Morsowanie – zalety i wady. Jak zacząć morsować?

Dla większości z nas zima to czas grubych płaszczy, wełnianych czapek, rozgrzewających napojów i ustawionego na pełną moc grzejnika. Tymczasem dla niektórych osób zima to czas kąpieli w jeziorach i rzekach. Morsy potrafią w ten sposób nawet świętować Boże Narodzenie i Nowy Rok. Warto przyłączyć się do nich i polubić zimną wodę, ponieważ ma ona dobroczynny wpływ na cały organizm.

Morsowanie – co to jest?

Morsowanie to zanurzenie się lub krótka kąpiel w zimnej wodzie (7-12 st. C) bez podejmowania dodatkowej aktywności fizycznej (pływanie, nurkowanie, skakanie w wodzie). Osoby uprawiające morsowanie, czyli morsy, chwalą jego właściwości zdrowotne, a lekarze i naukowcy im wtórują. Rzeczywiście, kąpiel w zimnej wodzie wspomaga leczenie wielu problemów zdrowotnych.

Czy morsowanie jest legalne?

Wielu amatorów morsowania oddaje się temu zajęciu w miejscach, gdzie zabronione jest pływanie. Policja uspokaja: ponieważ morsowanie polega na zanurzeniu się w wodzie i przebywaniu w niej najwyżej kilkanaście minut bez podejmowania aktywności, jaką jest pływanie, jest ono jak najbardziej zgodne z prawem. Aby mieć pewność, że wszystko odbywa się bezpiecznie, należy związać się z klubem morsów: jego członkowie wybiorą miejsce odpowiednie do przebywania w wodzie i upewnią się, że każdy chętny wie, jak się przygotować do kąpieli i jak zachowywać się w wodzie¹.

Zalety morsowania

Ogólnie pływanie w zimnej wodzie postrzega się jako sposób na wzmocnienie odporności i zachowanie młodego wyglądu na długi czas. Ale lista dobroczynnych właściwości morsowania jest dłuższa.

Morsy zachwalają swoje hobby, twierdząc, że kąpiele w zimnej wodzie:

• wzmacniają pracę serce i naczyń krwionośnych,
• poprawiają ukrwienie skóry i spowalniają proces jej starzenia, a także łagodzą objawy dermatoz,
• regulują poziom glukozy i cholesterolu,
• przyspieszają proces regeneracji organizmu,
• korzystnie wpływają na pracę układu kostnego i zwiększają ruchomość stawów,
• łagodzą ból i stany zapalne¹,
• pomagają schudnąć.

Morsowanie poprawia odpowiedź organizmu na czynniki stresowe

Podczas trwającego 5 miesięcy badania 15 zdrowych mężczyzn – morsów dwukrotnie przez 3 minuty wystawiano na działanie temperatury -130 st. C. Ochotnikom pobrano krew przed każdą kriostymulacją, 30 minut po jej zakończeniu oraz następnego dnia. Dodatkowo wykonano badanie krwi w lutym, kiedy sezon na morsowanie dobiegał końca. Zauważono, że pod koniec trwania eksperymentu, podczas drugiej ekspozycji na bardzo niską temperaturę odpowiedź organizmów ochotników na przejmujące zimno była łagodniejsza niż za pierwszym razem. Niska temperatura pełniła w tym badaniu funkcję stresora, który osłabia organizm i zwiększa jego podatność na niekorzystne czynniki. Regularne kąpiele w zimnej wodzie zahartowały ciała uczestników badania i tym samym zmniejszyły ich podatność na stres związany z nagłym ochłodzeniem².

