Krwawnik pospolity – zastosowanie, właściwości lecznicze i przeciwwskazania do stosowania

Krwawnik pospolity - działanie, jak wygląda?

Krwawnik pospolity (Achillea millefolium) należy do rodzaju roślin astrowatych. Występuje powszechnie w Europie, w tym w Polsce, zarówno jako chwast, jak i roślina ozdobna. Jego nazwa systematyczna nawiązuje do mitu o Achillesie, który stosował krwawnik do leczenia ran u greckich wojowników.

Drugi człon nazwy, millefolium, oznacza dosłownie tysiące liści, jako że krwawnik ma ich rzeczywiście wiele, a każdy z nich jest jakby wachlarzem zbudowanym z dziesiątków małych listeczków. Najpopularniejszą odmianą krwawnika jest ta o białych kwiatkach, ale można znaleźć też rośliny o różowych, a nawet fioletowych płatkach.

Jako surowiec zielarski pozyskuje się koszyczki kwiatowe i ziele (część nadziemna rośliny) zebrane w okresie kwitnienia (lipiec-październik) i suszone w zaciemnionym miejscu. Krwawnik pospolity zawiera wiele substancji czynnych o właściwościach leczniczych, a do najważniejszych z nich zalicza się polifenole i flawonoidy, w tym apigeninę, kwercetynę, borneol, taniny, a także linalool i kwasy tłuszczowe¹.

Krwawnik pospolity: kiedy pomoże?

Tradycyjnie stosuje się Achillea millefolium w przypadku:

• krwotoku z rany,
• obfitych miesiączek,
• nocnego nietrzymania moczu,
• problemów z pasożytami,
• trądziku,
• bezsenności.

Udowodniono też, że krwawnik wpływa na pracę serca i układu nerwowego. Poleca się go osobom cierpiącym z powodu przewlekłego zmęczenia, niewydolności serca, kamieni nerkowych i epilepsji.

To nie wszystko, krwawnik wykazuje działanie:

• przeciwbakteryjne,
• przeciwnowotworowe,
• przeciwzapalne,
• przeciwutleniające¹.

Krwawnik pospolity polecany na rany

Wodno-alkoholowy ekstrakt z ziela krwawnika stymuluje migrację fibroblastów. Komórki te występują w tkance łącznej; są zdolne do przemieszczania w stronę rany, a gdy do niej dotrą, uczestniczą w procesie gojenia, m.in. wytwarzając kolagen. Białko to odgrywa kluczową rolę w powstawaniu blizny. W tym samym badaniu wykazano ponadto, że krwawnik może wpływać na przemianę mezenchymalnych komórek macierzystych w fibroblasty². Te ostatnie są odpowiedzialne za wytwarzanie kolagenu, białka, które odgrywa istotną rolę m.in. w gojeniu ran.

Krwawnik pospolity na bóle menstruacyjne

Krwawnik pospolity łagodzi ból menstruacyjny, a jego działanie jest porównywalne z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. Co więcej, krwawnik zdaje się nie wywoływać działań niepożądanych. Za skuteczność krwawnika w zwalczaniu dysmenorrhei prawdopodobnie odpowiada artemetyna, flawonoid, który wykazuje właściwości hipotensyjne (obniżające napięcie mięśni)³.

Krwawnik pospolity na problemy trawienne

Udowodniono, że 70-procentowy roztwór alkoholowy z krwawnika może zapobiegać skurczom mięśni gładkich, czym przyczynia się do zmniejszenia problemów z układem pokarmowym. Nie wiadomo dokładnie, w jaki sposób działa, specjaliści podejrzewają jednak, że zachowuje się podobnie do blokerów kanałów wapniowych⁴.

Krwawnik pospolity pomaga na choroby układu krążenia

Ziele krwawnika zawiera sole mineralne, z których najważniejsze to magnez i cynk. Magnez odgrywa ważną rolę w regulacji pracy układów mięśniowego i nerwowego. Pierwiastek ten korzystnie wpływa na pracę serca oraz chroni je przed zawałem i arytmią⁵. Pewien przegląd badań naukowych wskazał ponadto krwawnik pospolity jako roślinę o właściwościach obniżających ciśnienie⁶.

Udowodniono w badaniach in vitro, że wyciąg z ziela krwawnika pobudza proces proliferacji (namnażania) komórek naczyń mięśni gładkich. Występują one w ściankach układu pokarmowego, dróg rodnych, dróg oddechowych i innych. Okazuje się, że artemetyna, jedna z substancji czynnych krwawnika, zmniejsza aktywność enzymów konwertujących angiotensynę II (jej rolą jest podnoszenie ciśnienia tętniczego krwi)⁷.

Artemetyna zachowuje się zatem podobnie do leków z grupy ACEI (inhibitorów konwertazy angiotensyny), które przepisuje się pacjentom z nadciśnieniem tętniczym i nefropatią nadciśnieniową, z cukrzycą, cukrzycową chorobą nerek oraz innymi poważnymi schorzeniami powiązanymi z układem krążenia.

Krwawnik pospolity na kamienie nerkowe

Ze względu na swoje właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i diuretyczne ekstrakt z krwawnika może zapobiegać, a także leczyć kamicę nerkową, co potwierdzono badaniem na szczurach⁸.

