Migrena to znacznie więcej niż zwykły ból głowy. Jest najczęstszą przewlekłą chorobą neurologiczną w krajach rozwiniętych, a WHO zakwalifikowało ją do grupy 20 najbardziej obezwładniających przewlekłych schorzeń - nie jest to specjalnie zaskakujące, jeśli weźmie się pod uwagę objawy: silne bóle głowy, którym często towarzyszą nudności, wymioty, bóle brzucha i zwiększona wrażliwość na światło oraz hałas.
Uważa się, że migrena pojawia się, gdy naczynia krwionośne w mózgu najpierw kurczą się, a następnie gwałtownie rozkurczają. Pozostaje jednak tajemnicą, co dokładnie powoduje takie ich zachowanie. Lekarze zazwyczaj uważają, że migrena ma podłoże dziedziczne i leczą to schorzenie, stosując leki na receptę, takie jak prochlorperazyna, sumatryptan i ergotamina.
Leczenie takie nie uwzględnia jednak przyczyn problemu, a ponadto towarzyszy mu cała gama efektów ubocznych. Niektóre z leków mogą nawet wywoływać bóle głowy z odbicia - czyli bóle głowy spowodowane samym lekiem. Zyskasz znacznie większą szansę na długotrwałą ulgę, jeśli spróbujesz stwierdzić, co wywołuje migreny w Twoim przypadku.
Choć nie jest jasne, dlaczego niektórzy ludzie mają migreny, a inni nie, to dzięki badaniom zidentyfikowano kilka czynników mogących wywoływać ten rodzaj bólów głowy. Odkrycie, które z nich są przyczyną Twoich migren, może być kluczem do pozbycia się ich na dobre. Konieczne będzie jednak przeprowadzenie małego śledztwa, ponieważ w zależności od osoby przyczyny mogą być różne, a ponadto możliwe jest, że istnieje kilka czynników wywołujących u Ciebie migreny1.
Zacznij od prowadzenia dziennika bólów głowy. Zapisuj w nim, co robiłaś, jadłaś etc. Twoje notatki z dni, a nawet godzin poprzedzających ataki pomogą wskazać winowajców. Skupienie się na czynnikach wywołujących z pomocą doświadczonego specjalisty może zmniejszyć częstotliwość ataków lub nawet całkowicie zlikwidować problem. Jeśli to jednak nie skutkuje, istnieje wiele wypróbowanych i skutecznych sposobów leczenia migreny.
Tego unikaj
Jak pokazuje praktyka, migrenom sprzyja głód, dlatego staraj się jeść regularnie i nie opuszczaj posiłków. Jeśli chcesz się odchudzać, zrezygnuj raczej z drakońskich diet, bowiem mogą one nasilić ataki. Migreny mogą też być efektem hałasu i pulsującego światła, z tego względu lepiej unikać koncertów i dyskotek. Co ciekawe ataki obezwładniającego bólu głowy indukują również intensywne wonie, a w szczególności zapach piżma. Dlatego zrezygnuj raczej z perfum zawierających jego nuty. Nie stosuj też w domu kadzidełek i wonnych świec.
Jedzenie
Pewne pokarmy mogą wywoływać migreny. Jeśli przeglądając swój dziennik bólów głowy zauważyłaś, że jakiś pokarm częściej niż inne był obecny w Twoim menu tuż przed atakiem, spróbuj go unikać. Zwykle najbardziej prawdopodobnymi czynnikami wywołującymi migreny są związki chemiczne występujące w jedzeniu.
Substancje takie jak tyramina (występująca w serach), fenyloetyloamina (obecna w czekoladzie), tyrozyna (znajdująca się w pokarmach wysokobiałkowych), glutaminian sodu (MSG), aspartam, kofeina, siarczyny, azotany (znajdujące się w przetworzonym mięsie) i histamina (obecna w winie i piwie) mogą wywoływać migrenę poprzez zmianę procesów fizjologicznych związanych z jej atakami2.