Zimne kąpiele wzmacniają układ odpornościowy

Morsy rzadziej doświadczają infekcji dróg oddechowych – ma to związek z regularnym wyrzutem hormonów stresu, który (jeśli następuje w małych ilościach) wykazuje działanie lecznicze i przyspiesza zakończenie infekcji oraz skraca czas gojenia ran. Nie wszyscy specjaliści jednak są przekonani co do takich właściwości kąpieli w zimnej wodzie, zwracając uwagę, że potwierdzające to badania nie spełniały do końca warunków wiarygodności, przede wszystkim z powodu małej liczby ochotników. Jednocześnie morsy nie stanowią licznej grupy w społeczeństwie, a badanie kohortowe z udziałem osób, które do tej pory nie uprawiały morsowania są prawie niemożliwe ze względu na opory wielu ludzi przed wejściem do lodowatej wody³.

Morsowanie wspomaga odchudzanie

W porównaniu z grupą kontrolną, która miała przez 6 tygodni unikać jakiegokolwiek kontaktu z zimnem, badani uczestnicy spędzający w tym czasie 1 godzinę dziennie w niskiej temperaturze mieli większą aktywność brunatnej tkanki tłuszczowej, która odpowiada za termoregulację i tempo metabolizmu. Każdy ochotnik z grupy badanej przebywał najpierw w samej bieliźnie (okryty kocem) w pomieszczeniu o temperaturze 21 st. C. Po upływie 8-14 minut (zależnie od indywidualnego czasu potrzebnego do ustabilizowania się procesów metabolicznych), uczestnik badania miał wypić szklankę lodowatej wody. Następnie uruchamiano specjalną kamizelkę, którą wcześniej włożył – kamizelka ta wypełniała się zimną wodą. W czasie trwania badania kilkakrotnie sprawdzano tempo metabolizmu ochotnika. Markery ryzyka chorób układu krążenia nie uległy zmianie w grupie badanej, natomiast zaobserwowano u członków tej grupy objawy zakażenia dróg oddechowych. Autorzy pracy podejrzewają, że mogli oni mieć ukryte infekcje w momencie zgłoszenia się do badania, których nie rozpoznano, jako że było to badanie otwarte, tj. jedynym kryterium był brak chorób przewlekłych i prawidłowy ogólny stan zdrowia. Inne badanie ukazało widoczne zmiany aktywności brunatnej tkanki tłuszczowej u ochotników przebywających przez 6 tygodni 2 godziny dziennie w temperaturze 17 st. C.⁴

Hartowanie w zimnej wodzie jest skutecznym lekiem przeciwbólowym

Zimna woda nie tylko łagodzi ból towarzyszący stanom zapalnym, ale także ten wywołany intensywnym treningiem, a także zmniejsza obrzęk w przebiegu chorób zapalnych ułatwiając płynom przemieszczenie się do układu chłonnego. Jednocześnie udowodniono, że po silnym wysiłku fizycznym kąpiel w lodowatej wodzie zapobiega skurczom między innymi poprzez zmniejszanie aktywności acetylocholiny, związku chemicznego stymulującego neurony do skurczu mięśni⁵.

Morsowanie obniża ciśnienie krwi

W badaniu z udziałem doświadczonych morsów, którzy musieli spędzić 1 godzinę w wodzie o temperaturze 13 st. C zauważono, że ekspozycja na tak ekstremalne warunki zmniejsza tętno serca i objętość osocza. Oczywiście podobnie zachowuje się organizm wchodzący w stan hipotermii, jednak w przypadku badanych morsów nie miała ona miejsca. Przyzwyczajeni do niskich temperatur doświadczyli drgawek rozgrzewających średnio 40 minut później niż ochotnicy z grupy kontrolnej, którzy nigdy wcześniej nie uprawiali morsowania⁶.

Zimne kąpiele wspomagają regenerację urazów sportowych

Pewna metaanaliza badań wykazała, że zanurzenie w zimnej wodzie wspomaga powrót do zdrowia członków drużyn sportowych, podobnie jak kontrastowa terapia wodą (ekspozycja na zmianę na zimną i ciepłą wodę). Ponadto zimna woda przyspiesza regenerację nerwowo-mięśniową u sportowcow⁷.

