Richard ma 56 lat, z czego połowę zajęły mu zmagania z chorobami. Ale nie należał do posłusznych pacjentów. Nie przyjmował regularnie leków, nie dbał o dietę, unikał ruchu. I było coraz gorzej. W końcu trafił do specjalisty medycyny naturalnej. Co sprawiło, że tym razem zmienił swoje przyzwyczajenia, i to tak skutecznie, że cukrzyca nie zagraża już jego życiu?1
Wszystko się sypie
Mężczyzna od 30 lat walczył z nadciśnieniem. Wynik 173/96 mm Hg, który zanotowano w czasie jednej z wizyt u lekarza, mocno go jednak zaniepokoił. Ale jak zapanować nad skokami ciśnienia, gdy wykonuje się stresującą pracę? Metodą Richarda stało się rozładowywanie napięcia alkoholem, co tylko pogarszało sytuację i doprowadziło do problemów z wątrobą - od 10 lat miał podwyższony poziom enzymów wątrobowych i cierpiał na stłuszczenie tego organu.
Typowa amerykańska dieta (żywność wysokoprzetworzona i produkty bogate w tłuszcze trans) połączona z brakiem ruchu spowodowała także hiperlipidemię, czyli zaburzenia metaboliczne objawiające się nieprawidłowym poziomem cholesterolu (podwyższony poziom cholesterolu całkowitego lub LDL albo obniżony poziom HDL) lub zbyt wysokim poziomem trójglicerydów2.
Zastosowanie metod holistycznych w leczeniu cukrzycy daje rezultaty często nieosiągalne w medycynie konwencjonalnej.
U Richarda poziom cholesterolu całkowitego wynosił 249 mg/dl, podczas gdy optymalny to nie więcej niż 200 mg/dl3; poziom trójglicerydów przedstawiał się jeszcze gorzej - wynosił 219 mg/dl, podczas gdy norma to nie więcej niż 150 mg/dl4.
Największym zagrożeniem była jednak cukrzyca typu 2. Poziom glukozy na czczo wynosił u mężczyzny 168 mg/dl, tymczasem idealny to 70-99 mg/dl, a o cukrzycy mówimy po przekroczeniu wartości 125 mg/dl5.
Drugim parametrem ważnym w diagnostyce tej choroby jest hemoglobina glikowana (HbA1c), której poziom odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w ciągu 3 miesięcy poprzedzających oznaczenie. U Richarda wskaźnik ten wynosił 7,7%, podczas gdy dopuszczalny to nie więcej niż 6,5%.
Rozróżniamy dwa rodzaje cukrzycy
- typ 1, czyli cukrzycę pierwotną (insulinozależną), która występuje u dzieci oraz ludzi młodych, a charakteryzuje się wyniszczaniem komórek trzustki wytwarzających insulinę,
- typ 2, czyli cukrzycę wieku dojrzałego (insulinoniezależną), która rozwija się przez lata u osób dorosłych, a jej główną przyczyną jest zmniejszona wrażliwość komórek organizmu na insulinę (insulinooporność)8.
Słodka śmierć
Cukrzyca jest groźną chorobą cywilizacyjną, prowadzącą - jak u Richarda - do poważnych powikłań. Rocznie z jej powodu umiera na świecie aż 4,8 mln osób. W Polsce cierpi na nią 2,5 mln osób, a drugie tyle ma stan przedcukrzycowy6.
Do tej pory naukowcy wymieniali dwa możliwe powody cukrzycy: zaburzone wydzielanie insuliny przez trzustkę oraz niewrażliwość tkanek na insulinę. Badacze z Uniwersytetu Harvarda odkryli trzecią przyczynę, tkwiącą w naszym mózgu. Pewne neurony aktywują się w wyniku działania glukozy. Kiedy wyczuwają wzrost jej stężenia, wysyłają sygnały, które mają spowodować powrót do poziomu prawidłowego.
