Zapalenie ucha u dziecka - co zamiast drenów?

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Każdy świeżo upieczony rodzic szybko może się przekonać, że ból ucha u dziecka oznacza nieprzespaną noc. Praktycznie wszystkie niemowlaki prędzej czy później przechodzą zapalenie ucha środkowego, jest to bowiem jedna z najczęściej występujących chorób wieku dziecięcego. Dla przykładu, w Polsce 65% dzieci do 2. r.ż. zapada na nią przynajmniej raz w roku, a 30% - więcej niż 3 razy.

Czasami infekcji towarzyszy gęsta, lepka wydzielina - wówczas mamy do czynienia z wysiękowym zapaleniem ucha środkowego, które, gdy już raz wystąpi, niestety często się odnawia.

Wciąż nawracający wysięk w uchu dziecka może doprowadzić nawet do upośledzenia słuchu. Stan taki wywołany jest zatkaniem trąbki słuchowej lub uniemożliwieniem wibracji kościom ucha przenoszącym dźwięk. Wraz z gromadzeniem się wydzieliny wzrasta też ryzyko pęknięcia błony bębenkowej.

W takiej sytuacji laryngolog ostrzega, że problemy ze słuchem mogą zaburzać rozwój dziecka, a zbierająca się w uchu wydzielina to istne siedlisko bakterii, które pogarsza jeszcze całą sprawę.

Jak leczy się zapalenie ucha?

Gdy wysiękowe zapalenie ucha środkowego często się odnawia, lekarze stosują zazwyczaj jedną z 3 metod terapii.

1. Antybiotyki

2. Paracenteza (in. myringotomia) - prosty zabieg chirurgiczny, w którym laryngolog wykonuje drobne nacięcie na błonie bębenkowej, aby zmniejszyć ciśnienie w uchu wewnętrznym i opróżnić je z wydzieliny.

3. Paracenteza z drenażem - jeżeli nakłucie bębenka i odciągnięcie wydzieliny nie wystarcza, lekarz zaleci prawdopodobnie zabieg trympanostomii, czyli umieszczenie w błonie bębenkowej drenów (maleńkich plastikowych rurek), mających na celu jej opróżnienie. Ten rutynowy zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, trwa zaś ok. 15 min, a dziecko najczęściej może wyjść ze szpitala jeszcze tego samego dnia.

Swego czasu lekarze w pierwszej kolejności przepisywali dzieciom antybiotyki, jednak wraz z pojawianiem się kolejnych szczepów bakterii opornych na leczenie, laryngolodzy coraz częściej od razu decydują się wykonać drenaż ucha środkowego¹.

Trympanostomia opiera się na założeniu, że dzięki drenowi ucho zostanie całkowicie opróżnione z wydzieliny, a po wyleczeniu się z infekcji stopniowo wypchnie rurkę na zewnątrz. W większości przypadków dren wypada w ciągu 9-15 miesięcy po zabiegu. Lekarze twierdzą, że drenaż przywraca słuch, pozwalając powietrzu z powrotem przepływać przez ucho środkowe, oraz zmniejsza ból, wyrównując ciśnienie między jamą ucha środkowego a otoczeniem zewnętrznym.

Według brytyjskiej służby zdrowia (NHS), tylko u 1 na 3 dzieci zachodzi potrzeba ponownego zamieszczenia drenów, co sugeruje, że zabieg jest skuteczny i bezpieczny.

Na ile leczenie jest skuteczne?

Antybiotyki. Jak wykazał przegląd 23 badań zlecony przez Cochrane Collaboration, niezależną organizację non-profit, rutynowe podawanie antybiotyków dzieciom z wysiękowym zapaleniem ucha środkowego jest niewskazane. Leki te nie przywracają słuchu, są natomiast w stanie pokonać infekcję u 45% pacjentów, ale tylko wtedy, gdy dzieci przyjmują je przez 3 miesiące bez przerwy, a to może wywołać wiele działań niepożądanych².

Co więcej, gdy w pewnym badaniu 150 dzieci z infekcją ucha środkowego od razu otrzymało antybiotyk, a drugie 150 dostało go dopiero 2 dni później, efekty okazały się takie same - nie było różnic w nasileniu objawów, takich jak gorączka czy ból ucha, ani w stopniu, w jakim dzieci wymagały dalszego leczenia³.

Paracenteza z drenażem. W 1992 r. władze Wielkiej Brytanii opublikowały ulotkę informacyjną ostrzegającą lekarzy, że trympanostomia nie działa. W rezultacie w ciągu kolejnych 4 lat liczba wykonywanych zabiegów drenażu ucha drastycznie spadła (o niemal 90 tys.)⁴.

Dreny. Organizacja Cochrane Collaboration podaje, że w ciągu 6 miesięcy od zabiegu ból wywołany infekcją ucha występuje jedynie 1,5 razy rzadziej - nie istnieją natomiast badania nad prawdopodobieństwem odczuwania bólu po pierwszym półroczu⁵. Dreny na pewno nie są w stanie:

• zwalczyć przyczyn infekcji - są skuteczne tylko dopóty, dopóki pozostają w uchu⁶.
• zapobiegać nawrotom⁷. Co ważne, wydzielina z ucha środkowego może pojawiać się nawet wówczas, gdy w ogóle nie dochodzi do infekcji, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że u dzieci trąbka słuchowa nie jest jeszcze w pełni rozwinięta, a kąt, pod jakim się znajduje, sprzyja gromadzeniu się wydzieliny.
• trwale rozwiązać problemu. Im młodsze jest dziecko, u którego zastosowano drenaż, tym większe prawdopodobieństwo, że zajdzie potrzeba powtórzenia zabiegu⁸.

