Nasze magazyny
Silny stymulant o nazwie metylofenidat, lepiej znany jako Ritalin, stosuje się w ramach standardowej terapii ADHD (attention-deficit hyperactivity disorder, ADHD), zaburzenia zachowania dotykającego ok. 5% dzieci na całym świecie. Lek ten niesie jednak za sobą wątpliwe długoterminowe korzyści i długą listę działań niepożądanych, obejmującą bezsenność, anoreksję, drażliwość i zatrzymanie wzrostu1. Nic dziwnego, że wielu rodziców poszukuje alternatywnych rozwiązań.
Na szczęście jest kilka naturalnych metod o udowodnionej skuteczności w łagodzeniu objawów ADHD, które obejmują zaburzenia uwagi, nadpobudliwość i impulsywność. Na szczególną uwagę zasługują te dotyczące diety. Weź jednak pod uwagę, że być może czeka Cię trochę detektywistycznej pracy, której efekty możesz zauważyć dopiero po kilku miesiącach. Oto nasz przewodnik po skutecznych metodach.
1. Dieta eliminacyjna a ADHD
Dieta Feingolda, wykluczająca wszelkie syntetyczne barwniki, wzmacniacze smaku i słodziki, pewne konserwanty i salicylany, ma udowodnioną w niektórych badaniach skuteczność w leczeniu ADHD2. Według organizacji Hyperactive Children’s Support Group z Wielkiej Brytanii świetnym punktem wyjścia w przypadku wszystkich dzieci z zaburzeniami zachowania jest ustalenie, czy to, co jedzą i piją, przyczynia się do występowania u nich objawów.
Wszelkie szczegóły dotyczące diety Feingolda można znaleźć na stronach: www.hacsg.org.uk i www.feingold.org. Jeśli ten reżim żywieniowy nie pomaga, możesz spróbować ograniczyć dziecku spożycie innych potencjalnie problematycznych pokarmów, takich jak mleko, jajka, pszenica, orzechy, ryby i soja3. Najlepiej współpracować z doświadczonym specjalistą, który może pomóc w indywidualizacji dietetycznego planu.
2. Uzupełnienie niedoborów żywieniowych pomaga w terapii ADHD
Deficyt pewnych minerałów i innych podstawowych składników odżywczych, w tym cynku, żelaza, magnezu i niezbędnych kwasów tłuszczowych, powiązano z ADHD4, więc dobrze jest przebadać dziecko pod kątem wszelkich deficytów i w razie potrzeby uzupełnić je suplementacją. Doświadczony specjalista może wspomóc wdrożenie odpowiednich testów i na podstawie ich wyników zalecić zindywidualizowany plan. Zapoznaj się z poniższym przewodnikiem po suplementach, które były skuteczne w badaniach klinicznych.
3. Kwasy tłuszczowe omega-3 a ADHD
Jedną z najbardziej obiecujących terapii ADHD jest suplementacja kwasów omega-3 – grupy niezbędnych kwasów tłuszczowych kluczowych dla rozwoju i funkcjonowania mózgu, których – jak się wydaje – brakuje dzieciom z tym zaburzeniem. W jednym z badań okazała się w łagodzeniu jego objawów równie skuteczna jak Ritalin5. Z kolei w przeglądzie 16 badań nad omega-3 uwzględniono 13, w których doniesiono o korzyściach w kontekście symptomów ADHD, w tym nadpobudliwości, impulsywności, zaburzeń koncentracji, uczenia wizualnego i pamięci roboczej6.
Warto poszukać firm oferujących nie tylko wysokiej jakości suplementy diety z kwasami omega-3, lecz także domowe zestawy testowe sprawdzające ich poziom w organizmie i na podstawie takich wyników właściwe produkty oraz dawki w celu optymalizacji stanu zdrowia.
Sugerowana dawka: generalnie skuteczne są suplementy zawierające proporcję 9:3:1 kwasów eikozapentaenowego (EPA), dokozaheksaenowego (DHD) i gamma-linolenowego (GLA).
4. Detoksykacja domu może wspomóc leczenie ADHD
Narażenie na ołów i inne toksyczne zanieczyszczenia powszechnie występujące w domu, takie jak ftalany i bisfenol A (BPA), zwiększa ryzyko wystąpienia ADHD11, więc warto pamiętać, gdzie mogą czaić się te substancje i co da się w związku z tym zrobić. Ołów może znajdować się w starych farbach i meblach, wodzie pitnej, kosmetykach, glebie i kurzu domowym, natomiast BPA i ftalany są nagminnie stosowane w produkcji wyrobów plastikowych i mogą trafiać do żywności.
5. Rozwiązywanie problemów ze snem u dzieci z ADHD
Coraz więcej badań sugeruje, że problemy ze snem, takie jak chrapanie i bezdech senny, czyli zmniejszenie częstotliwości oddechu lub nawet jego zatrzymywanie na krótkie okresy w czasie snu, mogą być przyczyną ADHD. W jednym z badań 28% dzieci z zaburzeniami oddechu w czasie snu miało również zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Jednakże rok po operacji łagodzącej problemy ze snem połowa z nich nie spełniała już kryteriów tego zaburzenia12.
Co więc zrobić? Zbadać i rozwiązać wszelkie problemy ze snem, które mogą mieć duży wpływ na ADHD.