W eksperymencie na myszach wykazano, że gryzonie, które zostały pozbawione wskutek genetycznej modyfikacji tych wrażliwych na glukozę neuronów, zupełnie nie radziły sobie ze zmniejszeniem stężenia glukozy we krwi. To oznacza, że do jego kontrolowania te neurony są niezbędne7.
Nieleczona cukrzyca jest bardzo groźna, ponieważ utrzymujący się latami podwyższony poziom cukru we krwi prowadzi do poważnych przewlekłych powikłań. Glukoza w zbyt wysokim stężeniu działa jak toksyna i uszkadza naczynia krwionośne, przez co dochodzi do niedokrwienia i wyniszczania takich organów jak nerki, serce i mózg, a także stóp, oczu czy połączeń nerwowych.
Równie niebezpieczne są powikłania ostre, spowodowane nagłym spadkiem (hipoglikemia) lub gwałtownym podniesieniem się poziomu cukru we krwi (hiperglikemia, kwasica ketonowa, stan hiperglikemiczno-hiperosmolarny). Niezauważone i nieleczone prowadzą do śpiączki, a nawet śmierci9. Dlatego niezwykle ważne jest wczesne wykrycie tej choroby i odpowiednie jej leczenie.
Richard nie słucha lekarzy
Terapia cukrzycy typu 2, na którą cierpiał Richard, polega przede wszystkim na zmianie trybu życia (odpowiednia dieta i aktywność fizyczna) oraz przyjmowaniu leków doustnych, głównie metmorfiny (zmniejsza insulinooporność).
Zdrowy tryb życia przy tej chorobie jest bardzo ważny, ponieważ otyłość to jeden z dwóch czynników prowadzących do jej powstania i rozwoju (drugim są uwarunkowania genetyczne).
Bez stosowania zdrowej diety i aktywności fizycznej leki przeciwcukrzycowe mogą okazać się nieskuteczne10. I tak było w przypadku Richarda, który w dodatku przyjmował je nieregularnie. Złe nawyki brały górę nad rozsądkiem. W końcu jednak poczuł się tak fatalnie, że musiał coś z tym zrobić.
Naturoterapia leczy... naturalnie!
Czym jest naturopatia? To szkoła leczenia oparta na metodach naturalnych, wchodząca w skład medycyny komplementarnej i alternatywnej.
Cechuje ją holistyczne podejście do człowieka, w którym duchowość osoby jest równie ważna jak jej cielesność.
Według naturopatów choroba pojawia się, gdy zostaje zakłócona panująca w naszym organizmie homeostaza, czyli zdolność do samoregulacji (gr. homoíos - podobny, równy; stásis - stanie, trwanie, postawa).
Źródłem zakłóceń może być nieodpowiedni tryb życia, niewłaściwe odżywianie oraz czynniki środowiskowe.
W naturoterapii obowiązuje sześć głównych zasad:
- Nie szkodzić.
- Traktować człowieka jak całość.
- Leczyć przyczynę, a nie skutek.
- Zapobieganie jest najlepszym lekarstwem.
- Naturopata jest nauczycielem.
- Natura ma moc uzdrawiającą12.
Naturopatia w dużej mierze skupia się na profilaktyce chorób. Jeśli chodzi o metody leczenia, są one bardzo różnorodne, a zalicza się do nich m.in. ziołolecznictwo, homeopatię, terapię dietą, ćwiczenia fizyczne, akupunkturę, hydroterapię, fizykoterapię, masaże, terapię tlenową, odpoczynek, jogę i medytację.
Naturoterapia to jest to!
Mężczyzna zgłosił się do naturopaty, który po przeprowadzeniu badań zalecił stosowną kurację. Składała się z dwóch elementów - farmakologicznego i związanego ze stylem życia.
Leczenie farmakologiczne polegało na przyjmowaniu metmorfiny i suplementów diety o nazwie DB-7 (skład: gurmar, witamina C, alanina, glutamina, cynk, chrom, wanad) oraz Opti Lipotropic (skład: witamina B6, magnez, cholina, inozytol, L-metionina, korzeń mniszka lekarskiego, liść karczocha, liść buraka, korzeń mahonii pospolitej, nasiona ostropestu plamistego). Miało ono na celu uwrażliwienie komórek organizmu na insulinę, a także oczyszczenie wątroby i pęcherzyka żółciowego.
