Wady wzroku i choroby oczu

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Schorzenia związane z pogarszaniem się wzroku stanowią obecnie jeden z największych problemów zdrowotnych na świecie. Jeżeli nas jeszcze nie dotyczą, to jedynie kwestia czasu. Ryzyko, że do okulisty wybierzemy się nie tylko na badanie kontrolne, lecz również po pomoc, rośnie z wiekiem, choć np. krótkowzroczność może wystąpić nawet u kilkuletniego dziecka. Ale już dalekowzroczność czy jaskrę diagnozuje się zwykle u osób starszych. Po części problemy ze wzrokiem są powiązane ze stylem życia, ale wynikają też z uwarunkowań genetycznych.

Na krótkowzroczność cierpi na Zachodzie mniej więcej połowa ludności, podczas gdy w Azji - zdecydowana większość. I jest coraz gorzej! Wprawdzie przyczyny krótkowzroczności są bardzo złożone, jednak wielką rolę odgrywa środowisko naturalne, w którym żyjemy, a także styl życia. Również w krajach rozwijających się problem ten staje się coraz poważniejszy. Sytuacji nie poprawia brak dostępu do opieki okulistycznej. Tymczasem nieprawidłowe widzenie utrudnia lub wręcz uniemożliwia wykonywanie pracy czy edukację.

Z analiz przeprowadzonych na Uniwersytecie Oksfordzkim wynika, że w 2030 r. leczenie chorób oczu i wad wzroku znajdzie się wśród 10 problemów zdrowotnych generujących największe koszty, przerastające nawet wydatki powiązane z epidemią AIDS¹.

Na szczęście medycyna rozwija się szybko, a budowa oka i jego funkcjonowanie są nam coraz lepiej znane. Pojawiają się rozwiązania technologiczne, np. samoogniskowanie się ekranu telefonu, mające ułatwić życie osobom cierpiącym na różne schorzenia oczu. Wciąż jednak jednym z podstawowych problemów jest brak w wielu miejscach na świecie wysoko wykwalifikowanych specjalistów oraz dostępu chociażby do soczewek korekcyjnych. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stara się nakłonić rządy wielu państw do działań prowadzących do zmiany tej sytuacji.

Co szkodzi oczom?

Oczom szkodzi wiele czynników: ostre, sztuczne światło, dieta uboga w witaminy i składniki odżywcze czy brak odpowiedniej higieny oczu. Bardzo korzystne jest nawilżanie oczu za pomocą sztucznych łez czy specjalnych żeli, jak również stosowanie preparatów regenerujących². Wiele kłopotów ze wzrokiem występuje w miarę starzenia się organizmu. Pierwsze sygnały, że coś jest nie tak, pojawiają się zazwyczaj po 40. roku życia; zaczynamy odsuwać gazetę czy książkę, bo litery sprawiają wrażenie rozmazanych.

Często odczuwa się wtedy pieczenie i ból oczu. Czasami pojawia się ból głowy. Niby banalne problemy, ale nie wolno ich bagatelizować, bo mogą sygnalizować poważne choroby oczu. Szczególnie niebezpieczne są schorzenia układu krążenia, np. miażdżyca, a także cukrzyca, gdyż mogą doprowadzić do nieodwracalnych zmian w oku. Dlatego nie można zwlekać z wizytą u lekarze, jeśli tylko coś nas zaniepokoi. Metoda leczenia zawsze zależy od rodzaju problemu. Czasem wystarczą okulary, czasem potrzebna jest operacja.

Dlaczego problemy ze wzrokiem są powiązane z upływem czasu?

Wraz z wiekiem naturalne soczewki w naszych oczach stają się coraz bardziej sztywne. Prowadzi to w prostej linii do kłopotów ze skupieniem się i dobrym widzeniem przedmiotów z bliska. Właśnie dlatego po 40. roku życia większość z nas potrzebuje okularów do czytania. Stosowanie odpowiednich szkieł - w formie okularów lub soczewek kontaktowych - to na Zachodzie najpopularniejszy sposób korygowania wad wzroku. Jest to jednak rozwiązanie niewygodne, niosące ze sobą niebezpieczeństwo dodatkowych chorób. Od kilku lat znacznie zyskała na popularności chirurgiczna korekta wad wzroku. Jednak nie każdy ma tyle odwagi, by się na nią zdecydować.