6. Neurotrening a ADHD
Znany również jako biologiczne sprzężenie zwrotne EEG neurotrening mierzy elektryczną aktywność mózgu i "oddaje" tę informację do organizmu, tak by mógł on nauczyć się ją kontrolować. Kilka badań wykazuje skuteczność tej terapii w przypadku ADHD, a szczególnie zaburzeń koncentracji i impulsywności13, nawet w równym stopniu co farmakoterapia stymulująca14.
7. Joga a ADHD
Badania wykazują, że joga może mieć pozytywny wpływ zarówno na dzieci z ADHD, jak i ich rodziców. Terapeutyczna medytacja całej rodziny zgodnie z zasadami sahaja jogi poprawiała zachowanie, poczucie własnej wartości i jakość relacji maluchów z tym zaburzeniem. Z kolei ich rodzice zgłaszali, że czują się dzięki niej szczęśliwsi, mniej zestresowani i bardziej zdolni do kontroli zachowania ich pociech15. Ta forma jogi wydaje się również zwiększać objętość istoty szarej w mózgu, która ma związek z podtrzymywaniem uwagi, samokontrolą i współczuciem16.
8. Inne suplementy pomocne w terapii ADHD
Wykazano, że poniższe suplementy również są pomocne w łagodzeniu objawów ADHD. Podaliśmy dawki stosowane w badaniach, ale najlepiej uzyskać spersonalizowane zalecenia od wykwalifikowanego specjalisty.
- Żelazo: U dzieci z jego niskim poziomem suplementacja żelaza może być równie skuteczna jak leki stymulujące7.
- Sugerowana dawka: 80 mg na dobę
- Cynk: Przyjmowanie cynku na czele konwencjonalnej farmakoterapii ADHD może złagodzić objawy w porównaniu z zażywaniem samych leków8.
- Sugerowana dawka: 15 mg na dobę
- L-karnityna: Ten aminokwas znacząco redukował problemy z koncentracją i agresywne zachowania u chłopców z ADHD9.
- Sugerowana dawka: 100 mg na kilogram masy ciała na dobę, maksymalnie do 4 g na dobę
- Magnez: Badania ostatnich z kilkudziesięciu lat dowodzą, że deficyty magnezu u dzieci są powiązane z ADHD. Pierwiastek ten oddziałuje z układami noradrenergicznym i dopaminergicznym, a naukowcy wnikliwie badają rolę tych układów w patofizjologii ADHD. Na podstawie dotychczasowych doniesień przypuszczają, że niedobór magnezu może być związany z patofizjologią ADHD17. Polscy naukowcy z Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie w 1997 r. opublikowali pracę na ten temat. Zaobserwowali oni niski poziom Mg u 95% dzieci z ADHD – najczęściej we włosach (77,6%), w krwinkach czerwonych (58,6%) i surowicy krwi (33,6%) i udowodnili tym samym, że niedobór magnezu u dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi występuje częściej niż u ich zdrowych rówieśników10. Egipscy naukowcy stwierdzili również, że najlepszym sposobem oceny poziomu magnezu jest badanie włosów, a nie stężenia w surowicy krwi. W ich badaniu wzięło udział 25 dzieci z ADHD i 25 w grupie kontrolnej. Mali pacjenci zostali poddani badaniom psychiatrycznym (skale Connersa test Wisconsin, skala inteligencji Wechslera dla dzieci). Po 8 tygodniach suplementacji magnezem 2 grupy zostały porównane ze skalą oceny rodziców Connersa i testem sortowania kart Wisconsin. Badanie wykazało, że na skutek przyjmowania magnezu przez dzieci z ADHD nastąpiła bardzo znacząca poprawa w zakresie nadpobudliwości i impulsywności, a także znaczna poprawa nieuwagi, zaburzeń opozycyjno-buntowniczych i poziomu pojęciowego17.
- Sugerowana dawka: 200 mg na dobę.
- J Child Psychol Psychiatry, 2017; 58: 663–78; J Res Pharm Pract, 2014; 3: 130–6
- Aust Paediatr J, 1988; 24: 143–7; Clin Pediatr (Phila), 1977; 16: 652–6
- Clin Pediatr (Phila), 2011; 50: 279–93; Paediatr Child Health, 2002; 7: 710–8
- Rocz Panstw Zakl Hig, 2012; 63: 127–34
- Iran J Psychiatry Behav Sci, 2014; 8: 7–11
- J Lipids, 2017; 2017: 6285218
- Pediatr Neurol, 2008; 38: 20–6
- BMC Psychiatry, 2004; 4: 9
- Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids, 2002; 67: 33–8
- Magnes Res, 1997; 10: 149–56
- J Child Psychol Psychiatry, 2010; 51: 58–65; Biol Psychiatry, 2009; 66: 958–63; Environ Res, 2016; 150: 112–8
- Pediatrics, 2006; 117: e769-78
- Clin EEG Neurosci, 2009; 40: 180–9; Curr Psychiatry Rep, 2019; 21: 46
- Altern Med Rev, 2007; 12: 146–51
- Clin Child Psychol Psychiatry, 2004; 9: 479–97
- PLoS One, 2016; 11: e0150757
- EJMHG, 2016, Vol. 17, I.1, 63-70