W badaniu przeprowadzonym na niemal 600 osobach cierpiących na migrenę wykazano, że wrażliwość na sery, czekoladę, czerwone wino i piwo była najbardziej jednoznacznie powiązana z atakami tej dolegliwości3. Zwróć baczną uwagę na dojrzałe owoce, orzechy, banany, figi i awokado. Kryją bowiem w sobie tyraminę. Dodatkowo nie dopuszczaj ani do dużego spadku cukru we krwi, ani do odwodnienia organizmu, gdyż one również sprzyjają bólom głowy. Staraj się pić 2-2,5 l wody dziennie.
Istnieją też dowody na to, że w wywoływaniu migren pewną rolę może odgrywać wrażliwość na gluten. Co ciekawe występowanie migren jest częstą cechą pacjentów z celiakią. W jednym z badań stwierdzono, że pomocna może być dieta bezglutenowa. Gdy u 4 pacjentów z migreną i celiakią zastosowano ją przez 6 miesięcy, jeden z nich całkowicie wyleczył się z migren, zaś pozostali 3 zaobserwowali poprawę dotyczącą ich częstotliwości, czasu trwania i intensywności4. Skuteczne okazały się także inne diety dla alergików.
W kontrolowanym badaniu z udziałem dzieci cierpiących na częste, ciężkie migreny dieta eliminacyjna doprowadziła do całkowitego wyzdrowienia w 93% przypadków. Objawy u dzieci powróciły, gdy "podejrzane" pokarmy ponownie wprowadzono do ich diety5.
Stres
Jest najczęściej wymienianym przez osoby cierpiące na migrenę czynnikiem wywołującym ataki. Ponadto same ataki migreny mogą powodować stres, prowadząc do powstawania błędnego koła. W tym przypadku pomocne mogą być techniki obniżające poziom stresu, takie jak medytacja, joga i regularne masaże6.
Środowisko
Być może to miejsce, w którym mieszkasz lub pracujesz wywołuje u Ciebie migreny? Nie, nie żartuję, "syndrom chorego budynku" (SBS, ang. sick building syndrome) to schorzenia będące skutkiem działania czynników takich jak lotne związki organiczne (znajdujące się w farbach, lakierach, plastiku i klejach), pleśnie, promieniowanie elektromagnetyczne, oświetlenie, hałas, klimatyzacja, nadmierne ogrzewanie i słaba wentylacja.
SBS najczęściej manifestuje się właśnie bólami głowy. Autorzy jednego z badań przeglądowych wysnuli wniosek, że SBS może być niekiedy wiarygodną przyczyną przewlekłych bólów głowy1. Czynnikami wywołującymi migrenę mogą być również jasne światło słoneczne, a nawet jakość powietrza7.
Problemy ze snem
Jeśli masz jakiegokolwiek rodzaju problemy ze snem, ich rozwiązanie może pomóc także zapobiegać migrenom. Wydaje się, że zaburzenia snu występują znacznie częściej wśród osób cierpiących na migreny niż u ludzi, których nie nękają te bóle głowy8. W jednym badaniu wykazano, że nocne bóle głowy lub ból głowy z samego rana u ponad połowy pacjentów były odzwierciedleniem zaburzeń snu. Gdy je rozwiązano, bóle głowy całkowicie znikły u 65%, przy czym wszyscy pacjenci zaobserwowali pewną poprawę1.
Infekcja
Warto przebadać się pod kątem zakażeń drobnoustrojami takimi jak Helicobacter pylori (bakteria wywołująca wrzody trawienne), uważa się bowiem, że u niektórych osób może to być czynnik zwiększający skłonność do występowania migren. W jednym badaniu u 40% osób cierpiących na migreny stwierdzono zakażenie H. pylori.
U wszystkich osób biorących udział w badaniu, które całkowicie pozbyły się tych bakterii, znacząco obniżyły się intensywność, czas trwania i częstotliwość ataków migreny9. Zakażenie Helicobacter pylori jest najczęstszą przyczyną ataków u osób z migrenami nie wywołanymi wahaniami hormonalnymi (takimi jak występujące podczas menstruacji) i u tych, u których występowanie migreny nie było dziedziczne10.
