Nasze magazyny
Nałóg ten dotyczy dziś każdej grupy wiekowej, zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Obecnie coraz więcej ludzi młodych, w tym nastolatków, popada w uzależnienie. Dotyczy to również osób starszych i samotnych. Alkohol staje się dla nich środkiem zastępczym, ucieczką od problemów i konfliktów, dając krótkotrwałe poczucie wewnętrznego zadowolenia i bezpieczeństwa.
Ciągłe odsuwanie od siebie problemów i rezygnacja ze stawiania im czoła tworzą zaklęty krąg, z którego trudno jest pijącemu wyjść.
Alkoholizm jest również powodem wielu towarzyszących mu chorób oraz schorzeń powstających jako jego skutek.
Jednym z tych następstw są problemy neurologiczne. Prowadzą one do nieodwracalnych zmian w korze mózgowej, związanych z zanikaniem komórek mózgowych - tak zwanej demencji.
Trwałe uszkodzenia kory mózgowej mogą doprowadzać do epilepsji czy polineuropatii, która manifestuje się paraliżem i ograniczeniami ruchowymi kończyn dolnych.
Ogromną rolę w łagodzeniu objawów polineuropatii odgrywają witaminy z grupy B, wspomagające wytwarzanie nowych połączeń nerwowych.
Witaminy te są niezwykle pożyteczną dla naszego organizmu grupą związków chemicznych o różnorodnej budowie, charakteryzującą się dobrą rozpuszczalnością w wodzie. Ze względu na swoje właściwości witaminy z tej grupy są nietrwałe i nie mogą być magazynowane w naszym organizmie, z wyjątkiem minimalnych ilości witaminy B12. Wchodzą one w skład wielu enzymów bądź są potrzebne do ich aktywacji. Mają też wpływ na cały metabolizm komórkowy, aktywnie w nim uczestnicząc.
Szczególnie zwiększone zapotrzebowanie na te witaminy występuje u osób uzależnionych od alkoholu.
Niektóre witaminy z tej grupy, jak B1, B3, B7, B9 czy B12, są produkowane w naszym organizmie przez określone bakterie jelitowe. W stanie zakwaszenia organizmu, po zastosowaniu koniecznej antybiotykoterapii, w przypadku stosowania silnie działających leków chemicznych, spożywania przetworzonych i niepełnowartościowych pokarmów wzbogacanych dodatkami chemicznymi bądź w czasie nadmiernego/ częstego picia alkoholu dochodzi do zaburzeń wewnętrznego stanu homeostazy, a tym samym do niszczenia pożytecznej flory bakteryjnej.
Witaminy z grupy B są szczególnie wrażliwe na działanie takich używek jak alkohol, ponieważ są one nietrwałe: organizm pobiera z pożywienia bądź preparatów witaminowych tylko takie ich ilości, jakich potrzebuje. Niewykorzystana część ulega wydaleniu wraz z moczem, kałem bądź potem. Nadmiar tych witamin nie ulega zatem kumulacji w organizmie, stąd nie istnieje ryzyko zatrucia. Niestety, rola tych witamin oraz konieczność stosowania odpowiedniej suplementacji są często bagatelizowane przez lekarzy, a pacjentom uzależnionym od alkoholu, także tym w trakcie leczenia odwykowego, nie zaleca się ich stosowania.
WITAMINA B1 (tiamina) Wpływa na metabolizm tłuszczów, węglowodanów oraz aminokwasów i jest niezbędna do właściwego funkcjonowania tkanki nerwowej, przewodu po karmowego i układu krążenia. Jej braki w organizmie powodują zanik otoczki mielinowej w nerwach ruchowych, co jest przyczyną choroby beri-beri. Szczególną uwagę na właściwą i naturalną jej suplementację w postaci kompleksu witamin powinny zwrócić osoby uzależnione od alkoholu, palacze papierosów, a także osoby żyjące w ciągłym stresie. Długo utrzymujące się braki witaminy B1 w organizmie, także w przypadku spożywania niepełnowartościowego, ubogiego w nią pożywienia, powodują przyspieszenie procesów chorobowych, drżenie, osłabienie i dystrofię mięśni.
WITAMINA B2 (ryboflawina) Ma wpływ na właściwe funkcjonowanie układu nerwowego oraz odporność organizmu, uczestnicząc w produkcji przeciwciał. Bierze udział w wielu przemianach chemicznych, w oddychaniu komórkowym oraz wpływa na metabolizm węglowodanów, aminokwasów i tłuszczów. Objawy niedoboru dotyczą chorób układu nerwowego, takich jak zapalenie korzonków nerwowych, rwa kulszowa oraz bóle mięśni.
