Nasze magazyny
Ogromne znaczenie w rozwoju palucha koślawego mają skłonności genetyczne. Chodzi o to, że dziedziczymy nieprawidłowy kształt powierzchni stawu śródstopno-palcowego, wiotkość tkanki łącznej, specyficzne ustawienie kości śródstopia czy tzw. egipski kształt stopy (paluch wyraźnie dłuższy od drugiego palca). Ale znaczny wpływ na powstanie tego zwyrodnienia ma również nadwaga, brak ruchu, stojący tryb życia i płaskostopie, a także noszenie butów na wysokich obcasach.
Wysoki obcas powoduje przeciążenie przedniej części stopy, a wąski czubek buta uciska paluch i łuk poprzeczny stopy, co prowadzi do deformacji palców i rozwoju płaskostopia poprzecznego. Pod wpływem zniekształceń stopa zaczyna inaczej pracować. Ciężar ciała jest rozłożony nierównomiernie. Paluch przestaje być mocnym punktem podparcia w czasie chodzenia, pogarsza się wytrzymałość struktur, które stabilizują stopę, mięśnie ulegają osłabieniu.
Nadmiernemu przeciążeniu podlega także wewnętrzna krawędź stopy. Z czasem pojawiają się zmiany chorobowe w stawie palucha. U jego podstawy, po wewnętrznej stronie stopy, tworzy się bolesne zgrubienie, nad którym skóra jest zaczerwieniona i wrażliwa na dotyk. Objawem towarzyszącym halluksom może być zapalenie wysiękowe kaletki na wysokości stawu śródstopno-palcowego, bolesne zgrubienia naskórka oraz podwichnięcie stawu śródstopno-palcowego.
Jak uniknąć halluksów?
Największe znaczenie ma wyrobienie w sobie nawyków, które pomogą utrzymać stopy w dobrym stanie. Co robić?
- unikaj noszenia na co dzień butów na wysokim obcasie czy z wąskim noskiem, a także obuwia zupełnie płaskiego;
- uprawiaj dyscypliny sportu, które nie przeciążają stóp, np. pływanie, zrezygnuj z biegania, by nie narażać stóp na mikrourazy; kilka razy dziennie zmieniaj obuwie, by chodzić raz na wyższym, raz na niższym obcasie – dotyczy to także pantofli domowych;
- kontroluj masę ciała, ponieważ nadwaga przyczynia się do płaskostopia poprzecznego, a tym samym do powstania halluksów;
- często chodź boso po piasku, trawie lub macie nazywanej jeżykiem;
- ćwicz palce stóp poprzez ich szerokie rozstawianie i zwijanie;
- gdy zaobserwujesz pierwsze zmiany, idź do ortopedy, ponieważ na tym etapie wiele można zdziałać dzięki zastosowaniu odpowiednio dobranych wkładek ortopedycznych czy fizykoterapii.
Leczenie zachowawcze halluksów
Po obejrzeniu i zbadaniu stóp ortopeda może zaproponować noszenie plastrów lub żelowych osłon nasączonych olejkami o działaniu leczniczym. W aptekach dostępne są także kliny międzypalcowe (separatory), które przywracają palcom stóp właściwe ustawienie, co zmniejsza ból i tarcie.
Warto także stosować peloty żelowe (pelota – kropelka, poduszka, wkładka w kształcie kropli), peloty w kształcie litery T, wkładki i półwkładki, które powodują równomierne rozłożenie nacisku w stopie, zapobiegają płaskostopiu poprzecznemu i spowalniają rozwój palucha koślawego.
Peloty pod przednią część stopy są szczególnie zalecane przedstawicielkom płci pięknej, które nie potrafią rozstać się z butami na wysokich obcasach. Na rynku są dostępne różnego rodzaju wkładki i aparaty korekcyjne, które producenci przedstawiają jako skuteczne w leczeniu halluksów.
Z tych informacji na przykład wynika, że kobiety, u których rozwinęło się płaskostopie poprzeczne i halluksy, powinny nosić silikonowe wkładki metatarsalne, czyli specjalnie wyprofilowane.
Regularne stosowanie wkładek ma podnieść poprzeczne sklepienie stopy, czyli skorygować ustawienie palucha. Osoby z niewielkimi zmianami zwyrodnieniowymi palucha zachęca się zaś, by korzystały z opaski na halluksy.