Niedobory
Jeśli wykluczysz wpływ jedzenia, snu i infekcji, rozważ przebadanie się pod kątem niedoborów pokarmowych. Z migreną powiązano na przykład niedobór magnezu i stwierdzono, że jego przyjmowanie w ilości ok. 600 mg/dzień znacząco zmniejsza częstotliwość ataków11. W innym badaniu stwierdzono, że już 200 mg magnezu dziennie może zmniejszać częstotliwość migren u 80% osób stosujących ten suplement12. Zanim się przebadasz, możesz po prostu sprawdzić, czy przyjmowanie magnezu jest pomocne w Twoim przypadku.
Uważa się, że mechanizm działania magnezu polega na zapobieganiu nagłemu skurczowi naczyń krwionośnych, hamowaniu agregacji płytek i stabilizacji błon komórkowych - wszystkie te czynniki odgrywają istotną rolę w procesie powstawania migreny.
Suplementy
Witamina B2 W badaniu przeprowadzonym w Niemczech stwierdzono, że suplementacja ryboflawiny zmniejszała liczbę ataków migreny o połowę. Jednakże gdy atak już się zaczął, nie miała wpływu ani na jego nasilenie, ani na czas trwania13. Ryboflawina jest bezpieczna w stosowaniu, chociaż u niektórych osób przyjmowanie wysokich dawek może wywoływać biegunkę. Dawkowanie: 400 mg/dzień.
Koenzym Q10 Wydaje się, że znaczna część osób cierpiących na migrenę ma niedobór tego przeciwutleniacza o charakterze witaminy. W jednym badaniu zasugerowano, że CoQ10 może zmniejszyć częstotliwość migren o ponad połowę14. Dawkowanie: 150 mg/dzień.
Kwasy tłuszczowe Warto wypróbować wielonienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) takie jak omega-3. Gdy osobom cierpiącym na migrenę podawano kwas gamma-linolenowy (NNKT z rodziny omega-6) i kwas alfa-linolenowy (NNKT z rodziny omega-3), u 86% zaobserwowano zmniejszenie nasilenia, częstotliwości i czasu trwania ataków, u 22% migreny całkowicie ustały, a u ponad 90% rzadziej występowały nudności i wymioty15.
Bibliografia
- Aust Fam Physician, 2005; 34: 647–51
- Pediatr Neurol, 2003; 28:
- Headache, 1995; 35: 355–7
- Mov Disord, 2009; 24: 2358–62; Am J Gastroenterol, 2003; 98: 625–9
- Lancet, 1983; 2: 865–9
- Headache, 2009; 49:1378–86
- Headache, 2009; 49: 941–52
- J Headache Pain, 2010; 11: 197–206
- Hepatogastroenterology, 1998; 45: 765–70
- J Headache Pain, 2007; 8: 329–33
- Altern Med Rev, 1999; 4: 86–95
- Headache, 1990; 30: 168
- Eur J Neurol, 2004; 11: 475–7; Neurology, 1998; 50: 466–70
- Headache, 2007; 47: 73–80; Cephalalgia, 2002; 22: 137–41
- Cephalalgia, 1997; 17: 127–30
- J Adolesc Health, 2002; 31: 154–61
- Schweiz Med Wochenschr, 1991; 121: 1585–90; Eur Neurol, 1986; 25: 327–9
- http://goo.gl/rluJSC
- http://goo.gl/ll1u4z
- Headache, 2009; 49: 563–70
- Chiropr Osteopat, 2010; 18: 3; J Manipulative Physiol Ther, 1998; 21: 511–9
- Cochrane Database Syst Rev, 2009; 1: CD001218
- Pain Physician, 2009; 12: 1005–11
- https://goo.gl/QaqkjI
- https://goo.gl/o0BuOK
- https://goo.gl/5pXqiI
- J Altern Complement Med, 2010; 16: 347–55
Chociaż w jednym badaniu nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy skutecznością suplementów z omega-3 a placebo, to wynik ten może wynikać z faktu, że jako placebo zastosowano oliwę z oliwek, która sama w sobie stanowi źródło dobroczynnych NNKT16.
