Nasze magazyny
Chroby serca? Dieta. Problemy z tarczycą? Dieta. Cukrzyca? Dieta. Odpowiednie nawyki żywieniowe to sposób na zmniejszenie ryzyka rozwoju i złagodzenie objawów wielu schorzeń. Tymczasem mimo kolejnych doniesień naukowych o zaletach zdrowego odżywiania, choroby cywilizacyjne nadal istnieją i mają się całkiem dobrze – a przez to my mamy się źle.
Słowo na obronę: niełatwo jest zmienić swoje przyzwyczajenia kulinarne, zwłaszcza jeśli opierają się one na cukrze i przetworzonych tłuszczach. Organizm szybko się od nich uzależnia, a przez to przejście na zdrową dietę (chociaż znamy jej zalety bardzo dobrze i potrafimy je wymienić z pamięci) odkładamy ciągle na następny dzień. Do tego wiele chorób cywilizacyjnych ma również podłoże genetyczne, a to może sprzyjać myśleniu, że i tak ich nie unikniemy, jeśli ktoś w rodzinie chorował.
Przeprowadzone niedawno przez zespół fińskich naukowców badanie może stanowić policzek wymierzony genetyce oraz ten kluczowy element, którego brakuje nam w motywacji do zmiany diety. Przynajmniej w przypadku panów.
Cukrzyca typu 2 – dieta silniejsza niż geny
Specjaliści przeanalizowali dane dotyczące 1600 mężczyzn w wieku 51-85 lat uczestniczących wcześniej w badaniach nad zespołem metabolicznym, którzy nie chorowali na cukrzycę typu 2. Panowie ci poddali się wtedy testowi obciążenia glukozą, a także wypełnili kwestionariusz dotyczący tego, co i jak często jedli. Na podstawie tych informacji naukowcy opisali dwa wzorce żywieniowe - zdrowy i niezdrowy.
Panowie odżywiający się zdrowo jadali
- sałatki ze świeżych składników,
- świeże lub gotowane warzywa,
- świeże bądź mrożone owoce jagodowe,
- sosy do sałatek na bazie oleju lub też sam olej,
- ryby i ich przetwory,
- drób,
- jogurty bez cukru bądź z dodatkiem słodzików, jogurty typu skyr,
- twaróg,
- sery o obniżonej zawartości tłuszczu,
- owsianki z pełnego ziarna,
- pełnoziarnisty ryż i makaron,
- gotowane ziemniaki i puree.
Tymczasem na niezdrową dietę składały się takie dania jak:
- frytki i smażone ziemniaki,
- kiełbasy,
- pizza i hamburgery,
- rafinowany ryż i makarony,
- cukierki i słodkie wypieki,
- lody i puddingi,
- białe pieczywo,
- gotowe posiłki,
- sery,
- dosładzane jogurty.
Dodatkowo naukowcy za pomocą badania 76 różnych genów dokonali klasyfikacji ochotników pod względem ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2. Dla nikogo nie będzie zaskoczeniem, że zdrowa dieta okazała się skutecznie obniżać stężenie glukozy na czczo oraz po 2 godzinach, a także poprawiać wrażliwość komórek na insulinę.
Dodatkowo krzywa cukrowa również wskazywała na dobry stan zdrowia tych uczestników badania. Jednak w przypadku panów żywiących się tzw. śmieciowym jedzeniem, parametry powiązane z glukozą nie uległy pogorszeniu.
Zdaniem autorów badania oznacza to, że przestrzeganie zasad zdrowej diety jest ważniejsze niż unikanie żywności przetworzonej. Wygląda więc na to, że nie wystarczy wykluczyć z dziennego menu hamburgerów i pizzy, żeby móc nazwać swój posiłek zdrowym i uśpić sumienie.
Dania oparte na warzywach i owocach, chudym mięsie, rybach, zdrowych tłuszczach i pełnoziarnistych produktach są tym, czego nasz organizm potrzebuje na co dzień.
Kolejną ważną informacją okazało się to, że dieta w żaden sposób nie wchodziła w interakcje z genami. Innymi słowy, genetyczne predyspozycje do cukrzycy nie obniżały skuteczności zdrowej diety, a przestrzeganie jej zasad może przynieść korzyść każdemu, niezależnie od tego, czy jest w grupie ryzyka cukrzycy, czy też nie1.
Badanie to ma pewne ograniczenia. Po pierwsze, uczestniczyli w nim tylko mężczyźni, nie wiadomo więc, jak dieta wpłynęłaby na markery cukrzycy u kobiet. Po drugie, grupa badanych nie była szczególnie liczna, może więc nie dać przełożenia na dużą kohortę.
Mimo to raczej mało prawdopodobne, żeby studia z udziałem większej i bardziej różnorodnej grupy przyniosły kontrowersyjne wyniki w tej materii. Zdecydowanie przestrzeganie reżimu dietetycznego zmniejsza ryzyko wielu chorób, a kolejne badania naukowe jedynie to potwierdzają.
Cukrzyca – problem wielu Polaków
Cukrzyca typu 2 dotyka już prawie 3 mln Polaków - oznacza to, że w naszym kraju choruje statystycznie co 11. dorosły. Nie każdy z nas jednak chodzi do lekarza regularnie lub też zwraca uwagę na możliwe objawy cukrzycy, nie wiadomo więc, ilu Polaków pozostaje niezdiagnozowanych.
Przyczyny tak wysokiego odsetka diabetyków należy doszukiwać się przede wszystkim w stylu życia, wszak w wielu przypadkach cukrzyca typu 2 to choroba, na którą sami pracujemy przez wiele lat.
I tutaj warto podać niepokojące dane: otyłość dotyka już 25% Polaków i nie ma znaczenia to, że coraz mniej słodzimy herbatę, skoro później kupujemy w sklepie napoje gazowane.
Cukrzyca była w 2018 r. przyczyną leczenia szpitalnego prawie 280 tys. osób; rok wcześniej polscy lekarze średnio co ok. 2 godziny przeprowadzali operację ucięcia części nogi w związku z tzw. stopą cukrzycową2.
Nieleczona cukrzyca typu 2 może więc być przyczyną trwałej, nieodwracalnej niepełnosprawności. Warto pamiętać o tym podczas komponowania posiłków, dokonywania wyborów żywieniowych, a nawet przygotowywania dziecku kanapki do szkoły. Dzisiejsze wybory żywieniowe tworzą ciało, w którym będziemy jutro mieszkać.
- https://www.researchgate.net/publication/381371653_Healthy_dietary_pattern_is_associated_with_lower_glycemia_independently_of_the_genetic_risk_of_type_2_diabetes_a_cross-sectional_study_in_Finnish_men
- https://pacjent.gov.pl/archiwum/2019/cukrzyca-w-liczbach