Opaska to rodzaj żelowej wkładki, która pomaga prawidłowo rozłożyć ucisk na stopę, zapobiega osłabieniu mięśni i odkształceniom stawu. Aparaty korekcyjne na dzień lub na noc to kolejny sposób polecany zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu niewielkich halluksów.
Aparaty hamują postęp deformacji i usuwają ból. W profilaktyce, a także w leczeniu halluksów powodujących niewielką deformację stopy, można korzystać z szyny Hallufix, która w założeniu koryguje płaskostopie poprzeczne. Jednak zdaniem ortopedów warto stosować wkładki dobrane indywidualnie, których działanie zostało potwierdzone naukowo.
Leczenie halluksów masażem
Leczenie halluksów domowymi sposobami to przede wszystkim odpowiedni masaż. Do tego celu można wykorzystać samodzielnie wykonany olejek lawendowy, który zwalcza ból i łagodzi stan zapalny w obrębie zdeformowanego stawu. Wystarczy kilka suszonych kwiatów lawendy dodać do oliwy lub olejku migdałowego. Całość należy podgrzać, a następnie przecedzić.
Olejek przechowujemy w szklanej, hermetycznie zamykanej butelce. Stopy nacieramy nim wieczorem, łącząc zabieg z delikatnym masażem, który powinien trwać przynajmniej 3 minuty. Wykonujemy go ruchami okrężnymi. Każdy palec należy uciskać w trzech miejscach (płytka paznokciowa, staw i nasada, czyli podstawa palca). Zabieg kończymy masażem całej stopy.
Zawsze zaczynamy go od palców i stopniowo przesuwamy palce okrężnymi ruchami w kierunku pięty, a następnie do kostki. Dobre efekty przynoszą także kąpiele stóp w wodzie z dodatkiem soli epsom. Do miski z wodą należy wrzucić garść soli i moczyć stopy około 20 minut. Do codziennej kąpieli stóp można dodać również rutę zwyczajną. Roślina ta ma właściwości przeciwbólowe, a ponadto łagodzi stan zapalny. Podobnie działał olejek eukaliptusowy lub rozmarynowy.
Leczenie operacyjne halluksów
Jeśli zmianom zniekształcającym palce towarzyszy już silny ból, lekarz zwykle zaleca stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W przypadku znacznego zniekształcenia stopy metody zachowawcze mogą okazać się nieskuteczne, a wtedy niezbędne bywa leczenie operacyjne. W wielu przypadkach wystarczający jest zabieg na tkankach miękkich, czyli na torebce stawowej i ścięgnach, z częściową resekcją głowy kości śródstopia.
W leczeniu halluksów poza klinami międzypalcowymi, żelowymi pelotami czy aparatami korekcyjnymi są również stosowane ortezy, czyli aparaty stabilizujące stawy. Zdaniem ortopedów warto zaś używać indywidualnie dobranych wkładek do butów, ponieważ ich działanie zostało potwierdzone naukowo. Można je zamówić u podologa, są refundowane przez NFZ.
Długo utrzymujące się rezultaty leczenia daje zastosowanie takich metod jak osteotomia Chevron, wykonywana w obrębie głowy i kości śródstopia, oraz osteotomie klinowe i półkoliste, polegające na wycięciu klina kostnego i jego usunięciu lub takim przemieszczeniu, by deformacja stopy została skorygowana.
Warta uwagi jest również metoda Scarf, umożliwiająca szybkie obciążanie operowanej kończyny – podobnie jak w osteotomii Chevron stabilne zespolenie odłamów kostnych osiąga się w tym przypadku za pomocą specjalnych śrub. Stopy nie trzeba umieszczać w gipsie. Pacjenci już w drugiej czy trzeciej dobie po operacji mogą stawać na leczonej nodze, tyle że muszą korzystać ze specjalnego buta pooperacyjnego.
Po mniej więcej sześciu tygodniach można włożyć normalne buty. Leczenie bezgipsowe jest także możliwe w przypadku zespolenia odłamów kostnych drutami Kirschnera, które przeprowadza się po osteotomii klinowej lub półkolistej. Jest ono równie wartościowe jak zespolenie śrubami w metodzie Scarf, a w dodatku materiał zespalający można łatwo usunąć bez konieczności przeprowadzania kolejnej operacji.
Pełne obciążanie stopy, zanim kości się zrosną, czyli przed upływem 6 tygodni, nawet przy zespoleniu śrubami (metoda Scarf lub Chevron) jest ryzykowne ze względu na możliwość wyrwania śrub z kości.