5-Hydroksytryptofan Udowodniono, że aminokwas ten, znany także jako 5-HTP, jest równie skuteczny jak 2 powszechnie stosowane leki - propranolol i metysergid17. Dawkowanie: 400- 600 mg na dzień.
Lepiężnik i imbir
Wiele ziół - w tym lepiężnik różowy (Petasites hybridus), imbir i miłorząb japoński (Ginkgo biloba) - może zwalczać migreny. Właściwość tę zawdzięczają takim substancjom aktywnym jak petazyna i izopetazyna, które mają działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i rozkurczowe. Badania kliniczne, w którym migrenowcom podawano 50 mg wyciągu z lepiężnika 2 razy dziennie przez 3 miesiące wykazały, że średnia liczba migren w grupie badanych spadła o 60%, a powracający ból był słabszy i trwał krócej18.
Nie sporządzaj jednak sama wyciągu z tego zioła, bowiem zawiera ono trujące alkaloidy. W sklepach zielarskich i aptekach kupisz wyciągi, które z nich oczyszczono. Minusem tej terapii jest długi czas trwania - by zaobserwować jakąkolwiek poprawę, wyciąg z lepiężnika należy stosować przez wiele tygodni.
Badania wykazały, że regularnie stosowany imbir zmniejsza częstość i ilość ataków, łagodzi też towarzyszące im mdłości.
Dawkowanie:
- 50 mg/dzień lepiężnika wolnego od alkaloidów
- 500-600 mg/dzień suszonego imbiru
- razy dziennie 40 mg ekstraktu z miłorzębu standaryzowanego na 24% heterozydów
Żuj ziółka
Profilaktycznie żuj 1-2 liście wrotycza maruny lub plasterek świeżego imbiru dziennie. Choć nie ma jednoznacznych badań, migrenowcy twierdzą, że regularne przeżuwanie tych ziół łagodzi przebieg migreny.
Pasta z goździka
Goździki pomogą w przypadku dolegliwości bólowych - wszystko dzięki zawartemu w nich eugenolowi, który ma właściwości lekko znieczulające. Wystarczy z 1/4 łyżeczki goździkowego proszku i jednej łyżeczki olejku cynamonowego sporządzić pastę, którą smaruje się czoło przy bólu głowy.
Polub chili
Inne badania pokazały, że spożywanie chili może przynieść ulgę w bólach głowy, migrenach oraz bólach zatok. Dzieje się tak za sprawą kapsaicyny, która hamuje neuropeptyd będący kluczowym nadajnikiem bólu głowy.
Uprawiaj seks
Aktywność seksualna przerywa migrenowy ból głowy, zwłaszcza w początkowej fazie ataku. Potwierdzają to badania opublikowane w Cephalagia, periodyku International Headache Society (Międzynarodowe Stowarzyszenie Bólów Głowy)19. Wśród uczestników eksperymentu cierpiących na klasterowe i migrenowe bóle głowy co 3. odczuwał ulgę, jeśli przerwał atak migreny seksem. Badacze podejrzewają, że to zasługa endorfin, które wydzielają się w dużych ilościach w czasie orgazmu i niwelują ból głowy.
Ćwiczenia
Aktywność fizyczna u niektórych osób wywołuje bóle głowy, jednak wyniki niedawno przeprowadzonych badań sugerują, że ćwiczenia mogą też działać korzystnie w migrenie. Wszystko zależy od tego, czy wykonujesz je codziennie, czy jedynie od święta. Gdy szwedzcy naukowcy objęli 12-tygodniowym badaniem 26 pacjentów, stwierdzili, że regularne ćwiczenia (jazda na rowerze stacjonarnym 3 razy w tygodniu) prowadziły do znacznej poprawy, w tym mniejszej ilości ataków migreny, złagodzenia objawów i zmniejszenia stosowania leków20.
