Niedobór, ale i nadmiar minerałów. może być groźny dla zdrowia

Tylko magnez odpowiada za ponad 1 200 różnych zachodzących w ustroju procesów. Poprawia napięcie mięśni, rozluźnia je i wspomaga ich regenerację po ćwiczeniach, działa przeciwdepresyjnie, obniża poziomu cukru we krwi, wspiera utrzymanie wapnia w kościach i uspokaja umysł.

Na stronach internetowych o tematyce zdrowotnej jest też wiele niejasności co do tego, ile dokładnie „niezbędnych minerałów” potrzeba do optymalnego funkcjonowania ludzkiego organizmu.

Niektórzy eksperci wymieniają liczbę 12, inni – 15 lub 21. A jednak, jak wskazuje australijski naturopata i specjalista w dziedzinie równoważenia poziomu minerałów John Bumpus (mineralbalancing.org), jest ona znacznie wyższa.

Niestety składniki odżywcze i minerały zawarte w glebach szybko się wyczerpują. Ubożeją też ich zapasy w żywności, więc suplementacja stała się koniecznością. Zatem jakie mineralne suplementy diety należy przyjmować?

Według Bumpusa jedną z podstawowych rzeczy, które można zrobić, aby kontrolować podaż minerałów, jest pobranie jakiejś aplikacji żywieniowej i wprowadzenie do niej wszystkich spożywanych zazwyczaj pokarmów.

"Zrób to, a zobaczysz, czy spełniasz minimalne wymagania, ponieważ wszystkie te aplikacje uwzględniają zalecane dzienne spożycie. To są absolutnie minimalne akceptowalne poziomy. Jeśli nie osiągasz minimum w tym zakresie i nie masz żadnych problemów ze zdrowiem, zacznij przynajmniej przyjmować suplementy diety. Nawet metoda „wszystko w jednym” i stosowanie ogólnej kombinacji minerałów jest naprawdę dobre. Może to pozytywnie zadziałać. Jednak jeśli masz problemy zdrowotne, musisz wybrać inny kierunek – radzi Bumpus.

Oczywiście zdecydowana większość ludzi na całym świecie ma już niedobór niektórych z najważniejszych minerałów, takich jak magnez i potas, w organizmie. A mniej istotne pierwiastki, takie jak bor, lit i selen, są dziś prawie nieobecne w żywności. W rezultacie – aby poradzić sobie z tysiącami codziennych niezbędnych funkcji – organizm musi zadowolić się tym, co ma.

To właśnie w ten sposób dochodzi do zaburzenia równowagi mineralnej i rozwoju problemów. Organizm jest superinteligentny. Jego zadaniem jest robienie wszystkiego, co konieczne, abyśmy mogli dalej żyć. Powiedzmy, że chce wyprodukować insulinę. Wiadomo, że jej poziom reguluje cynk. A jeśli nie ma wystarczającej ilości cynku?

Cóż, organizm może, zamiast niego wykorzystać do produkcji insuliny żelazo, więc robi wszystko, co może, ale pojawią się pewne objawy cukrzycy, ponieważ żelazo nie jest preferowanym minerałem, którego potrzebuje.

Innym przykładem sytuacji, w której ciało znajduje części zamienne, jest budowa kości. Może wykorzystać do niej aluminium, jeśli nie ma wystarczającej ilości wapnia, jednak pierwiastek ten jest dość miękki. W przypadku nieodpowiedniej ilości wapnia i aluminium organizm może też do budowy kości użyć ołowiu. Może i będzie przestawiał się na wykorzystywanie dostępnych minerałów, ale ostatecznie zacznie to powodować problemy. Wtedy ogólna suplementacja przestaje działać i potrzebujesz pomocy – wyjaśnia Kneale, która jest teraz naturopatką, specjalistką w dziedzinie równoważenia poziomu minerałów i współzałożycielką kalifornijskiego ośrodka szkoleniowego Global Nutritional Healing (globalnutritionalhealing.com).

Jak sprawdzić poziom witamin i składników mineralnych?

