Nasze magazyny
Bylica piołun należy do najbardziej kontrowersyjnych roślin wykorzystywanych w ziołolecznictwie. Z jednej strony udowodniono jej liczne właściwości, a z drugiej - głównie ze względu na obecność trującego tujonu - w nieodpowiednich dawkach może wywoływać poronienia i poważne zatrucia. Te ostatnie były zresztą dość powszechne na przełomie XIX i XX w. - zwłaszcza we Francji, gdzie spożywano spore ilości absyntu produkowanego na bazie piołunu. Właśnie ze względu na obecność tujonu ten wysokoprocentowy napój alkoholowy miał wykazywać działanie psychodeliczne, a wywoływane przez niego omamy opisywano jako zielonkawą postać kobiecą (stąd potoczna nazwa absyntu: Zielona Wróżka).
Zastosowanie piołunu
Napar Zalej łyżkę ziela szklanką wrzątku i trzymaj pod przykryciem 30 min. Odstaw do naciągnięcia na 10 min i odcedź. Spożywaj łyżeczkę naparu na godzinę przed posiłkami, jednak nie dłużej niż przez kilka dni. Napar poleca się przy braku apetytu, zgadze, wzdęciach, niestrawności, przewlekłych nieżytach żołądka i jelit oraz zmniejszonym wydzielaniu soków trawiennych i żółci.
Odwar Wsyp do małego garnka 2 łyżeczki ziela i zalej szklanką wody. Po doprowadzeniu do wrzenia gotuj ok. 5 min, a następnie przestudź i odcedź. Odwar najczęściej stosuje się zewnętrznie przy owrzodzeniach i ranach oraz do zwalczania pasożytów skóry, takich jak wszy. Możesz też dodać go do kąpieli, co pomaga zwalczyć dolegliwości reumatyczne.
Kąpiel bylicowa tonizuje też skórę, działa łagodząco i relaksująco oraz wspomaga zwalczanie infekcji grzybiczych. By ją przygotować, gotuj jednak nieco większą ilość ziela - ok. garści.
Wino piołunowe 3-5 łyżek rozdrobnionego ziela zalej 1/2 szklanki alkoholu etylowego 40% i pozostaw na 24 godz. Następnie dodaj litr białego wina, odstaw do następnego dnia i przesącz. Przy braku apetytu pij 3 razy dziennie po 1 łyżeczce na 30 min przed posiłkiem. Intrakt 2-3 świeżo ścięte gałązki (pędy z pączkami kwiatowymi) rozdrobnij tłuczkiem do mięsa, włóż do litrowej butelki i zalej gorącym alkoholem 40-60% (najlepsze proporcje to 1 część ziela na 3-5 części alkoholu). Odstaw na 4 tygodnie, a następnie przecedź. Zażywaj 1-3 razy dziennie po 5-10 ml, by pobudzić pracę układu pokarmowego i przemianę materii, jednak nie dłużej niż przez 2 tygodnie.
Naukowcy z czasem obalili tezę o halucynogennych właściwościach absyntu, wyjaśniając, że wywoływane przez niego wrażenia są efektem zatrucia alkoholowego1. Nastąpiło to jednak wiele lat po tym, jak większość krajów po I wojnie światowej zabroniła jego sprzedaży i produkcji. Dziś w Unii Europejskiej jest zwykle legalny (m.in. w Polsce), pod warunkiem, że stężenie tujonu nie przekracza w nim 10 mg/l w napojach powyżej 25% zawartości alkoholu i 35 mg/kg w gorzkich wódkach2.
Bylica piołun: lekarstwo czy trucizna?
Burzliwa historia piołunu to najlepszy dowód na to, że dawka czyni truciznę. Jeśli będzie odpowiednia, Artemisia absinthium może przynieść liczne korzyści dla zdrowia. Jest w końcu źródłem cennych składników odżywczych - przede wszystkim goryczy odpowiedzialnych za wyjątkowo gorzki smak piołunu, takich jak absyntyna, artabsyna i anabsyntyna. Oprócz nich ziele zawiera flawonoidy (np. artemetynę), garbniki, sole mineralne (zwłaszcza potas) i kwasy organiczne. Obok związków gorzkich głównym czynnym składnikiem jest olejek eteryczny, zawierający zwykle kilkadziesiąt składników, spośród których najbardziej typowe to tujon i tujol - związki wykazujące działanie neurotoksyczne i psychoaktywne3.
