Czym są sinice i jakie choroby mogą wywoływać?

Czym są sinice?

Organizmy samożywne, jakimi są cyjanofity (od Cyanophyta), czyli sinice – wbrew pozorom nie są roślinami. Pewne ich właściwości, takie jak obecność chlorofilu czy zdolność do fotosyntezy, upodobniają je do roślin. Dodatkowo końcówka –phyta w łacińskiej nazwie cyjanofitów oznacza właśnie roślinę. W praktyce oznacza to, że zakwit sinic w wodzie to masowy rozwój bakterii. Te samożywne organizmy produkują niebezpieczne dla ludzi i zwierząt toksyny.

W jakich okolicznościach występują sinice?

Sinice mogą pojawić się niemal w każdym zbiorniku wodnym, są bowiem odporne na wiele niesprzyjających warunków, jak np. wysoka temperatura czy kwaśne podłoże.

Najczęstsze czynniki, które powodują zakwit sinic, to:

• duże nasłonecznienie, temperatura wody powyżej 18°C, brak silnego wiatru – to właśnie w związku z tymi czynnikami sinice najczęściej pojawiają się w wodzie latem i wczesną jesienią,
• wzbogacanie zbiorników wodnych w pierwiastki biofilne,
• intensyfikacja rolnictwa, przez które do zbiornika dostają się fosforany i azotany,
• zrzut do morza przemysłowych i komunalnych ścieków (również detergenty, których używamy na co dzień w domu, a które przedostają się wraz ze ściekami do zbiorników wodnych, zawierają związki fosforu, odpowiadające za zakwit sinic).

Czy w Bałtyku występują sinice?

Sinice w Morzu Bałtyckim pojawiają się regularnie, najczęściej na przełomie czerwca i lipca. W dodatku wykwity mogą się powtarzać. Jeśli pierwszy zakwit sinic w morzu trwa krótko (np. około doby), jest duże prawdopodobieństwo, że wkrótce po nim nastąpi kolejny wykwit. Jeśli jednak te prokarionty spowodują długotrwały i obfity wykwit, kolejny raczej się nie pojawi.

Jak rozpoznać obecność sinic?

• mętna, zielona woda,
• biała piana przy brzegu,
• nieprzyjemny zapach,

Te trzy oznaki wskazują na obecność sinic w morzu lub w jeziorze. Taka woda nie zachęca do kąpieli, ale warto podkreślić: nie wolno kąpać się w wodzie, co do której istnieje choćby podejrzenie, że mogą w niej być sinice. W przypadku, gdy cyjanofity pojawią się w morzu, Sanepid zarządza zamykanie kąpielisk nadmorskich, zamykane są też plaże i wywieszana jest czerwona flaga. W innych miejscach warto samemu wykazać czujność.

Sinice a glony – czym się różnią?

Zielony kożuch, unoszący się tuż pod powierzchnią wody: to obraz charakterystyczny tak dla glonów, jak i dla sinic. Glony nie są jednak niebezpieczne – w przeciwieństwie do prokariontów, które produkują groźne dla zdrowia hepatotoksyny.

Jakie choroby mogą wywoływać sinice?

W zależności od tego, jaką postać przybrał kontakt z sinicami: ‒ zewnętrzną czy wewnętrzną – sinice mogą wywołać szereg różnych chorób. Po kąpieli w wodzie, w której obecne były toksyny sinicowe, mogą pojawić się zmiany skórne takie jak: rumień, pokrzywka, wysypka, swędzenie skóry lub zapalenie spojówek.

Wypicie wody z sinicami może mieć poważniejsze skutki. Wytwarzane przez sinice hepatotoksyny mogą powodować uszkodzenia wątroby. Ponadto dostanie się do przewodu pokarmowego wody z cyjanofitami może wywołać: gorączkę, ból mięśni, ból brzucha, wymioty, biegunkę, zawroty głowy, a nawet zapalenie płuc.

Objawy zetknięcia się z sinicami

Jeśli po kilku godzinach od kąpieli w morzu lub w jeziorze zauważysz u siebie zmiany skórne, swędzenie lub pieczenie oczu, problemy ze strony przewodu pokarmowego, bóle brzucha albo zawroty głowy – jest możliwe, że przyczyniły się do tego toksyny sinicowe. W takim przypadku warto skontaktować się z lekarzem, który zaleci odpowiednie leczenie.

Jak leczyć zatrucie sinicami?

Jeśli objawy nie są zbyt silne, można spróbować domowych sposobów na oczyszczanie organizmu, tym bardziej że w przypadku zatrucia sinicami nie leczy się przyczyny schorzenia, ale łagodzi jego skutki. Takim skutkiem może być np. ostra biegunka, którą można zaleczyć w domu. Jednak w przypadku gdy objawy nie ustępują, a także w przypadku osób starszych, dzieci czy kobiet w ciąży – lepiej zwrócić się do lekarza.

Jak zabezpieczyć się latem przed sinicami?

Należy przede wszystkim unikać kontaktu z wodą, co do której mamy wątpliwości. Dziwny zapach, mętna konsystencja, zmieniony kolor: to powinno nas przestrzec. Jeśli jednak zażyliśmy kąpieli w zbiorniku, w którym mogły bytować podejrzane organizmy samożywne, jakimi są sinice, należy jak najszybciej wziąć prysznic i wyprać strój kąpielowy. Można też kontrolnie zadbać o organizm i postawić na efektywne oczyszczanie.