WITAMINA B3 (niacyna) Jest składnikiem układu koenzymów odgrywających rolę w procesie oddychania komórkowego, uczestniczy w procesie spalania węglowodanów, tłuszczów i białek, a także utrzymuje we właściwym stanie nabłonek skóry i przewodu pokarmowego oraz układ nerwowy. Jej niedobory są powodem pelagry (rumienia lombardzkiego), stanów zapalnych skóry, biegunki, osłabienia mięśniowego, ogólnego zmęczenia, zaburzeń psychicznych, a w skrajnych przypadkach - paraliżu kończyn i otępienia. Nadmierne spożywanie cukru i produktów zawierających dużą jego ilość niszczy tę witaminę.
WITAMINA B5 (kwas pantotenowy) Jest składnikiem koenzymu A biorącego udział w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek oraz w przenoszeniu energii. Odpowiedzialna jest także za właściwy stan tkanki nerwowej i skóry. Witamina B5 uczestniczy także w syntezie kortykosteroidów, łagodzi wszelkie stany zapalne, zapobiega starzeniu się i powstawaniu zmarszczek. Niedobór tej witaminy występuje rzadko, głównie u osób odżywiających się pokarmami przetworzonymi, długo gotowanymi bądź fast foodami.
WITAMINA B6 (pirydoksyna) Jest niezbędna do właściwego funkcjonowania tkanki nerwowej. Stymuluje zaopatrywanie komórek nerwowych w glukozę. Jej niedobory w organizmie są powodem drgawek i objawów padaczkowych u dzieci, ogólnego zmęczenia, stanów depresyjnych, lękowych czy ogólnego rozdrażnienia, które często dotyczy osób uzależnionych od alkoholu. Bierze ona także udział w procesach krwiotwórczych oraz tworzeniu przeciwciał. Braki tej witaminy często wykazują osoby uzależnione od alkoholu.
WITAMINA B12 (kobalamina) Ma ogromny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego, uczestnicząc w tworzeniu otoczki mielinowej. Nieprawidłowo wykształcona osłonka mielinowa zaburza przewodnictwo nerwowe. Produkowana jest przez bakterie w jelicie grubym człowieka i prawie w całości wydalana jest wraz z kałem. Osoby nadużywające alkoholu powinny regularnie kontrolować poziom tej witaminy oraz ograniczyć spożywanie:
• kawy i mocnej herbaty,
• cukru i zawierających go produktów
• białego pieczywa i wszelkich produktów zakwaszających.
Jakość pożywienia ma wpływ na stan naszego zdrowia i z myślą o nim należy unikać produktów przetwarzanych, długo gotowanych, zawierających dodatki chemiczne i smakowe, barwniki, konserwanty oraz niektóre słodziki.
W celu szybszej regeneracji organizmu, a przede wszystkim komórek nerwowych, należy codziennie spożywać świeże warzywa w postaci sałatek oraz owoce.
W stanach abstynencji ważne są właściwe odżywianie oraz właściwa suplementacja, np. preparatem witaminy B kompleks, zawierającym wszystkie witaminy z grupy B, cholinę, inozytol i PABA. Preparat ten jest konieczny do powstawania nowych komórek mózgowych i regeneracji kory mózgowej.
Innymi następstwami alkoholizmu są objawy internistyczne, dotyczące uszkodzeń wątroby, jej zatłuszczenia oraz marskości.
W czasie neutralizacji i rozkładu alkoholu w komórkach wątroby dochodzi do podwyższenia poziomu wydzielanej insuliny, co z kolei prowadzi do zwiększonego odkładania tłuszczu w tkankach. Przyjmuje się, że regularne spożywanie więcej niż 160 g czystego alkoholu dziennie prowadzi do stałych zmian w wątrobie, tzw. marskości.
Ze względu na konieczną neutralizację alkoholu przez wątrobę dochodzi do zmian w metabolizmie tłuszczów, a to z kolei prowadzi do nadwagi o podłożu alkoholowym i przyczynia się do powstawania cukrzycy typu 2.
Podwyższone wartości tłuszczów we krwi zwiększają ryzyko wystąpienia zawału serca.
W wyniku procesów neutralizacji alkoholu w wątrobie dochodzi do wzmożonej diurezy. Prowadzi ona do usuwania z organizmu witamin rozpuszczalnych w wodzie oraz elektrolitów, tak ważnych dla przewodnictwa nerwowego.