Zarówno Bumpus, jak i Kneale uważają, że najdokładniejszą możliwą oceną równowagi mineralnej organizmu, proporcji pierwiastków, ich nadmiarów i niedoborów jest analiza pierwiastkowa włosa (ang. hair tissue mineral analysis, HTMA). Zapewnia o wiele więcej informacji niż tylko ilość i równowaga minerałów w organizmie.

"Mała próbka włosów może również dostarczyć dokładnych danych na temat aktywności nadnerczy i tarczycy, tolerancji węglowodanów, poziomu energii i przemiany materii. Ukazuje nawet stan układu odpornościowego" – zapewnia Kneale.

Ponadto stosujący HTMA specjaliści mogą doradzać pacjentom nie tylko w kwestii właściwej suplementacji minerałów, lecz także tego, jakie pokarmy spożywać i jakie witaminy będą odpowiednio uzupełniać skład chemiczny organizmu. Jednak to nie wszystko.

Od HTMA można oczekiwać informacji zwrotnych na temat wszystkich poniższych kwestii:

• Metabolizm komórkowy. Poziom aktywności i procesów odżywczych (w tym wchłaniania) na poziomie komórkowym.
• Poziom energii. Minerały są niezbędne do produkcji energii w komórkach. Gdy zabraknie odpowiednich pierwiastków lub dojdzie do zaburzenia ich równowagi, komórki nie będą w stanie wytwarzać energii potrzebnej do utrzymania funkcji organizmu, co może skutkować skrajnym zmęczeniem.
• Szybkość utleniania. Pokazuje, w jaki sposób organizm metabolizuje węglowodany i tłuszcze oraz przekształca spożywane pokarmy w energię.
• Wzorce analizy włosów. W analizie pierwiastkowej włosa wyróżnia się ok. 70 wzorów wizualnych, ukazujących kombinacje poziomów minerałów i proporcji między nimi, które ujawniają reakcje na stres. Profil biochemiczny Four Low jest np. powszechny, gdy stężenia wszystkich 4 elektrolitów (wapnia, magnezu, sodu i potasu) są niższe od idealnych. W przypadku wzoru Four High poziom tych samych elektrolitów wykracza poza normalny zakres.
• Tolerancja glukozy. Minerały, w tym mangan, cynk i chrom, oraz ich stosunek do potasu i sodu dostarczają informacji na temat tolerancji glukozy i metabolizmu węglowodanów.
• Funkcjonowanie autonomicznego układu nerwowego. Analiza pierwiastkowa włosa ujawnia informacje o funkcjonowaniu narządów i gruczołów w autonomicznym układzie nerwowym, który reguluje mimowolne procesy, takie jak oddychanie, tętno i trawienie. Szczegóły te są przydatne do oceny możliwych problemów z mózgiem, tarczycą, mięśniami, nadnerczami, nerkami, wątrobą, śledzioną, żołądkiem, jelitem cienkim i grubym.
• Toksyczne metale. Test wykrywa też neurotoksyczne zatrucia metalami, np. miedzią i aluminium.
• Analiza zachowania. Nierównowaga minerałów ma bezpośredni związek z depresją, zaburzeniami lękowymi, zmęczeniem, wahaniami nastroju, zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), fobiami, bezsennością, zaburzeniami uczenia się i wieloma innymi.

Jak minerały wpływają na zdrowie psychiczne?

Zazwyczaj nie myśli się o tym, że różne minerały mają różne emocjonalne powiązania i oddziałują na ludzkie życie, ale tak właśnie jest. Bumpus wskazuje, że każdy pierwiastek ma pewne właściwości i cechy, które mogą wpływać na człowieka w odpowiedni sposób, zarówno fizjologicznie, jak i emocjonalnie.

"Żelazo jest dość mocne i może być całkiem sztywne, prawda? Jest jednak dość reaktywne w połączeniu z tlenem – utlenia się i rdzewieje. Na tej samej zasadzie osoby z naprawdę wysokim poziomem żelaza mogą być bardzo nieugiętymi i bardzo reaktywnymi jednostkami. Mogą krzyczeć, mieć w sobie dużo złości i wiele problemów z wątrobą" – mówi Bumpus.

Zwraca również uwagę na to, że po pewnym czasie trwania programu równoważenia minerałów, gdy ciało, osobowość i emocje zaczynają się zmieniać, może to być dość niekomfortowe.