Jeśli jednak nie jesteś aktywna fizycznie i prowadzisz raczej siedzący styl życia, nagły wysiłek może nasilić migrenę i wprowadzać organizm w stan silnego stresu. W takiej sytuacji najlepiej jest powoli przyzwyczajać organizm. Zamiast intensywnej gimnastyki wprowadź do dziennej rutyny spacer, nordic walking, pływanie. Staraj się, by aktywność fizyczna odbywała się regularnie i o tej samej porze.
Terapia manualna
Mobilizacja kręgosłupa może skutecznie leczyć migrenę. W jednym z badań udowodniono, że w leczeniu dolegliwości migrenowych manipulacja kręgosłupa dorównywała skutecznością lekom - i miała znacznie mniej efektów ubocznych21.
Akupunktura
Za pomocą tej tradycyjnej chińskiej techniki można leczyć wiele różnych rodzajów bólów głowy, w tym migrenę. Wyniki badania przeglądowego przeprowadzonego przez prestiżowy ośrodek Cochrane Collaboration wskazują, że akupunktura jest "co najmniej równie skuteczna lub nawet skuteczniejsza niż profilaktyczne podawanie leków i ma mniej działań niepożądanych"22.
Choć jeszcze żaden z eksperymentów nie wyjaśnił, dlaczego tak się dzieje. Do osiągnięcia efektu zwykle potrzeba kilku serii zabiegów. Niektórym zabieg ten pozwala pozbyć się migreny na zawsze, u innych zabiegi łagodzą lub wydłużają przerwy między nimi. Zdarza się też, że nie przynoszą efektu.
Biofeedback
Technika ta wykorzystuje specjalistyczne urządzenia w celu dostarczenia informacji zwrotnej dotyczącej konkretnych stanów fizjologicznych, w jakich akurat się znajdujesz. W licznych badaniach wykazano, że biofeedback może zmniejszać częstotliwość i nasilenie bólów głowy, jednak metoda ta może być także droga i czasochłonna23.
Opaska Cefaly
Łagodzi bóle migrenowe. Do skóry przykleja się małą elektrodę, a do niej za pomocą magnesów przytwierdza się opaskę, która emituje impulsy elektryczne pobudzające czołową część nerwu trójdzielnego. Natężenie impulsów można dostosowywać, w zależność od potrzeb, naciskając przycisk na opasce. Zalecany cykl stymulacji nie powinien przekraczać 20 min. Warto wspomnieć, że stymulator ten jest pomocny również w przypadku migren przewlekłych, ocznych oraz z aurą24.
Termolezja
To metoda leczenia przewlekłego bólu polegająca na stymulacji nerwu, którego nadwrażliwość może powodować odczuwanie bólu, prądem o częstotliwości 300-500 kHz. Zabieg polega na odnalezieniu za pomocą RTG nerwu odpowiedzialnego za odczuwanie bólu i wkłucie w jego okolicę specjalnej elektrody. Płynący przez nią prąd rozgrzewa nerw do 60-80 °C i uszkadza struktury nerwu. Dzięki temu zmniejsza się jego wrażliwość i przewodnictwo, a co za tym idzie - nie powstają w nim impulsy wywołujące uczucie bólu25.
Zastrzyki
Podaje się je w okolice skroni i czoła. Toksyna botulinowa tymczasowo poraża nerwy, upośledzając przewodzenie sygnałów bólowych. Inną opcją jest blokada układu współczulnego, którą podaje się z tyłu u nasady włosów26.
Homeopatia
Dwuletnie badanie przeprowadzone w Niemczech sugeruje, że homeopatia może łagodzić objawy migreny, a także zmniejszać stosowanie konwencjonalnych sposobów leczenia i korzystanie z usług zdrowotnych27. W celu dobrania leczenia do Twojego indywidualnego przypadku skonsultuj się z wykwalifikowanym terapeutą.