Kiedy oczy odmawiają posłuszeństwa

Jak rozpoznać, co dolega naszym oczom? Zacznijmy od przydatnych informacji na temat najczęściej występujących chorób oczu i wad wzroku.

1. Zaćma

Zaćma to inaczej zmętnienie soczewki. Objawia się ona łzawieniem oczu, widzeniem za mgłą, podwójnym lub w kolorowych otoczkach. Prowadzi do systematycznego pogarszania się wzroku, w końcu chory rozróżnia tylko jasne i ciemne plamy, i to przy wykorzystywaniu jedynie "poczucia" światła. Występowanie podwójnego widzenia i zeza po operacji zaćmy jest obecnie bardzo rzadkie, ale niestety się zdarza. Może być ono spowodowane wcześniej występującym zezem, utratą fuzji wskutek deprywacji wzrokowej (pozbawienie bodźców wzrokowych), urazem okołooperacyjnym lub toksycznym działaniem leków znieczulających, których mechanizm oddziaływania na tkankę mięśniową nie jest jeszcze dokładnie znany.

Przyjmuje się jednak, że w następstwie bezpośredniej penetracji leku znieczulającego dochodzi do zastąpienia tkanki mięśniowej przez tkankę włóknistą, w wyniku czego powstaje tzw. zez restrykcyjny. Zależy on również od wielu innych czynników, jak np. wiek chorego i miejsce wykonania zastrzyku, objętość i stężenie podawanego leku³.

Zaćma jest skutkiem naturalnych procesów starzenia się organizmu. W związku z tym, że z wiekiem naczynia krwionośne stają się coraz bardziej sztywne, do soczewki przenika mniej składników odżywczych. Traci ona również elastyczność i przezroczystość. Do oka wpada mniej światła, przez co gorzej widzimy.

Proces mętnienia zaczyna się zazwyczaj około 60. roku życia i przebiega powoli. Może zachodzić równocześnie w prawym i lewym oku. Dotyka zazwyczaj osób zagrożonych cukrzycą, cierpiących na przewlekłe zapalenie oka, jak również palaczy. W 30% zaćma jest chorobą dziedziczną. Problemy powiązane ze słabnącymi soczewkami oczu, co prowadzi do zaćmy, dotyczą ponad połowy osób po 80. roku życia. Na początku choroby podaje się zazwyczaj krople do oczu spowalniające jej rozwój. Nie wynaleziono jednak do dnia dzisiejszego leku likwidującego zaćmę. Rutynowym zabiegiem jest zastąpienie naturalnej soczewki sztuczną, która skupia światło jedynie na odległych przedmiotach. Dlatego osoby po operacji zaćmy wciąż potrzebują okularów np. do czytania.

W zależności od rodzaju wstawionej soczewki po trzech miesiącach dobiera się okulary do patrzenia w dal lub czytania. Prowadzone są badania nad udoskonaleniem sztucznej soczewki, by naśladowała zmienną siłę ogniskowania soczewki naturalnej. Istnieje ponadto kilka rodzajów implantów przeznaczonych dla osób, które dodatkowo cierpią na inne choroby oczu, a także dla krótkowidzów i dalekowidzów. Jednak wobec pojawiających się działań niepożądanych jeszcze nie zostały dopuszczone do szerokiego użycia.

W zachowaniu dobrego wzroku pomagają ćwiczenia. Bieganie i chodzenie zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na zaćmę czy zwyrodnienie plamki żółtej. Aktywność fizyczna, kontrolowanie ciśnienia krwi oraz poziomu cholesterolu, a także unikanie palenia papierosów zapobiega retinopatii cukrzycowej, czyli wystąpieniu "niedrożności żył siatkówki".

2. Zez

Zez jest chorobą leczoną nie tylko ze względów estetycznych. Osoby na nią cierpiące z powodu braku widzenia obuocznego nie mogą pracować w wielu zawodach ani wykonywać prac wymagających widzenia przestrzennego. W warunkach fizjologicznych obie gałki oczne poruszają się w tym samym kierunku dzięki działaniu odpowiednich mięśni.

