Nasze magazyny
Zadaniem smaku ostrego jest chronić organizm przed wychłodzeniem i nie dopuścić do zastojów energii qi. Jak się to odbywa? Wszyscy znamy wspaniały aromat ciepłej herbaty doprawionej imbirem, grzanego wina z goździkami czy kawy z cynamonem, czyli przyprawami ze smaku ostrego. Jest ich o wiele więcej i wszystkie pobudzają yang wątroby i nerek, co zapobiega wychłodzeniu śledziony i żołądka, a tym samym zażegnuje zagrożenie grypą i innymi infekcjami. Według tradycyjnej medycyny chińskiej jesienią i zimą kluczowy dla naszego zdrowia jest również stan płuc, dlatego wszystkie organy będą miały swój udział w ich ochronie podczas jesiennych chłodów.
Od strony emocjonalnej jesień to czas pożegnań z tym, co okazało się niepotrzebne i zwiędło
Trzeba znaleźć w sobie siłę do odcięcia się od spraw, które przyniosły nam rozczarowanie i smutek2. Zbyt długie trwanie w smutku, melancholii i przygnębieniu spowoduje zaburzenia oddychania, uczucie ugniatania w klatce piersiowej i ogólne zmęczenie oraz niejasne, czasem bardzo silne bóle brzucha. Jesienią mamy większą ochotę na kawę czy odrobinę alkoholu dla poprawienia sobie nastroju i ułatwienia przemyśleń. Nie ma w tym nic złego, dopóki jest to jedna filiżanka i jeden kieliszek. Większe ilości tych używek oddziałują wysuszająco na płuca i jelito grube, co powoduje kolejne stany zastoju energii qi. Z negatywnymi emocjami lepiej rozprawiać się na bieżąco.
Tradycyjna medycyna chińska uznaje płuca za wyjątkowy organ, ponieważ jako element układu oddechowego człowieka mają one kontakt ze światem zewnętrznym
Płuca są w związku z tym narażone na wtargnięcie do nich czynników patogennych oraz oddziaływanie zimna, które po przeniknięciu do płuc może łatwo zawładnąć całym organizmem. Początkowo manifestuje się to głównie chłodnymi stopami czy dłońmi, porannym bólem głowy i pleców, nadwrażliwością na wiatr, a nawet osłabieniem głosu. Według tradycyjnej medycyny chińskiej wszystkie objawy są wynikiem spowolnionego przepływu qi.
Ponieważ jesienią mamy również do czynienia z nadmiernym odkładaniem się w organizmie śluzu, płuca bardziej niż latem są narażone na stany zapalne o podłożu wirusowym lub bakteryjnym, takie jak nieżyt nosa, przewlekły kaszel i zapalenie zatok. Można ich uniknąć dzięki smakowi ostremu.
Ochrona płuc przed patogenami ma ogromne znaczenie, jeśli chodzi o przetrwanie jesieni w zdrowiu. Swobodnie krążąca i odpowiednio silna qi płuc jest podstawą dobrze funkcjonującego układu odpornościowego. Niestety to właśnie niedobór qi płuc jest jednym z najczęściej występujących w naszym organizmie niedoborów energetycznych zarówno jesienią, jak i w pozostałych porach roku. Jego konsekwencją są nawracające infekcje górnych dróg oddechowych.
Organem fu współpracującym z płucami zang jest jelito grube, również często narażone na przeziębienie i rozwój stanów zapalnych
Tak samo jak płuca, jelito grube potrzebuje ciepła, trochę ostrego smaku dla pobudzenia krążenia energii qi i spokoju emocjonalnego. Nie licząc żołądka, jest ono organem najbardziej wrażliwym na stres niezależnie od tego, co jest jego przyczyną: sytuacje konfliktowe w domu czy np. problemy w pracy. Objawia się to dolegliwościami bólowymi, które trudno połączyć z jakimikolwiek chorobami, biegunką i zaparciami, przewlekłymi problemami trawiennymi przekładającymi się na funkcjonowanie żołądka i śledziony. Ratunkiem są potrawy charakterystyczne dla smaku ostrego, jeśli w ich spożywaniu zachowamy umiar (łatwo przesadzić!), i szybkie rozwiązanie problemów emocjonalnych.
