Legionelloza - co to za choroba i jak się objawia? Czy można się przed nią uchronić?

Ile zakażeń legionellą jest obecnie w Polsce?

W Polsce, szczególnie w województwach podkarpackim i lubelskim, odnotowano niedawno zwiększoną liczbę zakażeń bakterią Legionella pneumophila. Zgodnie z najświeższymi danymi zgłoszono 159 przypadków zakażeń, w tym dziewięć nowych w szpitalach. Niestety, 14 osób z chorobami współistniejącymi nie przeżyło. Ale czy to oznacza, że każdy z nas jest w potencjalnym niebezpieczeństwie? Oto, co warto wiedzieć o tej chorobie.

Legionelloza - co to za choroba i skąd się bierze?

Legionella to jedna z najmniejszych bakterii, która może powodować różne choroby układu oddechowego, najczęściej legionellozę, znaną również jako choroba legionistów. Nazwa pochodzi od pierwszego dużego wybuchu tej choroby, który miał miejsce w 1976 roku podczas konwencji Amerykańskiego Legionu w Filadelfii. Od tego czasu choroba ta zyskała na znaczeniu, zwłaszcza w Europie, gdzie odnotowuje się regularne wybuchy epidemii.

Bakteria ta preferuje wilgotne, ciemne i brudne środowiska z temperaturą od 38 do 42 stopni Celsjusza. Jej obecność jest również związana ze związkami żelaza, co sprawia, że może rozwijać się w źle utrzymanych systemach klimatyzacyjnych, wieżach chłodniczych, saunach i innych urządzeniach, w których woda jest chłodzona. Legionella może przetrwać w wodzie z kranu nawet przez rok, a znaleziono ją również w strumieniach, nawilżaczach powietrza i fontannach.

Zdaniem ekspertów z Instytutu Roberta Kocha, ryzyko chorób zakaźnych, w tym legionellozy, wzrasta wraz z postępowaniem zmian klimatycznych. Coraz większym zagrożeniem dla zdrowia człowieka stają się nowe patogeny, takie jak legionella właśnie czy kleszczowe zapalenie mózgu. Okres letni to czas, kiedy ryzyko zakażenia legionellą jest szczególnie wysokie ze względu na zwiększoną aktywność podróżniczą ludzi.

Jakie są objawy zakażenia legionellą?

Objawy legionellozy są podobne do objawów grypy i mogą obejmować:

• gorączkę
• dreszcze
• ból mięśni
• kaszel
• trudności w oddychaniu
• bóle brzucha i mdłości
• w cięższych przypadkach może dojść do zapalenia płuc, a nawet niewydolności wielonarządowej

Większość hospitalizowanych osób chorych na chorobę legionistów ma gorączkę i kaszel, ale mogą także występować inne objawy, takie jak biegunka i dezorientacja.

Kto jest szczególnie narażony na zakażenie legionellą?

Większe ryzyko zachorowania na legionellozę występuje u osób, które:

• ukończyły 50. rok życia
• palą lub wiele lat paliły papierosy
• mają osłabiony układ odpornościowy. Niektóre schorzenia (takie jak HIV, cukrzyca, rak oraz choroby nerek lub wątroby) i leki mogą osłabiać układ odpornościowy
• cierpią na przelekłą chorobę układu oddechowego, taką jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) lub rozedma płuc 
• mieszkają w ośrodku opieki długoterminowej
• w ostatnim czasie były poddane hospitalizacji
• niedawno przeszły operację wymagającą znieczulenia lub przeszczep narządu

Jak wygląda leczenie legionellozy?

Leczenie legionellozy zwykle polega na antybiotykoterapii. Najczęściej stosuje się takie antybiotyki jak: azytromycyna, lewofloksacyna, moksyfloksacyna, cyprofloksacyna, tetracyklina, doksycyklina, minocyklina czy ryfampicyna. Leczenie antybiotykiem powinno trwać (w zależności od antybiotyku i stanu klinicznego) 10–14 dni. Stan kliniczny większości chorych z chorobą legionistów wymaga leczenia szpitalnego. 

Pod warunkiem wczesnego rozpoznania i rozpoczęcia leczenia możliwe jest całkowite wyleczenie legionellozy bez powikłań. Legionelloza może jednak być śmiertelna, zwłaszcza dla osób z obniżoną odpornością lub z chorobami współistniejącymi. U zdrowych osób ryzyko jest znacznie mniejsze.

Czy można uchronić się przed zakażeniem legionellą?

Ograniczenie ryzyka zakażenia legionellą jest możliwe przez unikanie kontaktu z zanieczyszczoną wodą, zwłaszcza w publicznych basenach, wannach z hydromasażem i systemach klimatyzacyjnych. Instalacje klimatyzacyjne i wentylacyjne nie powinny stwarzać warunków dla rozwoju bakterii - dlatego trzeba je regularnie (kilka razy w roku) czyścić oraz odkażać. Ponieważ legionella nie przenosi się z człowieka na człowieka, najważniejsze jest zachowanie odpowiednich standardów higieny i sanitarnych.