stosuje się głównie leczenie wspomagające, które koncentruje się na obniżeniu poziomu wapnia we krwi. W tym celu pacjent pod okiem lekarzy podejmuje szereg działań.
- Po pierwsze, należy zaprzestać suplementacji witaminą D. Warto się dużo ruszać, ponieważ to pomaga nerkom usunąć nadmiar wapnia z organizmu.
- Po drugie, ważną rolę odgrywają kroplówki z soli fizjologicznej - zapobiegają one odwodnieniu i dodatkowo pomagają nerkom.
W niektórych przypadkach lekarze mogą włączyć do terapii kalcytoninę (domięśniowo) i bisfosfoniany (dożylnie). Dodatkowo niekiedy podaje się kortykosterydy, zwłaszcza w przypadku chorób ziarniniakowych. Zmniejszają one wchłanianie wapnia w jelitach i ułatwiają usuwanie go z organizmu. W skrajnych przypadkach konieczna może być dializa nerek.
Kiedy stan chorego poprawi się, powinien on wraz z lekarzami przyjrzeć się bliżej przyjmowanym przez siebie lekom i suplementom diety1. Ważne jest regularne wykonywanie badań krwi z oznaczaniem poziomu witaminy D. I najważniejsze: nie wolno przyjmować suplementów w dużych dawkach na własną rękę. To niedźwiedzia przysługa dla własnego organizmu. Zamiast „od przybytku głowa nie boli” najlepiej kierować się przysłowiem „co za dużo, to niezdrowo”.
- 1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557876