Być może morsowanie wspomaga leczenie depresji

Niektórzy specjaliści podejrzewają, że chłodny prysznic (20 st. C przez 2-3 minuty, poprzedzony 5 minutami adaptacji) 1-2 razy dziennie praktykowany przez kilka-kilkanaście tygodni może złagodzić objawy depresji. Zimna woda może pobudzać znajdujące się w skórze zakończenia nerwowe i w ten sposób pobudzać układ nerwowy. Jest to jednak tylko hipoteza, której nie sprawdzono dotychczas w badaniu klinicznym⁸.

Uwaga: Nie należy przebywać w zimnej wodzie dłużej niż kilkanaście minut. Badania te wykonano w specjalnych warunkach pod nadzorem ekspertów.

Morsowanie - jak zacząć?

Najważniejsza jest wizyta u lekarza, który upewni się, że nie ma przeciwwskazań do pływania w zimnej wodzie. Jeżeli wyda on pozytywną opinię, należy już tylko skontaktować się z innymi morsami i czekać na odpowiedni dzień (pogoda i temperatura). Nie wolno spożywać alkoholu w dniu kąpieli oraz dzień wcześniej, a ostatni posiłek należy zjeść 2-3 godziny przed morsowaniem¹.

Morsowanie krok po kroku

• spakuj termos z gorącą herbatą lub kakao, ręcznik, strój kąpielowy, ciepłe ubranie oraz czapkę i rękawiczki,
• przed zanurzeniem w wodzie koniecznie wykonaj piętnastominutową rozgrzewkę,
• wejdź do wody szybko, by nie utracić ciepła uzyskanego dzięki rozgrzewce (obowiązkowo trzymaj głowę w czapce i dłonie w rękawiczkach powyżej linii wody)
• nie musisz spędzać w kąpieli dużo czasu – na początku wystarczy kilka sekund,
• natychmiast po wyjściu z wody osusz się dokładnie ręcznikiem i załóż ciepłe ubranie,
• napij się ciepłego płynu z termosu¹.

Morsowanie – wady i przeciwwskazania

Czy każdy może uprawiać morsowanie? Jak zawsze, wiele zależy od stanu naszego zdrowia. Morsem może zostać tylko zdrowa osoba, a zdecydowanie tę aktywność fizyczną odradza się pacjentom kardiologicznym oraz osobom z rozregulowaną tarczycą.

Możliwe negatywne skutki kąpieli w zimnej wodzie obejmują:

• szok termiczny i utonięcie,
• zatrzymanie akcji serca,
• porażenie układu nerwowo-mięśniowego i utonięcie,
• wychłodzenie organizmu (hipotermia),
• zapaść³.

Morsowanie – ciekawostki

• w Polsce działa ok. 80 klubów amatorów morsowania¹,
• nie ma ograniczeń wiekowych co do morsowania, jednak jeżeli chcesz, by twoje dziecko rozpoczęło przygodę z zimną wodą, skonsultuj się z pediatrą,
• najlepiej morsować 2-3 razy w tygodniu; bezwzględnie zakazane jest morsowanie więcej niż 1 raz dziennie,
• Wim Hof, zwany Icemanem, to znany na całym świecie mówca motywacyjny i multirekordzista, na którego niska temperatura zdaje się nie mieć żadnego wpływu; Hof spędził np. prawie 2 godziny w tubie pełnej lodu, który sięgał mu aż po szyję⁹,
• swoje zdolności adaptacyjne Iceman zawdzięcza między innymi tummo – tybetańskiej metodzie medytacji, która pozwala zachować prawidłową temperaturę ciała w chłodnym środowisku; słowo tummo oznacza "wewnętrzny ogień", a jednym z dowodów na to, że praktykujący mnisi osiągnęli odpowiedni stan jest parowanie zamoczonej w zimnej wodzie tkaniny, która spoczywa na gołych plecach medytujacych¹⁰,
• nie musisz morsować, by wspomóc w zimę swój układ odpornościowy – jeżeli przykręcisz kaloryfer, organizm ci podziękuje, ponieważ zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniu osłabia jego system obronny¹¹.