Nasze magazyny
Ciasta i słodycze od wieków stanowią istotny akcent celebrowania istotnych wydarzeń w życiu rodzinnym. Nie wyobrażamy sobie urodzin czy wesela bez tortu, tak jak nie wyobrażamy sobie świąt Bożego Narodzenia bez makowca, sernika lub pierniczków. Choć nadmiar cukru jest szkodliwy, to jednak słodycze ułatwiają nam okazywanie miłości, podnoszą na duchu w trudnych chwilach i - co tu kryć - są nagrodą, dla której warto znosić trudy świątecznych przygotowań1.
Zdrowe nawyki, liczenie kalorii czy ostrożne dobieranie jedzenia w święta zostają zawieszone. Naukowcy nazywają to fachowo strategiami efektywności zdrowotnej.
My natomiast zwracamy uwagę, że ciasta można przygotować w wersji dietetycznej, a dodając przypraw, maku oraz orzechów i rodzynek sprawić, że będą dostarczały korzystnych składników odżywczych*. Ponadto nic tak nie buduje więzi rodzinnych i pięknych wspomnień, jak wspólne pieczenie!
Opłatek
Jest pierwszym i najbardziej dietetycznym ciastem, którym dzielimy się z bliskimi podczas wigilii. To bardzo cienki biały płatek chlebowy, przaśny (czyli niekwaszony i niesolony), wypiekany z białej mąki i wody bez dodatku drożdży. Jest symbolem pojednania i przebaczenia, znakiem przyjaźni i miłości.
Dzielenie się nim na początku wieczerzy wigilijnej wyraża chęć bycia razem. Ma swoją symbolikę w wymiarze nie tylko duchowym: sama materia opłatka: "chleb", podkreśla również doczesny charakter życzeń2.
Kutia i makowiec
Nasiona maku usprawniają trawienie. Mają też spory potencjał antyoksydacyjny pochodzący z obecnych w nich tokoferoli i tokotrienoli, który przekłada się na obniżenie poziomu cholesterolu3. Mało kto wie, że zawierają dużo więcej wapnia niż mleko czy sery, a dodatkowo witaminy A, D, E i C. Niestety mak, a w związku z tym kutia i makowiec są bardzo kaloryczne.
Marcepan
Gdy zawitał do Polski w XVI w., uważano go za lek, który stosować mogli jedynie aptekarze. Dopiero po 300 latach trafił pod strzechy. Podstawowy składnik marcepanu stanowią migdały, które są dobrym źródłem m.in. witamin E i B2, manganu, miedzi oraz błonnika4. Niestety masa w połowie składa się z cukru, co sprawia, że jest on bardzo kaloryczny.
Piernik
Już 400 lat temu ciastka korzenne uznawane były za środek na trawienie. I jak na lek przystało, wypiekany był przez panny apteczkowe. W recepturze z 1724 r. na biegunki obozowe zalecano konfekt, w którego składzie znajdował się piernik toruński.
Zresztą trudno się temu dziwić, bo przyprawy zawarte w piernikach, takie jak cynamon, gałka muszkatołowa, imbir, kardamon, anyż, goździki czy pieprz mają działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne5 i usprawniają procesy trawienne6. A dodatkowo, co istotne zimą - mają działanie rozgrzewające.
Orzechowiec
To niezwykle pyszne ciasto łączy w sobie zalety orzechów i miodu.
Legenda głosi, że pierwsze smakołyki zamknięte w łupinach w XII w. przywiózł z Rzymu św. Jacek, dominikanin pochodzący z rycerskiego rodu Odrowążów. Orzechy włoskie i laskowe są dobrym źródłem wapnia, fosforu, potasu, magnezu, a także witaminy E i nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Ponadto są bogate w białko7. Z kolei miód we wszystkich kulturach wykorzystywano jako produkt leczniczy. Jest bowiem nie tylko bogaty w składniki odżywcze, ale ma też właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe oraz przeciwnowotworowe8.
Ciasto czekoladowe
Naukowcy z Uniwersytetu w Tel Awiwie odkryli, że zjedzenie go na śniadanie ma kilka korzyści zdrowotnych, w tym utratę wagi! Jeżeli jest spożywane razem ze zdrową dawką węglowodanów i białka, hamuje apetyt na cukier przez resztę dnia9.
To nie wszystko. Inne badanie wykazało, że czekolada może poprawić pamięć, koncentrację i funkcje poznawcze10! Może więc warto zostawić sobie na poranek pierwszego dnia świąt kawałek brownie?
*O tym, jak tego dokonać, piszą Anna Reguła i Kinga Syposz w książce pt. "Nieprzyzwoicie zdrowe słodkości".
- Soc Theory Health. 2022; 20(3): 237-59
- The Polish Review Vol. 58, No. 3 (2013), pp. 65-76
- Herbalism, 1 (2), 7-21; Annals of Nutrition and Metabolism, 48, 169-88
- Journal of the Science of Food and Agriculture, 86(14), 2245-50; J Ind Microbiol Biotechnol. 2017 May;44(4-5):659-65
- Asian Food Science Journal, 1(3), 1-7, doi: 10.9734/AFSJ/2018/39776; Iranian Journal of Basic Medical Sciences, 19(12), 1258-70
- Phytochemistry reviews : proceedings of the Phytochemical Society of Europe, 15(6), 1035-56; International Journal of Research in Ayurveda and Pharmacy, 2 (1) 47-54
- Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2022 Nov;32(11):2459-69
- Pharmacognosy Res. 2017 Apr-Jun; 9(2): 121-7
- Steroids, 2011; doi: 10.1016/j.steroids.2011.12.006
- Front. Nutr., 16 May 2017, doi: 10.3389/fnut.2017.00019