W trakcie patrzenia bezwarunkowo ustawiamy oczy tak, by obraz przedmiotu padał symetrycznie na część plamkową siatkówki równocześnie w obu oczach. Porażenie lub niedowład chociażby jednego mięśnia powoduje przewagę w działaniu mięśni nieporażonych, co prowadzi do ustawienia oka w zezie o różnym kierunku odchylenia, najczęściej na zewnątrz lub do wewnątrz. W związku z tym, że obraz w zezującym oku powstaje na siatkówce w pewnej odległości od plamki żółtej, niemożliwe jest prawidłowe widzenie obuoczne. Dlatego chory widzi podwójny obraz. Naturalnym odruchem u osób chorych na zeza jest używanie jednego oka, co objawia się tzw. zezem naprzemiennym.

Najczęstszą przyczyną występowania zeza w dzieciństwie są czynniki uniemożliwiające tzw. fuzję (proces pozwalający na złączenie się dwóch jednakowych obrazów siatkówkowych w jeden). Najczęściej jest to wada wynikająca z nadwzroczności oraz niezborności. I wtedy staje się to przyczyną zeza zbieżnego. W przypadku wystąpienia krótkowzroczności mamy do czynienia z zezem rozbieżnym. Zdarza się i tak, że oczy zezują naprzemiennie. Za brak możliwości wystąpienia fuzji w dzieciństwie odpowiadają najczęściej czynniki psychiczne lub przebyte choroby zakaźne wieku dziecięcego. U dorosłych zez powstaje w przypadku niedowidzenia będącego skutkiem nieskorygowania wady wzroku lub w stanach chorobowych związanych z bielmem oraz zaćmą, jak również wskutek uszkodzenia połączeń nerwowych odbierających wrażenia wzrokowe.

3. Leniwe oko

Leniwe oko, czyli ambylopia, może być następstwem zeza. Najczęściej powstaje w wieku dziecięcym. Choroba polega na osłabieniu widzenia w jednym oku. Co ciekawe, najczęściej nie odpowiada za to nieprawidłowa budowa oka, lecz przyczynia się do tego mózg, który nie odczytuje obrazu przekazywanego przez leniwe oko. W leczeniu dzieci do 7. roku życia badania wykazują skuteczność metody, która polega na zasłonięciu oka zdrowego, aby w ten sposób zmusić mózg do odczytywania obrazu przekazywanego przez leniwe oko.

Próby leczenia tej choroby po 8. roku życia okazują się nieskuteczne - wada często staje się nieodwracalna. Jednak amerykańscy naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego prowadzą badania ukierunkowane na pomoc w leczeniu leniwego oka u osób dorosłych. Płynące z nich wnioski są zaskakujące. Okazało się, że skutecznym sposobem na ambylopię są gry komputerowe - długi "trening" może zmniejszyć wadę nawet o 40%.

Inni naukowcy twierdzą, że skutecznym sposobem na leniwe oko jest akupunktura, polegająca na nakłuwaniu odpowiednich miejsc na ciele chorego. Przeprowadzono badanie w grupie 88 dzieci. Połowę z nich leczono w sposób tradycyjny z zastosowaniem kropli i zasłanianiem oka. Reszta przechodziła terapię wykorzystującą akupunkturę. W rezultacie u 70% dzieci w każdej z grup zaobserwowano znaczną poprawę. Jednak akupunktura okazała się mniej praktyczna. Na zabiegi należało bowiem zawozić dziecko 5 razy dziennie, podczas gdy zakładanie opaski (na 2 godz. dziennie) i zakraplanie oczu nie wymagało wychodzenia z domu.

4. Retinopatia cukrzycowa

Retinopatia jest najczęściej powiązana z cukrzycą, należy do najgroźniejszych powikłań tej choroby, ponieważ może prowadzić do utraty wzroku. Charakteryzuje się uszkodzeniem małych naczyń krwionośnych odżywiających siatkówkę. Powoduje to zazwyczaj krwotok. Istnieje również druga odmiana retinopatii, polegająca na rozroście nowych naczyń krwionośnych na powierzchni siatkówki, które często krwawią. Retinopatia nie wiąże się z dolegliwościami bólowymi. Krwawienie jest dla chorego widoczne w postaci ciemnej plamy przesłaniającej pole widzenia, bywa, że zupełnie. Bardzo często po pewnym czasie krwawienie ustaje, a wtedy chory odzyskuje wzrok.