Jesienią mamy wiele okazji do samodzielnego komponowania potraw należących do smaku ostrego, ponieważ ostre przyprawy, takie jak curry, chili, pieprz czarny, pieprze cayenne, czosnek, imbir, goździki i chrzan, świetnie nadają się do dań ze świeżych warzyw. Dodajmy, że rozszerzają one pory skóry i pomagają w usuwaniu z organizmu wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń i patogenów. Jeśli czujemy, że rozwija się infekcja, wymienione przyprawy po prostu włączmy do swojego jadłospisu3. W pierwszej kolejności warto sięgnąć po imbir.
Jesień lubi smak ostry
5 przepisów na potrawy , które o tej porze roku pomogą nam uniknąć problemów ze zdrowiem
Wywar ze świeżego imbiru i cebuli dymki
(wzmacnia qi obronne organizmu)
Sposób przygotowania: kawałek świeżego imbiru i cebulkę pokroić na małe kawałki, gotować 10 min na wolnym ogniu w 0,5 l wody. Tak przygotowany wywar wypić w całości w ciągu dnia.
Zupa jesienna z jęczmienia
(ogrzewa śledzionę, pozytywnie wpływa na płuca i jelito grube)
Składniki: mała posiekana cebula 3-4 marchewki starte na tarce do warzyw 0,5 szklanki suchego jęczmienia 1 łyżka dobrego oleju 0,5 łyżeczki startego, świeżego imbiru 0,5 łyżeczki soli morskiej lub himalajskiej natka pietruszki 2 l wody
Sposób przygotowania: na oleju podsmażyć cebulkę i marchewkę, wszystkie składniki wrzucić do garnka z wodą i gotować ok. 1,5 godz. na wolnym ogniu.
Przekąska z marchewki
(działa antygrypowo)
Składniki: 4 marchewki pokrojone w cienkie plasterki lub małą kostkę 1 łyżeczka utartego świeżego imbiru 2-3 łyżki oleju sezamowego lub kokosowego ewentualnie sól morska do smaku
Sposób przygotowania: marchewki smażyć na oleju przez 4 min (na małym ogniu), dodać imbir i sól, przykryć pokrywką i dusić ok. 30 min, dopóki nie zmiękną. W razie potrzeby dodać odrobinę wody. Przekąskę można jeść na ciepło lub na zimno. Tak przygotowana marchewka jest także smacznym dodatkiem do innych potraw.
Bukiet kalafiorowy z czosnkiem
(rozgrzewa jelito i wzmacnia qi obronne organizmu)
Sposób przygotowania: obgotować delikatnie cały kalafior w dużym garnku lub na parze, wyjąć z wody, ułożyć w naczyniu żaroodpornym. Polać obficie przygotowanym wcześniej sosem z przeciśniętego przez praskę ząbka czosnku, oleju sezamowego lub kokosowego i pęczka posiekanej natki pietruszki. Zapiekać w piekarniku aż powierzchnia kalafiora lekko zbrązowieje. Smakuje dobrze na ciepło i na zimno.
Kalafior chroni przed wrzodami i łagodzi dolegliwości związane z chorobami reumatycznymi, a także wykazuje działanie antynowotworowe - jego spożywanie wpływa m.in. na zmniejszenie ryzyka rozwoju raka prostaty i raka pęcherza. Należy do warzyw zawierających błonnik nierozpuszczalny, biorący udział w oczyszczaniu organizmu z toksyn. Warto więc włączyć go do diety.
Bożena Borzęcka
Bibliografia
- Pitchford P., Healing with Whole Foods. Asian Traditions and Modern Nutrition, 1993, ISBN 1-55643-471-5
- Weidinger G., Tradycyjna medycyna chińska, 2016, ISBN 978-8365404-07-7
- Kastner J., Chinese Nutriton Therapy, 2009, ISBN 978-3-13-130962-4