"Równowaga mineralna danej osoby może pokierować jej osobowością do punktu, w którym – gdy zaczyna modyfikować pewne rzeczy – nie podoba się jej to. Może np. całe życie przeżyła z zaburzeniami, przez które stała się bardzo cicha, powściągliwa i skryta. Często jest sama i sprawia jej to przyjemność. A potem zaczyna poprawiać poziomy sodu i potasu, dzięki czemu polepsza się funkcja nadnerczy, poziom energii wzrasta, a ona staje się bardziej ekstrawertyczna i zaczyna intensyfikować komunikację z innymi. Nagle znajduje się w sytuacjach, których tak naprawdę nie lubi, ponieważ przyzwyczaiła się do przebywania w samotności" – wyjaśnia Bumpus.

Jednak do prawdziwej kreatywności potrzeba również zaangażowania całego mózgu ssaków, w którym mocno dominuje miedź. Tymczasem zbytnia dominacja miedzi może sprawić, że nawet najbardziej uważna i kreatywna osoba będzie kapryśna i łatwo wpadnie w reakcję walki lub ucieczki. To dlatego, że miedź wpływa na człowieka, aby reagował na bardziej pierwotnym poziomie, a nie wybiegał myślą w przyszłość. A zatem istnieje wiele takich emocjonalnych połączeń.

Rtęć również może np. powodować wiele strachu, a aluminium silną mgłę umysłową. Wiem, że to nie jest emocja, ale na pewno każdy to uwzględnia, kiedy rozmawiam z pacjentami. Światem rządzą minerały – przekonuje Bumpus.

Kneale opowiada historię pacjentki cierpiącej na schizofrenię i zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Słyszała ona głosy i przyjmowała wysokie dawki leków. Jej wstępne badanie włosa wykazało podwyższony poziom cynku, co może być ukrytym wskaźnikiem zatrucia miedzią. Po 4 miesiącach programu, jak można się było spodziewać, jej ponowne badanie wykazało zatrucie miedzią. Był to poziom dwukrotnie wyższy od idealnego.

Badanie wykazało również eliminację rtęci. Po 6 miesiącach nie słyszała już głosów i czuła się psychicznie i fizycznie najlepiej od kilkudziesięciu lat – opowiada Kneale. Niezależnie od stężenia poszczególnych minerałów także wysokie i niskie proporcje między niektórymi pierwiastkami mogą mieć wpływ na emocje i psychikę.

Szybkie i wolne tempo utleniania

Równoważenie minerałów ma na celu wyrównanie zdolności komórek do produkcji energii, co jest związane z metabolizmem organizmu – procesem, w którym przekształca on żywność w energię.

Komórki wykorzystują różne enzymy do utleniania składników odżywczych, w tym węglowodanów i tłuszczów, w celu przyspieszania uwalniania wytworzonej energii. Szybkość uwalniania energii przez komórki organizmu różni się w zależności od osoby.

Ludzie, którzy są „powolnymi utleniaczami”, wykazują szereg objawów – od ogólnego zmęczenia i apatycznego tempa życia po introwersję, apatię, depresję, niepokój, niskie ciśnienie tętnicze, hipoglikemię, ochotę na słodycze, zaparcia i wycofanie z interakcji społecznych. Mają tendencję do tycia w biodrach i udach.

Z fizjologicznego punktu widzenia powolne tempo utleniania wiąże się z wysokim stosunkiem wapnia do potasu i niskim stosunkiem sodu do magnezu oraz wskazuje na niedoczynność tarczycy i nadnerczy.

Po drugiej stronie barykady znajdują się „szybcy utleniacze”, którzy są towarzyscy, energiczni i ekstrawertyczni. Są również podatni na silne odczuwanie nerwowości i niepokoju, wahania nastroju, epizody agresji, a nawet paranoi. Mają tendencję do tycia w okolicy żołądka.

Z fizjologicznego punktu widzenia szybkie utlenianie charakteryzuje się niskim stosunkiem wapnia do potasu i wysokim stosunkiem sodu do potasu. Silne zaburzenie tych proporcji może prowadzić do niskiego ogólnego poziomu wapnia i magnezu, co powoduje skurcze mięśni, drażliwość i dolegliwości ze strony układu nerwowego. Szybkie utlenianie jest oznaką nadczynności tarczycy i nadnerczy.

