Nasze magazyny
Historia uprawy topinamburu, zwanego także ziemniakiem kanadyjskim, słonecznikiem bulwiastym, karczochem jerozolimskim czy ziemną gruszką, sięga czasów prekolumbijskich. Rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej uprawiali tę roślinę zanim statki Krzysztofa Kolumba dobiły do brzegów kontynentu. Nazwa pochodzi od plemienia Topinamboore, które parało się uprawą rośliny. Do europejskich kuchni i na stoły Starego Kontynentu trafił w XV wieku, a uprawiać zaczęto go trzy stulecia później.
Odmiany topinamburu w Polsce - Albik i rubik
Karczoch jerozolimski należy do roślin wieloletnich. Jest łatwy w uprawie, nie ma wielkich wymagań co do miejsca i rodzaju podłoża, a przyjmie się niemal wszędzie. Jest przy tym rośliną dość agresywną i ekspansywną, dlatego warto mieć uprawę pod kontrolą. Odporny na trudne warunki pogodowe i glebowe, topinambur może rosnąć nawet przez 20 lat!
W naszym kraju uprawia się dwie odmiany topinamburu. Pierwsza to albik, roślina o białych, podłużnych bulwach w kształcie przypominającym maczety, druga - rubik, która ma kształt nieregularny, zaś jej bulwy są fioletowe. W smaku są podobne - słodkawe, o posmaku orzechów.
Jadalną częścią rośliny jest bulwa. Jest soczysta, w smaku dość słodka - przypomina orzechy. Smakosze cenią topinambur nie tylko za jego walory smakowe, które w kuchni można wykorzystywać na wiele sposobów, ale przede wszystkim za właściwości zdrowotne.
Dlaczego topinambur jest zdrowy?
Bulwa topinamburu zawiera liczne składniki odżywcze takie jak inulina, białka, aminokwasy, witamina C i witaminy z grupy B, a także wapń, potas, selen i żelazo. Dieta bogata w topinambur, który ma dużą zawartość inuliny, polecana jest osobom chorującym na cukrzycę typu 2 oraz przy insulinooporności. Inulina to wielocukier, który ma zbawienny wpływ na mikroflorę jelitową i perystaltykę jelit, dlatego zaleca się spożywanie topinamburu osobom zmagającym się z problemami trawiennymi. Inulina jest także skuteczna w procesie detoksykacji organizmu, zaś zawarty w bulwie błonnik sprawia, że warto go jeść będąc na diecie.
Ułatwia też wyjście z zatrucia. Topinambur wpływa także na obniżenie poziomu "złego" cholesterolu we krwi, dzięki czemu jest skuteczny w profilaktyce chorób miażdżycowych. To jednak nie koniec majacych zbawienny wpływ na zdrowie właściwości smacznej bulwy. Dzięki dużej zawartości potasu roślina polecana jest w profilaktyce nadciśnienia, a magnez i witaminy z grupy B mają pozytywny wpływ na układ nerwowy. Włączenie topinamburu do diety wzmocni naszą odporność, dlatego polecany jest także po przebytych chorobach, kiedy organizm jest osłabiony.
Poleca się go także alergikom, którym z pomocą przychodzi inulina. Działa wspomagająco przy terapii antybiotykami. Powinien się także znaleźć na liście zakupów osób chorujących na fenyloketonurię - nie zawiera bowiem fenyloalaniny. Ponieważ jest bogaty w krzem, ma zbawienny wpływ na nasze włosy, paznokcie i skórę.
W jakich przepisach sprawdza się topinambur?
W kuchni jest warzywem uniwersalnym, bo dobrze smakuje zarówno gotowany, pieczony, smażony, jak i jedzony na surowo. Można go kroić w cienkie plastry i dodać np. do lekkich sałatek. Z obierek można zrobić chrupiące chipsy, które podane z prostym dipem będą świetną przekąską nie tylko na imprezę.
Wprowadzanie topinamburu do kuchni można zacząć od zup, żeby przyzwyczaić się do charakterystycznego smaku. Dodanie kilku bulw do zupy ze składnikami, które znamy i lubimy, pozwoli przekonać się, czy smak nad odpowiada. Można zrobić frytki, pure, zapiekankę czy zupę krem, a nawet kiszonkę! Bulwa jest delikatna i dość mało wyrazista, dlatego smak potrawy, do której dodamy topinambur, zależy od pozostałych składników. Mimo dość egzotycznej nazwy i wyglądu, nie trzeba się topinamburu w kuchni obawiać, bo to roślina, która była niegdyś w Polsce bardzo popularna - uprawiano ją od 1730 roku.
Później nieco zapomniana, dziś wraca do łask, na nowo podbijając jadłospisy. Internet roi się od przepisów na dania z modnym topinamburem, a są one popularne także dlatego, że ich przygotowanie nie jest trudne. Najprościej po prostu ugotować topinambur w wodzie z dodatkiem soli (około 20 minut, żeby nie był zbyt miękki) lub upiec. Ukiszony topinambur przywodzi na myśli ciut twardszego kiszonego ogórka.
- https://www.bbcgoodfood.com/glossary/jerusalem-artichoke-glossary
- https://www.nutrition-and-you.com/jerusalem-artichoke.html
- https://www.britannica.com/plant/Jerusalem-artichoke