Bylica piołun na wzdęcia i niestrawność
Składniki bylicy piołun, zwłaszcza olejek, substancje gorzkie oraz flawonoidy i garbniki, działają żółciotwórczo, żółciopędnie, przeciwskurczowo, antyseptycznie i przeciwpasożytniczo. Najważniejszy wydaje się wpływ zioła na układ pokarmowy. W badaniach na zwierzętach wykazano, że działa ono protekcyjnie na żołądek, chroniąc jego śluzówki przed uszkodzeniami wywoływanymi zarówno przez niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), jak i alkohol oraz bakterie Helicobacter pylori4. Naukowcy wskazują, że to obecne w piołunie pektyny i antyoksydanty stabilizują poziom glutationu i obniżają poziom cytokin prozapalnych, wzdęciach, zgadze czy odbijaniu. Jednak w przypadku ostrych stanów zapalnych przewodu pokarmowego nie należy stosować piołunu wewnętrznie.
Bylica piołun przeciw nowotworom
Ekstrakty z bylicy piołun wykazują silne działanie antyoksydacyjne, co przekłada się na ich potencjalny efekt antynowotworowy. W badaniach wykazano, że, zwiększając wewnątrzkomórkową ilość wolnych rodników w komórkach nowotworowych, Artemisia absinthium powoduje uszkodzenia ich DNA, co w konsekwencji prowadzi do apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci5.
Bylica piołun: ulga dla stawów
Piołun jest często składnikiem gotowych preparatów stosowanych w przypadku dolegliwości stawowych. W podwójnie zaślepionym, randomizowanym badaniu z udziałem 90 pacjentów w wieku 30-70 lat wykazano, że zewnętrzne stosowanie maści z Artemisia absinthium może mieć korzystne działanie w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów6. Preparat na bazie zioła przede wszystkim skutecznie zmniejszał dolegliwości bólowe i stan zapalny.
Bylica piołun: broń na komary
W jednym z eksperymentów oceniono larwobójczy potencjał olejku eterycznego Artemisia absinthium - pozyskanego metodą destylacji wodnej liści - przeciwko 6 kluczowym gatunkom komarów. Okazało się, że olejek miał toksyczny wpływ na larwy każdego z nich7.
Bylica piołun: wróg pasożytów
Jednym z tradycyjnych zastosowań piołunu jest zwalczanie pasożytów - systematycznie pity napar ma likwidować m.in. glisty ludzkie, nicienie czy owsiki. Badania rzeczywiście potwierdzają, że ekstrakty z ziela zmniejszają namnażanie m.in. wiciowców z rodzaju Leishmania, wywołujących leiszmaniozę (grupa chorób pasożytniczych występujących głównie na Bliskim Wschodzie i nad Morzem Śródziemnym)8. Najnowsze badania na szczurach sugerują z kolei, że piołun skutecznie zwalcza tasiemce9.
Bylica piołun: szansa dla diabetyków
Piołun może również wykazywać działanie przeciwcukrzycowe, głównie poprzez stabilizację poziomu cukru we krwi. Systematyczny przegląd badań opublikowanych w latach 2000-2017 wykazał, że we wszystkich przeprowadzonych eksperymentach zarówno wodne, jak i alkoholowe ekstrakty wywoływały znaczące hipoglikemiczne działanie u zwierząt i ludzi z cukrzycą (w porównaniu ze standardowymi lekami)10.
Metryczka
Występowanie Piołun to roślina ruderalna, która rośnie zwykle w miejscach suchych i nasłonecznionych, na kamienistych zboczach, przydrożach, rumowiskach i terenach kolejowych.
Surowiec leczniczy liście (Absinthii folium), ziele (Absinthii herba).
Pora zbioru od lipca do września.
Ważne W dużych dawkach zioło wykazuje działanie toksyczne, dlatego nie należy stosować go długotrwale (powyżej 4 tygodni) ani przekraczać dawek. U osób uczulonych na rośliny z rodziny astrowatych może powodować reakcje alergiczne. Ciężarne i karmiące matki w ogóle nie mogą stosować piołunu. Nie zaleca się go również osobom z padaczką, zaburzeniami nerek, ostrymi stanami zapalnymi układu pokarmowego oraz żylakami.
Bibliografia
- Forensic Sci Int 2006; 158 (1): 1-8
- https://goo.gl/3VBQYn
- Panacea nr 4/1 (57/58), listopad 2016-marzec 2017: 34-35
- Int J Biol Macromol 2018; 107 (Pt B): 2395-2403; J Gastroenterol Hepatol 2008; 23 (6): 976-984; Pathophysiology 2018; 25 (1): 63-69
- Cell Mol Biol (Noisy-le-grand) 2018; 64 (3):25-34
- Iran J Med Sci 2017; 42 (6): 524-531
- Parasitol Res. 2016; 115 (12): 4649-4661
- J Parasit Dis 2016 Sep;40(3):735-40;
- J Helminthol 2018; 92 (3): 298-308
- Anc Sci Life 2017; 36 (4): 175-181
