Rumień wędrujący - czym się charakteryzuje? Diagnostyka i leczenie rumienia wędrującego

Rumień wędrujący - pierwszy sygnał boreliozy

Kiedy słyszysz słowo "borelioza", prawdopodobnie od razu myślisz o rumieniu wędrującym. Rzeczywiście, często jest on pierwszym objawem zakażenia krętkami Borrelia wywołującymi tę chorobę.

Jak rozpoznać rumień wędrujący?

• to zaczerwienienie skóry, które pojawia się do kilkunastu dni od ugryzienia kleszcza w miejscu, gdzie wbił się on w skórę,
• rumień utrzymuje się nawet kilka tygodniu, w tym czasie może rozrastać się, a jego wewnętrzny krąg blednie ukazując zdrową skórę,
• zdarza się, że nie daje żadnych objawów, kiedy indziej zaś wywołuje swędzenie lub wrażenie ciepła w zainfekowanym rejonie,
• może zniknąć i powrócić po paru tygodniach.

Jeżeli w ciągu następnych kilku dni lub tygodni pojawią się poniższe objawy, możesz być pewien, że cierpisz na boreliozę:

• ból głowy i sztywność karku,
• ból stawów i mięśni,
• stan podgorączkowy i dreszcze,
• zmęczenie, brak apetytu,
• powiększone węzły chłonne¹.

Co ciekawe, same kleszcze nie chorują na boreliozę, jedynie zakażają nią żywicieli. Ich organizmy są zbudowane inaczej niż ssaków, przez co bakterie Borrelia nie są w stanie przedostać się z jelit do innych układów. Żeby zaś sam kleszcz stał się wektorem choroby, musi prawdopodobnie najpierw żerować na chorym żywicielu². (Przeczytaj także artykuł 'Borelioza - ból stawów')

Rumień wędrujący u dzieci

U dzieci rumień od kleszcza niekoniecznie musi wędrować tak jak u dorosłych. Nierzadko jest to czerwona plama, która nie rośnie, a jej centrum nie blednie. Do tego zdarza się, że rumień widoczny jest tylko po wysiłku fizycznym lub po podgrzaniu skóry w miejscu ukąszenia kleszcza.

Dodatkowo niekoniecznie ten objaw choroby ma postać jednej czerwonej plamy: może też przypominać bardziej pokrzywkę lub wysypkę. Jeżeli jednak wcześniej w tym miejscu znalazłeś u dziecka kleszcza i/lub po jakimś czasie pojawiają się objawy grypopodobne, niezwłocznie zgłoś się z dzieckiem do lekarza.

Jak rozpoznać rumień wędrujący?

Aby wystąpił rumień wędrujący, musi dojść do ukąszenia przez kleszcza. Zdarzają się przypadki, kiedy pacjent znajduje na swojej skórze czerwony okrąg, jednak nie przypomina sobie spotkania z kleszczem.

W takim przypadku warto odwiedzić wpierw dermatologa, który potwierdzi lub wykluczy diagnozę, ponieważ kilka innych problemów zdrowotnych może przypominać rumień po ugryzieniu kleszcza, w tym grzybica skóry, atopowe zapalenie skóry czy odczyn alergiczny.

Rumień wędrujący a odczyn alergiczny - podstawowe różnice

Jak odróżnić rumień wędrujący od reakcji alergicznej? Czasem może to być trudne. Odczyn alergiczny może przypominać ten po kleszczu np. w przypadku pokrzywki atopowej, która wygląda jak swędzące bąble w obwódce zaczerwienionej skóry. Właśnie ta obwódka jest potencjalnie myląca i może przypominać rumień wędrujący, mimo że nie pochodzi od ugryzienia kleszcza.

Jednak w rumieniu wędrującym nie ma bąbli, które zawsze pojawiają się w przypadku pokrzywki³. Ważne: po ukąszeniu kleszcza nie może pojawić się odczyn alergiczny (czerwona skóra często jest po prostu miejscowym stanem zapalnym spowodowanym zranieniem przez pasożyta).