Objawy zaburzeń równowagi mineralnej

Poniższe objawy mogą wskazywać na potencjalne zaburzenia równowagi, ale jedynie badanie może je potwierdzić.

WAPŃ
• Niedobór (hipokalcemia): Bóle mięśni, skurcze, konwulsje, odrętwienie, mrowienie, zmęczenie, skrajne zmęczenie, zaburzenia rytmu serca, kruchość paznokci, szorstkość włosów. Bardzo niskie poziomy mogą powodować drgawki, arytmie i śmierć.
• Nadmiar (hiperkalcemia): Bóle brzucha, wymioty, zaparcia. Długotrwale wysoki poziom może osłabiać kości i prowadzić do powstawania kamieni nerkowych.
MIEDŹ
• Niedobór: Zmęczenie, osłabienie, ogólnie złe samopoczucie, kruchość kości, utrata pamięci, trudności z nauką, neuropatia obwodowa i inne zaburzenia neurologiczne, anemia, niski poziom białych krwinek, niski poziom płytek krwi.
• Nadmiar: Biegunka, nudności, wymioty, bóle brzucha, bóle głowy, żółtaczka, niewydolność nerek, metaliczny posmak, anemia, uszkodzenie wątroby, niewydolność serca, uszkodzenie mózgu.
FOSFOR
• Niedobór (hipofosfatemia): Zapalenie stawów, zmęczenie, osłabienie mięśni, kruchość kości, próchnica zębów. Ma związek z niskim spożyciem białka.
• Nadmiar (hiperfosfatemia): Niskie stężenie wapnia we krwi.
MAGNEZ
• Niedobór (hipomagnezemia): Utrata apetytu, nudności i wymioty, zmęczenie, osłabienie, drętwienie i mrowienie, skurcze mięśni, drgawki, nieregularne bicie serca, zmiany osobowości, skurcze naczyń wieńcowych.
• Nadmiar (hipermagnezemia): Choć szacuje się, że 80% populacji świata cierpi na niedobór magnezu, objawy jego nadmiaru obejmują osłabienie mięśni, dezorientację, trudności w oddychaniu, arytmię i nagłe zatrzymanie krążenia.
ŻELAZO
• Niedobór: Może objawiać się ogólnym osłabieniem i zmęczeniem, spłyceniem oddechu, przyspieszonym biciem serca, bólem głowy, zimnymi stopami i dłońmi, kruchością paznokci i… bólem języka.
• Nadmiar: Nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka, odwodnienie, niskie ciśnienie tętnicze, szybkie bicie serca, drgawki, uszkodzenie wątroby, śmierć.

SELEN
• Niedobór: Wypadanie włosów, niepłodność, osłabienie mięśni, zmęczenie, mgła umysłowa, dysfunkcja tarczycy.
• Nadmiar: Wypadanie włosów, problemy żołądkowo-jelitowe, upośledzenie układu nerwowego, paraliż.
POTAS
• Niedobór (hipokaliemia): Wzdęcia brzucha, nudności, wymioty, zawroty głowy, niskie ciśnienie tętnicze.
• Nadmiar (hiperkaliemia): Zmęczenie, ogólne osłabienie, nudności, wymioty, bóle mięśni, zaburzenia rytmu serca, nagłe zatrzymanie krążenia.
SÓD
• Niedobór (hiponatremia): Nudności, wymioty, ból głowy, dezorientacja, osłabienie mięśni, zmęczenie, drażliwość. W ciężkich przypadkach może powodować drgawki, śpiączkę lub śmierć.
• Nadmiar (hipernatremia): Nadmierne pragnienie, zmęczenie, dezorientacja, skurcze mięśni, drgawki, wahania nastroju, śpiączka.
CYNK
• Niedobór: Wypadanie włosów, częste infekcje, powolne gojenie ran, utrata smaku i węchu, biegunka, problemy skórne przypominające egzemę, problemy z oczami, opóźnione dojrzewanie, upośledzenie funkcji poznawczych, zaburzenia układu odpornościowego.
• Nadmiar: Nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka, objawy grypopodobne, utrata smaku, niedobór miedzi.