Z powodu zwiększonej syntezy mocznika może dochodzić do dny moczanowej.
Usuwanie wraz z moczem witamin z grupy B zaostrza i przyspiesza następstwa neurologiczne alkoholizmu. W tym momencie konieczna jest wysoko dozowana suplementacja witaminą B kompleks z cytrynianem magnezu oraz przyjmowanie elektrolitów. Regularne picie alkoholu doprowadza do ciągłego usuwania tych składników z organizmu, osłabiania systemu immunologicznego i zaburzeń wewnętrznej homeostazy.
Regularna konsumpcja alkoholu doprowadza do stanów zapalnych trzustki oraz zaburzeń gospodarki hormonalnej u kobiet i mężczyzn, a także zaburzeń funkcji seksualnych.
Następstwami ciągłego picia alkoholu są zmieniony obraz krwi, podwyższone ciśnienie, obniżenie odporności, stany zapalne jamy ustnej i przełyku, w konsekwencji rozwój nowotworów przełyku, żołądka, trzustki i wątroby, a u kobiet - piersi.
Inne skutki uzależnienia alkoholowego
U osób nadużywających napojów alkoholowych dochodzi do znacznego obniżenia poziomu magnezu.
Jego rola jest bardzo istotna, ponieważ bierze on udział w wielu reakcjach chemicznych przebiegających na poziomie biomolekularnym, gwarantujących prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Przede wszystkim pierwiastek ten bierze udział w reakcjach przemiany materii, uczestniczy w syntezie białek i podziale komórkowym, odpowiedzialny jest także za prawidłowe funkcjonowanie systemu odpornościowego.
Jego obecność jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania mięśni i przewodnictwa nerwowego. Impulsy nerwowe przemieszczają się dzięki obecności jonów wapnia i magnezu. Przy niewystarczającej ilości magnezu dochodzi do zakłóceń przewodnictwa i do nadmiernej pobudliwości nerwowej.
Magnez jest również niezbędny do prawidłowego funkcjonowania grasicy, centralnego elementu układu odpornościowego. Odpowiedni poziom magnezu w organizmie chroni przed powstawaniem trudno rozpuszczalnych kamieni nerkowych oraz zabezpiecza właściwy poziom cholesterolu we krwi.
Niski poziom magnezu pociąga za sobą niedobór witaminy D, która z kolei umożliwia odpowiednie wchłanianie i odkładanie związków wapnia w tkance kostnej. W przypadku osteoporozy występuje nie tylko niedobór wapnia doprowadzający do odwapniania kości, ale także brak magnezu, o czym lekarze nie informują i nie zalecają w związku z tym dodatkowego zażywania preparatów magnezu.
Owoce i warzywa jako źródła magnezu:
- mandarynki, grejpfruty, pomarańcze,
- melony, morele,
- agrest, truskawki,
- oliwki,
- daktyle, suszone figi i śliwki,
- gruszki, czereśnie.
Warzywa zawierające dużą ilość magnezu:
- kalarepa, kapusta biała i czerwona, rzodkiewka,
- dynia, marchew, botwina i czerwone buraki, ziemniaki,
- czosnek, szparagi, kukurydza.
Inne produkty zawierające duże ilości magnezu:
- kakao, czarna czekolada (>80% kakao),
- orzechy włoskie,
- mąka jęczmienna i pszenna razowa,
- mleko kozie, mleko od krowy,
- cielęcina, ryby, drób z wyjątkiem wątróbki drobiowej.
Braki magnezu w organizmie są przyczyną ciągłego zmęczenia (poranne zmęczenie), skurczów/drgania mięśni i powiek (szczególnie w nocy), nadmiernego pocenia się w nocy, zaburzeń równowagi, osłabienia odporności immunologicznej, łamliwości paznokci, mrowienia w kończynach górnych i dolnych, sztywności mięśni, zmienności nastroju czy rozdrażnienia, braku koncentracji.
Niedobory tego pierwiastka przyczyniają się również do miażdżycy naczyń krwionośnych i zawałów serca.
Magnez posiada także właściwości lecznicze:
• przeciwzapalne,
• uspokajające (ułatwia zasypianie, łagodzi bezsenność),
• wraz z glikolem odtwarza sekwencje aminokwasów w osłonce mielinowej,
• reguluje czynności przewodu pokarmowego,
• przeciwdziała schorzeniom pęcherza moczowego,
• zwalcza miażdżycę i zakrzepy, ułatwiając w ten sposób przepływ krwi oraz chroniąc przed chorobami układu krążenia,
• zmniejsza spastyczność oraz mimowolne skurcze mięśni,
• hamuje procesy starzenia,
• wpływa na procesy krzepnięcia krwi.
