Podniebienie gotyckie – skąd się bierze i jak leczyć wysokie podniebienie?

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Podniebienie dzieli się na twarde i miękkie. To pierwsze znajduje się z przodu i niejako otacza zęby, utrzymując je na miejscu, tworzy też szkielet jamy ustnej. W dalszej części podniebienie staje się miękkie – można wyczuć je, wydając z siebie długotrwały, jednostajny dźwięk. Podniebienie miękkie kończy się tzw. języczkiem, który dobrze widać po otwarciu szeroko jamy ustnej.

Podniebienie rozwija się od 6. do 12. tygodnia ciąży. Na jego ostateczny wygląd i kształt wpływ może mieć wiele czynników: od genów, po warunki w łonie matki (np. niedobór kwasu foliowego utrudnia zamknięcie się szczelin w podniebieniu, co może skutkować tzw. zajęczą wargą, a niski poziom witaminy D powoduje krzywicę, widoczną również w budowie podniebienia), aż po nawyki okresu dziecięcego.

Podniebienie gotyckie - przyczyny

Skąd bierze się wysokie podniebienie? Przyczyn może być wiele, od wady wrodzonej (tak się po prostu ukształtowało w życiu płodowym), przez problem dziedziczny, po objaw większych problemów zdrowotnych.

Podniebienie gotyckie zaobserwowano u chorych na:

• zespół Downa (wysokie podniebienie, otwarte usta, zapalenia kącików ust, a nawet wrzody dziąseł)¹,
• zespół DiGeorge’a (wysokie, często rozszczepione podniebienie, rozszczepiony bądź podwójny języczek)²,
• zespół Marfana (wąska szczęka i podniebienie gotyckie, źle wykształcone zatoki przynosowe, problemy ze stawami żuchwowymi)³,
• zespół Klippela-Feila⁴ (ograniczona możliwość otwierania ust, asymetria twarzy, podniebienie gotyckie, pochylona przegroda nosowa),
• zespół Crouzona (wady zgryzu, w tym stłoczenie zębów, podniebienie gotyckie, skrzywienie przegrody nosa)⁵,
• zespół Aperta (wysokie i zwężone podniebienie, nierzadko w połączeniu z rozszczepem, opóźnione wyrzynanie zębów, mały i zapadnięty nos utrudniający oddychanie)⁶,
• zespół Treachera-Collinsa (niedorozwój kości jarzmowych, szczęki oraz żuchwy, wysokie podniebienie, często wraz z rozszczepem)⁷,
• zespół Turnera (wady zgryzu, wysokie podniebienie, mikrognacja - zbyt mała żuchwa)⁸,
• różnego rodzaju dystrofie mięśniowe.

Na wysokie podniebienie są też bardziej narażone wcześniaki, ryzyko to nie jest jednak wysokie – w badanej grupie problem zaobserwowano u 8% dzieci urodzonych przed terminem⁹. Ponadto na podniebienie gotyckie można samemu "zapracować". Wśród czynników sprzyjających jego rozwojowi są: ssanie kciuka⁹,¹⁰, oddychanie przez usta (tutaj zależność jest dwukierunkowa)¹⁰, a także (zdaniem niektórych specjalistów) długie korzystanie ze smoczka.

Jak wygląda podniebienie gotyckie?

Zwykle ma ono postać nie tylko wysoko wysklepionego podniebienia twardego, ale też wąskiej szczęki – połączenie to przywodzi na myśl wysokie sufity gotyckich katedr, stąd też wzięła się nazwa tego problemu.

Dzieci z wysokim podniebieniem mają słaby odruch ssania, do tego często wystawiają język, który jakby nie mieści im się w środku. Jeżeli dodać do tego wady zgryzu, zwłaszcza zbytnio stłoczone zęby, a na późniejszym etapie życia problemy z wymową głoski "r", możemy niemal mieć pewność, że to podniebienie gotyckie.

Podniebienie gotyckie – czy jest niebezpieczne?

Samo podniebienie gotyckie, jeżeli nie wiąże się z innymi objawami, nie zawsze wymaga leczenia. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że zwiększa ono ryzyko wystąpienia problemów ze zgryzem (zaobserwowano też braki w uzębieniu), nieżytu nosa, zapalenia zatok, alergii wziewnych czy bezdechu sennego¹¹. Noworodki z podniebieniem gotyckim mogą też mieć trudności ze ssaniem piersi, a starsze dzieci z prawidłową wymową niektórych głosek.

Jak leczyć podniebienie gotyckie?

Im szybciej podniebienie gotyckie zostanie wykryte, tym lepiej będzie przebiegać leczenie. W przypadku dorosłych osób nie podejmuje się już niektórych działań, należy więc rozpocząć terapię jeszcze w wieku dziecięcym. Pierwsze kroki można skierować do pediatry, ale też do logopedy.

Pediatra po zbadaniu dziecka powinien wydać skierowanie do otorynolaryngologa (laryngologa), który przyjrzy się bliżej budowie jamy ustnej dziecka i wykryje ewentualne wady słuchu, które również niekiedy towarzyszą źle ukształtowanemu podniebieniu. Na nieprawidłową budowę podniebienia twardego powinien też zwrócić uwagę stomatolog.

Natomiast logopeda oprócz palpacyjnego badania podniebienia skupi się na mowie dziecka, oceni, czy jest ona adekwatna do wieku i jeśli zauważy nieprawidłowości, to zleci ćwiczenia do wykonywania w domu, które poprawią mobilność języka i skorygują wymowę malucha. Logopeda może również przygotować ćwiczenia, które odciążą usta i przywrócą prawidłowe oddychanie nosem.

Jak leczyć podniebienie gotyckie? Najlepiej zacząć od pozbycia się smoczka i rozwiązania problemu ssania palca. Nie będzie to proste, ale konsekwencja z czasem przyniesie wymierne skutki. Pilnowanie prawidłowego toru oddychania (często wraz z regularnym oczyszczaniem nosa) i zlecone ćwiczenia jamy ustnej w wielu przypadkach są wystarczającą interwencją.

Jeśli to jednak za mało, konieczny może okazać się aparat ortodontyczny. Zakłada się go na szczękę i co jakiś czas zmienia ustawienia tak, aby delikatnie rozciągać podniebienie twarde i korygować jego kształt. W skrajnych przypadkach niezbędna jest interwencja chirurgiczna.

Z niemowlakiem można też udać się do fizjoterapeuty. Terapia czaszkowo-krzyżowa może okazać się pomocna w łagodzeniu niepięcia mięśni twarzy i szyi, które towarzyszą wysokiemu podniebieniu. 

Ze względu na utrudnione ssanie, niemowlę z podniebieniem gotyckim wymaga szczególnej troski w kwestii karmienia. Należy też często ważyć je, żeby mieć pewność, że przybiera na masie.

Dobrym pomysłem będzie zasięgnięcie pomocy doradcy laktacyjnego, który pokaże, jak najlepiej przystawiać do piersi niemowlę z podniebieniem gotyckim. Natomiast rodzice karmiący dziecko butelką powinni mieć na uwadze, że smoczek być może pogłębia problemy z jamą ustną. U takich dzieci objęcie opieką medyczną powinno być kompleksowe.