Drugim ważnym elementem kuracji była zmiana trybu życia - odpowiednie odżywanie i aktywność fizyczna. Richard miał zrezygnować z żywności wysokoprzetworzonej, produktów typu fast food, alkoholu oraz cukru i przejść na dietę pełnowartościową, bogatą w warzywa, opierającą się na nieprzetworzonych produktach, w której dziennie wolno spożywać nie więcej niż 20 g węglowodanów pochodzących ze zbóż. Ograniczenie to było niezbędne do kontrolowania poziomu glukozy.
Pacjentowi zalecono także wykonywanie ćwiczeń fizycznych przez 30 min dziennie. Specjalista medycyny naturalnej nie ograniczył się do przekazania Richardowi wskazówek i zaleceń. Przeciwnie, jego rola w terapii była bardzo aktywna, stał się niejako osobistym dietetykiem Richarda.
Każda z wizyt u specjalisty trwała około godziny. Podczas pierwszej naturopata przez 20 min wyjaśniał pacjentowi, jak ma się odżywiać i przekazał mu broszurkę zawierającą wszystkie wytyczne, łącznie z przepisami na zalecane potrawy. Każde kolejne spotkanie również zaczynało się od omówienia diety.
Rozmowa dotyczyła ponadto proponowanych ćwiczeń i - co ważne - celów terapii. Chodziło nie tylko o przekazanie informacji, lecz również o zdopingowanie Richarda do przyjęcia aktywnej postawy.
Ważnym elementem motywującym było też prowadzenie dzienniczka żywieniowego i pomiarów poziomu glukozy. Richard zapisywał w nim, co danego dnia jadł, a także notował wyniki pomiaru cukru we krwi po przebudzeniu, półtorej godziny po każdym posiłku i przed pójściem spać. Dokonywanie wpisów uzmysławiało mu, jaki wpływ na poziom glukozy mają poszczególne produkty spożywcze.
Wtedy nastąpił przełom. Poczuł się odpowiedzialny za własne zdrowie. Naturopata pełnił także funkcję psychoterapeuty. Panowie przeanalizowali wspólnie powody, które kierowały Richardem, gdy sięgał po alkohol.
Terapeuta uświadomił też swojemu podopiecznemu, z czym się wiąże ryzyko picia alkoholu w przypadku cukrzycy i stłuszczenia wątroby, a także - jakie korzyści płyną z abstynencji.
Zachwycające wyniki
Czy czas poświęcony pacjentowi, który przez tyle lat nie potrafił dokonać zmian w swoim życiu, i tym razem poszedł na marne?
Otóż nie. Po siedmiu miesiącach leczenia przeprowadzono ponownie badania laboratoryjne i okazało się, że poziom glukozy na czczo u Richarda spadł ze 168 do 97 mg/dl, a hemoglobiny glikowanej z 7,7 do 5%.
Był to rewelacyjny wynik, oznaczający, że pacjent nie spełnia już kryteriów diagnostycznych cukrzycy - został wyleczony. Mógł odstawić metforminę i suplementy diety, zalecono mu jedynie dalsze przestrzeganie diety i ćwiczenia fizyczne.
Kuracja pozytywnie wpłynęła także na profil lipidowy Richarda. Cholesterol całkowity spadł z 249 do 196 mg/dl, a LDL ze 153 do 104 mg/dl. Najbardziej spektakularny okazał się jednak wynik dotyczący trójglicerydów, ponieważ ich poziom obniżył się niemal trzykrotnie, z 219 do zaledwie 76 mg/dl.
Podczas terapii, najprawdopodobniej wskutek zmniejszonej konsumpcji alkoholu, ale również dzięki odpowiedniemu odżywaniu, imponująco poprawiły się enzymy wątrobowe pacjenta - aminotransferaza alaninowa z poziomu 138 do 41 IU/l, a aminotransferaza asparaginianowa z poziomu 83 do 32 IU/l.