Magnez jako katalizator bierze udział w wielu reakcjach chemicznych przebiegających na poziomie biomolekularnym, jego obecność jest więc konieczna do ich przebiegu.
Polski uczony prof. Julian Aleksandrowicz przez wiele lat zajmował się zastosowaniem magnezu w leczeniu, udowadniając jego olbrzymią rolę i wpływ na zdrowie człowieka.
Niestety, rola magnezu i konieczność wyrównywania jego braków w organizmie są często bagatelizowane i niedoceniane w środowiskach osób chorych i uzależnionych.
Zaburzenia wchłaniania i niedobory pokarmowe
Mechanizmy powstawania niedoborów pokarmowych u osób nadużywających alkoholu są złożone. Z jednej strony przez picie alkoholu zostają zaspokojone potrzeby energetyczne organizmu, z drugiej zaś - nie dostarcza się mu pełnowartościowego i urozmaiconego pożywienia. U osób nadużywających alkoholu właściwe odżywianie schodzi na dalszy plan i jest zastępowane przez alkohol.
Regularne spożywanie alkoholu niszczy śluzówkę przewodu pokarmowego, wpływa negatywnie na jego motorykę i zmniejsza ilość enzymów trawiennych. Dochodzi do upośledzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego, m.in. zmniejszenia wchłaniania glukozy, aminokwasów, witamin, choliny, cynku, a także innych substancji.
Największe niedobory witaminowe spowodowane piciem alkoholu dotyczą witaminy B1, kwasu foliowego (witaminy B9) i witaminy A. Obserwuje się także niski poziom potasu, magnezu i cynku.
Znaczenie wody dla osób nadużywających alkoholu
FreeImages.com/Wilson Jr. Rosalin
Osoba nadużywająca alkoholu powinna uzupełniać braki wody w organizmie, najlepiej pijąc wodę mineralną bez CO2 bądź naturalne soki owocowe, które warto przyrządzać samodzielnie. Ilości płynów po fazach intensywnego picia powinny być duże i wynosić ponad 3 litry dziennie (osoba o średnim wzroście i średniej wadze).
Organizm, neutralizując alkohol, zabiera wodę i elektrolity z tkanek, co sprzyja jego zakwaszaniu, zaburza procesy przewodnictwa nerwowego i przyspiesza procesy starzenia skóry.
Zakwaszenie organizmu jest niebezpieczne i sprzyja rozwojowi wielu chorób układowych, łącznie z chorobą nowotworową. Elektrolity a przewodnictwo nerwowe U osób nadużywających alkoholu dochodzi do zaburzenia poziomu elektrolitów, co prowadzi do zakłóceń przewodnictwa nerwowego, zaburzeń rytmu serca, drżenia ciała i mięśni oraz omdleń.
Rola elektrolitów w naszym organizmie jest niedoceniana i niewielu lekarzy zaleca ich stosowanie. Elektrolity - sód, wapń, magnez, potas czy chlor - odpowiedzialne są za właściwe przewodnictwo nerwowe, a więc przenoszenie impulsów nerwowych po osłonce mielinowej nerwu oraz utrzymywanie właściwego napięcia błon komórkowych. Osoby uzależnione od alkoholu powinny regularnie uzupełniać braki elektrolitowe.
Alkoholowa społeczność
Uzależnienie alkoholowe stało się problemem wielu Polaków - szacuje się, że dotyczy już 12% populacji. Według raportu Ministerstwa Zdrowia z 2015 r. aż 57% nastolatków przyznaje się do regularnego spożywania alkoholu!
Także w innych krajach Unii Europejskiej (dane World Health Organization z 2013 r.) problem niekontrolowanego spożywania alkoholu stał się niezwykle ważny. Jest trzecim w kolejności najistotniejszym czynnikiem ryzyka, który wpływa na pogorszenie stanu zdrowia i staje się przyczyną przedwczesnej śmierci. Warto więc, sięgając po alkohol - kolejną puszkę piwa czy kolejnego drinka - mieć na uwadze wszelkie negatywne skutki jego oddziaływania na organizm człowieka oraz niezmiernie długą walkę z nałogiem, którą mimo wszystko zawsze należy podjąć.
mgr farmacji Beata Peszko
