Jak obniżyć wysoką kreatyninę?

Za co odpowiada kreatynina?

Kreatynina to produkt metabolizmu kreatyny, białka powiązanego z wielkością i siłą tkanki mięśniowej, ale obecnego też w mniejszych ilościach w mózgu i innych organach. Kreatynina jest wydalana z organizmu wraz z moczem, którego stanowi naturalny składnik¹.

Ponieważ jest ona zatem markerem zdrowia nerek, warto się zastanowić, jakie są normy kreatyniny we krwi i w moczu.

Kiedy kreatynina jest za wysoka - jakie są normy?

Prawidłowe wartości kreatyniny we krwi u dorosłej osoby to 53-115 mmol/l lub też 0,6-1,3 mg/dl.²

Normy dla kreatyniny w moczu wynoszą:

• dla dorosłych mężczyzn: 930-2955 mg/dobę,
• dla dorosłych kobiet: 603-1783 mg/dobę³.

Jak widać, jest to dość szeroki zakres i często zależy od indywidualnych cech pacjenta. Dlatego trudno powiedzieć, co należy rozumieć np. przez lekko podwyższony poziom kreatyniny, ponieważ to, co dla jednej osoby jest normą, dla innej może już oznaczać podwyższoną kreatyninę (patrz: Podwyższona kreatynina - jak zrobić badania?).

Co oznacza za wysoka kreatynina?

Zwiększone wydalanie kreatyniny może oznaczać poważne problemy zdrowotne, w tym:

• chorobę nerek,
• problemy z układem moczowym lub mięśniowym,
• niewydolność serca,
• cukrzycę,
• odwodnienie,
• nadczynność tarczycy,
• wstrząs⁴.

Podwyższona kreatynina - objawy

Podwyższona kreatynina nierzadko oznacza chorobę nerek. Na początku nie daje ona wyraźnych objawów, jednak z czasem chory może zaobserwować u siebie między innymi:

• obrzęki,
• zmęczenie,
• zmianę częstotliwości oddawania moczu,
• utratę apetytu,
• nudności,
• swędzenie skóry⁵.

Ale nie zawsze podniesiony poziom kreatyniny musi wiązać się z problemami zdrowotnymi - również u ciężarnych można zaobserwować jej zwiększone wydalanie.

Jak przygotować się do badania kreatyniny we krwi?

Należy wykonać je na czczo (lekarz może zalecić rezygnację z kolacji w dniu poprzedzającym dzień badania). Ponadto możliwe, że pacjent zostanie poproszony o wykluczenie mięsa z diety na jakiś czas oraz odstawienie leków zawierających kreatynę⁶.

Jeżeli wynik badania nie mieści się w normie, lekarz zaleci pacjentowi dodatkowe testy.

Badania kreatyniny - kiedy należy sprawdzić, czy kreatynina nie jest za wysoka?

Poziom kreatyniny we krwi powinny zmierzyć między innymi osoby, u których:

• zachodzi podejrzenie niewydolności nerek (przyczyna podwyższonego poziomu kreatyniny),
• są obecne objawy niedożywienia i wyniszczenia organizmu²,
• podejrzewa się lub rozpoznano dystrofię (zanik) mięśni¹ bądź też którym amputowano kończynę².

Wysoka kreatynina - jak zrobić badania?

W przypadku podwyższonego poziomu kreatyniny we krwi, pacjenta kieruje się na tzw. klirens kreatyniny. Jest to badanie składające się z 2 części:

• dobowa zbiórka moczu,
• badanie krwi w dniu zakończenia zbiórki moczu.

Zlecając klirens lekarz prawdopodobnie podtrzyma wspomniane wcześniej zalecenia z przygotowania do badań.

Zmierzenie poziomu kreatyniny we krwi oraz w zbiórce moczu powinny dać miarodajny wynik klirensu.

Wynosi on:

• dla dorosłych mężczyzn (19-75 lat) jest to 77-160 ml/min/BSA, czyli mililitry na minutę, podzielone przez powierzchnię ciała
• dla dorosłych kobiet wartości te zmieniają się wraz z wiekiem i wynoszą:
• 18-29 lat - 78-161,
• 30-39 lat - 72-154,
• 40-49 lat - 67-146,
• 50-59 lat - 62-139,
• 60-72 lata - 56-1316.