Trzy miesiące po zakończeniu farmakoterapii zbadano Richarda jeszcze raz. Mimo odstawienia leków, wyłącznie dzięki zdrowemu trybowi życia, udało mu się jeszcze bardziej obniżyć poziom hemoglobiny glikowanej, do wartości 4,7%.
Grunt to motywacja
Przypadek Richarda pokazuje, jak ważnym elementem leczenia cukrzycy typu 2 jest zmiana stylu życia. Ale to nic nowego, już w 2009 r. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne opublikowało "Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę", w których wśród zadań podstawowej opieki zdrowotnej wymieniono m.in. promocję zdrowego stylu życia i leczenie chorych na cukrzycę typu 2 za pomocą diety i aktywności fizycznej11.
Jak jednak wiadomo, przeprowadzenie takiej zmiany, czyli odrzucenie przyjemnych nawyków, zazwyczaj jest bardzo trudne. Kluczową rolę w tym procesie odgrywa motywacja pacjenta.
Richard już wcześniej, i to niejeden raz, słyszał od lekarza, że powinien lepiej się odżywiać i więcej ruszać, a jednak nie zastosował się do tych rad. Rezultaty przyniosło dopiero jego włączenie się w terapię poprzez prowadzenie dzienniczka żywieniowego i pomiary glukozy, co pomogło mu powiązać własne starania z coraz lepszymi wynikami.
Sukces Richarda był możliwy również dzięki temu, że terapeuta postępował zgodnie z jedną z najważniejszych zasad naturopatii - być nauczycielem, czyli tak pokierować pacjentem, by swoje zdrowie wziął we własne ręce. Wymagało to wielu uświadamiających rozmów, a więc poświęcania Richardowi czasu.
Każde spotkanie u naturopaty trwało godzinę, czyli 3–6 razy dłużej niż przeciętna wizyta u lekarza medycyny konwencjonalnej. Ale trudno nie dostrzec, że to Richard jest prawdziwym bohaterem tej historii. Zyskując motywację, znalazł w sobie siły, by walczyć o zdrowie i poświęcić temu celowi tak cenny dzisiaj czas.
Pora więc na test prawdy. Można narzekać na służbę zdrowia, ale czy my sami jesteśmy gotowi do zmiany złych nawyków? Przecież nie od dziś wiadomo, że dla zdrowia najważniejszy jest... zdrowy styl życia. A Richardowi należą się gratulacje!
Bibliografia
- Grise D.E., McAllister H.M., Langland J., Global Adv. Health Med. 2015;4(3):57-61.
- Michalak P., „Hiperlipidemia – http://bonavita.pl/hiperlipidemia-typy-objawy-przyczyny-i-leczenie-wysokiego-poziomu-tluszczow-we-krwi
- NIHMedicinehttps://www.nlm.nih.gov/medlineplus/magazine/issues/summer12/articles/summer 12pg6-7.html
- Wedro B., http://www.medicinenet.com/triglyceride_test/article.htm
- MojaCukrzyca.org, http://www.mojacukrzyca.org/?a=text&id=19
- Cukrzyca Akcja SOS,http://cukrzyca.akcjasos.pl/przegld-prasy/934-na-cukrzyce-choruje-25-mln-polakow-ich-liczba-wci-ronie.html
- http://www.mojacukrzyca.org/?a=text&id=1195
- Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, http://diabetyk.org.pl/nowosc/co-to-jest-cukrzyca-diabetes-mellitus-pl.html
- Cukrzyca Polska, http://cukrzycapolska.pl/powiklania-cukrzycowe/
- Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, http://diabetyk.org.pl/nowosc/dieta-nie-taka-straszna-pl.html
- Polskie Stowarzyszenie Diabetologiczne, Pismo Polskiego Stowarzyszenia Diabetologicznego, 2009, tom 9, supl. A.
- Naturopatia Sanatum, http://www.naturopatia-sanatum.pl/naturopatia.shtml