Krwawnik pospolity na pasożyty

W pewnym badaniu laboratoryjnym udowodniono, że alkoholowy ekstrakt z kwiatów krwawnika zabija niektóre gatunki pijawek w ciągu ok. 1,5 godziny⁹. W innym badaniu porównano skuteczność krwawnika pospolitego, bylicy piołun i orzecha włoskiego z metronidazolem w zwalczaniu rzęsistka pochwowego. Jest to bakteria bytująca w drogach moczowo-płciowych człowieka, której rozrost może wywołać stany chorobowe. Zioła skutecznie zmniejszyły ruchliwość pasożytów, jednak autorzy pracy zwracają uwagę, że konieczne będą dalsze badania mające na celu sprawdzenie skuteczności fitoterapii w porównaniu z antybiotykami¹⁰.

Krwawnik pospolity na chroniczne zmęczenie

Od wieków stosuje się kąpiele z dodatkiem naparu z liści krwawnika jako sposób na złagodzenie wyczerpania psychicznego. Natomiast sok lub napar z liści zmieszany z mlekiem i miodem wspomaga cały organizm⁵.

Krwawnik pospolity jako kosmetyk

Znajdujący się w zielu krwawnika cynk to minerał powiązany ze zdrową skórą. Łagodzi on objawy trądzika, egzemy i liszaja, działa przeciwzapalnie. Sok z liści krwawnika poprawia ogólny stan skóry⁵. Ze względu na obecność cynku krwawnik jest składnikiem emulsji i kremów do cery przetłuszczającej się i mieszanej, a także szamponów do włosów tłustych i do włosów wypadających.

Można go też znaleźć w maseczkach poprawiających stan skóry twarzy, którą wybiela, zmiękcza, oczyszcza i chroni przed stanami zapalnymi⁵.

Maseczka z krwawnika na trądzik

1 szklankę naparu z liści krwawnika pij 2–3 razy dziennie¹¹.

Odmładzająca maseczka z krwawnika

Zalej garść ziół odrobiną gorącej wody. Uzyskaną ciepłą papkę nałóż na twarz i przykryj gazą na 15 minut. Zmyj maseczkę ciepłą wodą^11,12. Uwaga: Pamiętaj, by sprawdzić przed nałożeniem, czy maseczka nie jest zbyt gorąca.

Krwawnik pospolity w kuchni

To zioło o wielu zastosowaniach w kulinariach. Ugotowane ulistnione młode wierzchołki rośliny (pędy) wzbogacą zupę nie tylko jako przyprawa, ale też jarzyna. Posiekane listki sprawdzą się jako dodatek do gotowanego na twardo jaja, a świeże listki – w wiosennej sałatce oczyszczającej organizm. Krwawnik wzbogaci też smak sosów do mięs. Lubi towarzystwo innych ziół, zwłaszcza melisy lekarskiej, koperku i ogórecznika¹³.

Krwawnik pospolity – uprawa

Krwawnik pospolity – kiedy sadzić?

Krwawnik jest rośliną wieloletnią (byliną), dlatego wystarczy posadzić go raz, by cieszyć się tym ziołem przez długi czas. Krwawnik rozsiewa się przez nasiona, a także rozrasta poprzez podziemne kłącza, dlatego jeśli sadzisz go w ogrodzie, pamiętaj, by regularnie ograniczać jego rozrost, inaczej szybko zamieni się w niechciany chwast.

Krwawnik pospolity preferuje glebę próchniczą, ale może rosnąć w niemal każdym miejscu. Lubi miejsca nasłonecznione, dobrze znosi suszę. Dorasta nawet do 70–80 cm. Kwitnie od maja do października poza pierwszym rokiem od posadzenia. Każdego roku po przekwitnięciu należy usunąć kwiatostany, a po uschnięciu rośliny również jej część nadziemną¹³.

Jeżeli sadzisz krwawnik pospolity z nasion, poczekaj do maja, kiedy gleba będzie już nagrzana. Możesz też uprawiać krwawnik w doniczce, a jeśli masz ogród, przesadzić go do ziemi jesienią.

Krwawnik pospolity – kiedy zbierać?

W celach leczniczych zbiera się kwiaty krwawnika po ich przekwitnięciu. Pamiętaj o suszeniu ich w suchym, ciepłym i zacienionym miejscu. Możesz również na wiosnę przycinać jego świeże pędy i wykorzystać je w kuchni¹³ oraz do naparów i maseczek.

Krwawnik pospolity – kiedy może szkodzić, przeciwwskazania

Krwawnika nie powinny stosować bez konsultacji z lekarzem: 

• kobiety w ciąży i karmiące piersią,
• dzieci do lat 12.

Spożycie świeżego, surowego krwawnika może prowadzić do zatrucia, dlatego do stosowania wewnętrznego należy sięgać tylko po napary, nalewki i wyciągi. Gdzie kupić krwawnik pospolity? W aptekach i sklepach zielarskich są gotowe produkty na bazie krwawnika. Aplikacja kremów do twarzy z wyciągiem z krwawnika może prowadzić do podrażnienia skóry, są to jednak przypadki niezwykle rzadkie¹⁴.