W praktyce jednak lekarze stosują wzory GFR, czyli współczynnik filtrowania kłębuszkowego. Powinien on wynosić 80-120 ml/min. Aby sprecyzować wynik, specjaliści nierzadko stosują przelicznik na pole powierzchni ciała pacjenta.

A zatem wynik badania podaje się w ml/min/1,73 m² (mililitry na minutę na 1,73 m² powierzchni ciała)⁷. Istnieją też kalkulatory wartości kreatyniny. 

Nadal jednak interpretacja specjalisty pozostaje niezastąpiona, a nawet konieczna.

Podwyższona kreatynina - jak wygląda badanie moczu?

1. Przygotować ok. 10 (zawsze lepiej mieć zapas) sterylnych zbiorniczków na mocz.
2. Oddać mocz we wczesnych godzinach porannych do muszli klozetowej, a następnie zanotować datę i dokładną godzinę rozpoczęcia badania. Każdą kolejną porcję moczu oddawać do oddzielnego pojemniczka.
3. Ostatnią porcję moczu oddać przed upływem pełnej doby (tj. tej samej godziny i minuty) od rozpoczęcia badania. Zanotować datę i dokładną godzinę ostatniej wizyty w toalecie.
4. Zważyć każdą porcję moczu (starować wcześniej wagę) i zsumować wyniki.
5. Zmieszać wszystkie porcje, a następnie odlać do czystego pojemnika 50 ml. Umieścić na nim informacje o dokładnej dacie rozpoczęcia i zakończenia badania oraz wadze całkowitej zebranego moczu.

Dieta na obniżenie wysokiej kreatyniny 

1. Dieta obniżająca poziom kreatyniny powinna przede wszystkim opierać się na innych źródłach białka niż mięso. To w końcu mięśnie są głównym źródłem kreatyny, która ulega przemianie w kreatyninę w wyniku obróbki cieplnej mięsa i podrobów⁸. Należy też ograniczyć spożycie nabiału.

Ponadto najlepiej wykluczyć z diety żywność przetworzoną, ponieważ w jej produkcji często wykorzystuje się fosfor i sód, które w dużych ilościach mają zgubny wpływ na pracę nerek. Najlepiej skonsultować się z certyfikowanym dietetykiem, który rozpisze dietę przy wysokiej kreatyninie - niskobiałkową, wysokotłuszczową i wysoko węglowodanową.

2. Warto zwrócić szczególną uwagę na obecność błonnika pokarmowego w diecie. Jego źródłem są przede wszystkim warzywa i owoce, a także produkty pełnoziarniste i rośliny strączkowe.

3. Przyjmowanie odpowiednich ilości płynów pozwoli szybciej usuwać kreatyninę z organizmu. Przykładowa dieta przy wysokiej kreatyninie powinna więc składać się z:

• dużych ilości warzyw, jednak z ograniczeniem zielonych warzyw liściastych i roślin krzyżowych, które są źródłem potasu,
• rozsądnej ilości owoców (z pominięciem bananów), roślin strączkowych i pełnego ziarna,
• małej (jeśli w ogóle) ilości mięsa i ryb, jednak wysokogatunkowych,
• ograniczonego do minimum nabiału i jaj,
• skonsultowanej wcześniej z lekarzem odpowiedniej ilości płynów. Należy omówić z lekarzem każdy przyjmowany lek czy suplement diety, ponieważ ich skład może zwiększać poziom kreatyniny. Dodatkowo rzucenie palenia, ograniczenie spożycia alkoholu oraz niezbyt intensywna aktywność fizyczna korzystnie wpłyną na kondycję nerek.

Podwyższona kreatynina a picie wody

Podwyższona kreatynina bardzo często wskazuje na odwodnienie organizmu. Może ono być spowodowane zbyt małą ilością wody wypijanej w ciągu dnia, zwłaszcza jeśli dodatkowo często sięga się po kawę. Odwodnieniu sprzyjają także: częste picie alkoholu oraz biegunka i wymioty. W takich sytuacjach priorytetem jest odpowiednie nawodnienie organizmu poprzez picie dużych ilości wody - ma to działanie renoprotekcyjne - chroni nerki.

Kreatynina - ciekawostki

• wraz z moczem wydalamy 85-90% wytworzonej w organizmie kreatyniny,
• przez całe dorosłe życie kreatynina pozostaje na mniej więcej tym samym poziomie
• dlatego jej wahania świadczą o problemach zdrowotnych,
• intensywny trening może podnieść poziom kreatyniny poprzez uszkodzenie włókien mięśniowych⁸.