O czym lekarze Ci nie powiedzą

Zakładanie drenów to stosunkowo bezpieczny zabieg, towarzyszy mu jednak pewne ryzyko, podobnie jak każdej innej operacji. Zaliczamy do niego:

• 5% ryzyka uszkodzenia błony bębenkowej⁹,
• 2-3% ryzyka, że otwór w błonie bębenkowej po założonym drenie się nie zagoi i pozostanie tam na stałe,
• migracja drenu do ucha środkowego¹⁰,
• trwałe bliznowacenie bądź uszkodzenie błony bębenkowej, prowadzące do rozwoju łagodnego guza na jej powierzchni i w rezultacie dalsze jej uszkodzenie; guzy te występują częściej u dzieci, którym w przeszłości zakładano dreny¹¹,
• upośledzenie słuchu wywołane zbliznowaceniem błony bębenkowej, czyli tympanosklerozą (stwardnieniem ucha środkowego) - dochodzi do niego w niemal połowie przypadków zastosowania drenażu; zabieg ten pośrednio wywołuje więc schorzenie, któremu ma przecież zapobiegać¹²,
• niewielkie ryzyko trwałej utraty słuchu (0,7%).

Co zamiast leków i operacji?

Nic, nie licząc zapewnienia dziecku komfortu. Z czasem ucho najprawdopodobniej samo zwalczy infekcję i oczyści się z płynu, a ingerencja lekarska nie będzie konieczna. W 4 na 5 przypadków choroba przechodzi samoistnie w przeciągu roku¹¹.

Osteopatia W toku pewnego badania dzieci, które przez ostatni rok przeszły wysiękowe zapalenie ucha środkowego 3- lub 4-krotnie, przydzielono albo do grupy leczonej rutynowo (głównie antybiotykami), albo do poddanej dodatkowo terapii osteopatycznej. Dzieci w grupie leczonej i antybiotykami, i osteopatią, rzadziej cierpiały na ataki bólu ucha i wymagały opieki medycznej w mniejszym stopniu niż dzieci poddane wyłącznie standardowej kuracji¹⁵.

Karmienie piersią Karmienie butelką na wczesnym etapie życia może wiązać się z nawracającymi infekcjami ucha¹⁶. Nie należy przy tym karmić dzieci na leżąco ani zostawiać ich samych z butelką, grozi to bowiem infekcją ucha i wieloma innymi komplikacjami.

Wyeliminuj źródła alergii Alergie pokarmowe mogą negatywnie wpływać na rzęski, czyli delikatne włoski obecne w uchu środkowym, i przez to powodować gromadzenie się wydzieliny¹⁷. W pewnym badaniu okazało się, że aż w 3/4 przypadków czynnik prowadzący do infekcji ucha środkowego stanowiły alergie. Gdy dzieci przeszły na dietę eliminacyjną, u 86% z nich zaszła poprawa.

Natomiast po ponownym wprowadzeniu do jadłospisu produktów wywołujących alergię objawy wróciły w 94% przypadków¹⁸. Do produktów mogących potencjalnie wywołać nietolerancję - i w ten sposób prowadzić do infekcji ucha - zaliczamy krowie mleko, cukier, kakao, pomarańcze i inne cytrusy, wszelkie zboża, jajka i orzechy¹⁹.

Nie podawaj dziecku pszenicy, jęczmienia, żyta, jaj, krowiego mleka oraz drobiu Dotyczy to zwłaszcza pierwszych 9 miesięcy życia, kiedy bardzo istotne jest różnicowanie spożywanych przez dziecko produktów. Jak radzi dr Harald Gaier, późniejsze wprowadzenie tych pokarmów do diety może powstrzymać rozwój alergii pokarmowych.

Unikaj sztucznych dodatków do żywności Są to np. siarczyny czy glutaminian sodu. Na złagodzenie objawów dr Gaier poleca suplementy molibdenu oraz witaminy B₆²⁰. Jeżeli i to nie pomoże, w następnej kolejności należy przebadać dziecko pod kątem uczulenia na czynniki znajdujące się w powietrzu, takie jak roztocza, złuszczony naskórek na sierści zwierzęcej czy zarodniki pleśni.

Homeopatia 2 badania nad właściwościami sasanki (Pulsatilla) dały obiecujące wyniki²¹.

Nie zamartwiaj się utratą słuchu Jeśli utrzymuje się przez rok lub krócej, nie pogorszy rozwoju zdolności językowych, co potwierdza badanie na ponad 6 tys. dzieci. Najbardziej zauważalny wpływ na rozwój mowy wywiera niezmiennie pochodzenie społeczne dziecka. Dzieci wywodzące się z otoczenia uprzywilejowanego radzą sobie pod tym względem znacznie lepiej niż ich rówieśnicy dorastający w gorszych warunkach²².

Gdy zalecana jest operacja

• Sprawdź, czy zajęte infekcją ucho jest suche, czy wilgotne. W przypadku suchych uszu (bez wycieku lepkiego płynu na zewnątrz) drenaż potrzebny jest jedynie w 5,5% przypadków¹³.
• Pozwól na zabieg tylko wówczas, gdy upośledzenie słuchu utrzymuje się u dziecka przez dłuższy czas i wyraźnie spowalnia rozwój mowy; postaraj się odsunąć operację w czasie nawet o pół roku¹⁴.