Niemożliwym jest złapanie alergii na kleszcza, jednak w wyniku ugryzienia można nabawić się zespołu alfa-gala, czyli uczulenia na pewien cukier (galaktozę-α-1,3-galaktozę) występujący w mięsie większości ssaków, w tym krowim, świńskim, króliczym, owczym itp., a także w ich pochodnych: żelatynie, mleku i produktach mlecznych.

Również leki w otoczce z żelatyny są potencjalnie niebezpieczne. Objawy pojawiają się zwykle 2-6 godzin po posiłku i obejmują:

• pokrzywkę lub swędzącą wysypkę,
• nudności, wymioty,
• problemy trawienne, zgagę,
• biegunkę,
• kaszel, skrócony oddech lub trudności w oddychaniu,
• spadek ciśnienia krwi,
• obrzęk ust, gardła, języka lub brzegów powiek
• oszołomienie,
• ostry ból brzucha⁴.

Przeczytaj jakie są najlepsze domowe spospoby na ból brzucha i zaparcia.

Czy rumień wędrujący zawsze pojawia się po ugryzieniu kleszcza?

Rumień wędrujący pojawia się tylko po ukąszeniu przez kleszcza, natomiast nie pojawia się on w każdym przypadku ugryzienia przez tego pajęczaka. Ponieważ jest to objaw boreliozy, występuje tylko w przypadku pożywiania się kleszcza-wektora, a nie każde zwierzę ma w swoim organizmie patogeny tej choroby.

Co więcej, nawet w przypadku nosiciela musi upłynąć kilka godzin, nim patogeny z jego układu pokarmowego przedostaną się w górę do ślinianek i wymieszają z krwią żywiciela. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze usunięcie kleszcza⁵.

Ale nawet w przypadku przeniesienia patogenów niekoniecznie musi rozwinąć się rumień wędrujący. Nie oznacza to więc, że jeśli znalazłeś na swojej skórze kleszcza kilka godzin po spacerze np. po parku, a po jego usunięciu nie pojawił się charakterystyczny rumień, to nie grozi ci zakażenie.

Diagnoza i leczenie rumienia wędrującego

Diagnozę powinien postawić lekarz po rozpoznaniu objawów zakażenia, wykluczeniu innych możliwych przyczyn zaczerwienienia skóry lub też po przeprowadzeniu badania krwi pod kątem obecności przeciwciał ukierunkowanych na krętki boreliozy. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków przez ok. 2 tygodnie.

Zdarza się też profilaktyczna antybiotykoterapia u osób mieszkających na terenach podwyższonego ryzyka zakażenia boreliozą oraz w przypadku, gdy podejrzewa się, że kleszcz był przyczepiony do ciała co najmniej 36 godzin.

Jeżeli znalazłeś na skórze kleszcza, postaraj się go zachować w pojemniku (np. w małym słoiczku) do czasu wizyty u lekarza. To pomoże rozpoznać gatunek pasożyta i przygotować odpowiednią farmakoterapię, jako że borelioza nie jest jedyną chorobą przenoszoną przez kleszcze.

Jeżeli natomiast jedynie podejrzewasz u siebie rumień podobny do boreliozy, przygotuj się do wizyty lekarskiej odpowiadając na poniższe pytania:

• Jakie jeszcze objawy zaobserwowałeś u siebie?
• Kiedy się one pojawiły?
• Czy zauważyłeś, by w pewnych okolicznościach objawy ulegały złagodzeniu lub zaostrzeniu?
• Jakie leki, suplementy diety, preparaty ziołowe i witaminy zwykle przyjmujesz?
• Czy ostatnio zmieniałeś leki?
• Czy jesteś uczulony na jakiekolwiek leki lub też czy cierpisz na inne alergie?⁶

Napisz odpowiedzi na te pytania na kartce i pamiętaj o pokazaniu ich lekarzowi.