Do innych objawów retinopatii mogą należeć małe plamki w polu widzenia, nieostre lub słabe widzenie w ciemności, trudności w przystosowaniu się oka do jaskrawego lub przyciemnionego światła. Krwawienie do ciała szklistego może prowadzić do rozrostu nowych naczyń krwionośnych i włosowatych, co niekiedy doprowadza do ściskania i odsuwania siatkówki. Taka postać odwarstwienia siatkówki jest trudna do skorygowania. W niektórych przypadkach leczenie może naprawić to uszkodzenie, jednak u niektórych osób utrata wzroku jest trwała. Ryzyko zachorowania na retinopatię cukrzycową rośnie także przy wysokim poziomie cholesterolu i podczas ciąży.

Występują trzy typy retinopatii cukrzycowej:

• retinopatia proliferacyjna - chory widzi nieostro wskutek gwałtownego krwawienia. W tym przypadku można zastosować leczenie laserowe do usunięcia zwyrodniałych naczyń krwionośnych, aby zapobiec dalszemu ich rozrostowi. Zabieg nie niszczy bezpośrednio naczyń krwionośnych, ale naczynia otaczające siatkówkę i obumierające z powodu braku tlenu. Nie powoduje on jednak odzyskania wzroku, tylko zapobiega jego dalszej utracie. Czasami przeprowadza się zabieg chirurgiczny, jednak to zależy od tego, na jakim etapie choroba została zdiagnozowana;
• retinopatia przedprofileracyjna - objawia się obrzękiem i krwawieniem siatkówki, co utrudnia widzenie. Leczenie zwykle nie jest konieczne. Jeśli jednak nastąpią wysięki i krwawienia zaczynające zagrażać widzeniu, możliwa jest terapia laserowa;
• retinopatia nieproliferacyjna - najmniej wpływa na widzenie, jednak należy poddawać się częstym kontrolom u okulisty, by zapobiec jej ewentualnemu rozwojowi.

Rozrastające się wewnątrz siatkówki naczynia krwionośne czasami pękają, co zwykle prowadzi do powikłań. W przypadku krwawienia wewnątrz oka, gdy krew wpływa do ciała szklistego, w polu widzenia mogą pojawić się plamki. Podczas silniejszego krwawienia krew niekiedy całkowicie wypełnia gałkę oczną, kompletnie uniemożliwiając widzenie. Nie powoduje to jednak trwałej utraty wzroku i zazwyczaj ustępuje po paru tygodniach lub miesiącach, gdy krew zostaje wchłonięta.

Na dnie oka w retinopatii cukrzycowej może utworzyć się tkanka bliznowata, a wtedy dochodzi do odwarstwienia siatkówki. Tworzenie się blizny czasami powoduje przesunięcie części gałki ocznej, co skutkuje rozmyciem widzenia lub częściową, a niekiedy całkowitą, utratą wzroku.

Aby zapobiec retinopatii cukrzycowej lub spowolnić jej rozwój, bezwzględnie należy kontrolować poziom cukru we krwi. Bardzo ważne jest również zdrowe odżywianie, niedopuszczenie do wystąpienia otyłości i rzucenie palenia, ponieważ nikotyna zwęża naczynia krwionośne, zwiększając ryzyko powikłań. Należy ograniczyć spożycie alkoholu, gdyż jego nadmiar podnosi ciśnienie krwi. Trzeba ponadto pamiętać o regularnych badaniach oczu i obserwować ewentualne zmiany⁵.

5. Zwyrodnienie plamki żółtej

Jednym z podstawowych objawów zwyrodnienia plamki żółtej, czyli AMD (Age-related Macular Degeneration), jest rozmyte widzenie i widzenie przedmiotów "z pofałdowanymi krawędziami". W centrum pola widzenia pojawia się czarna plama, co wymusza patrzenie bokiem.

Przyczyny zwyrodnienia plamki nie są do końca znane. Zazwyczaj pojawia się ono u osób w starszym wieku, ale zdarzają się wyjątki. Stwierdzono, że powoduje je m.in. palenie papierosów, ale nie bez znaczenia są również zaburzenia przemiany materii, a także wzrost poziomu wolnych rodników w organizmie. Uszkadzają one naczynia krwionośne w oku oraz niszczą światłoczułe receptory siatkówki. Należy jednak pamiętać, że plamkę żółtą może uszkodzić również ostre światło, na przykład promień słońca odbity w lusterku.

Leczenie zwyrodnienia plamki żółtej uzależnione jest od jego rodzaju. W przypadku rzadziej występującej wysiękowej postaci schorzenia, która bardzo szybko się rozwija i stanowi poważne zagrożenie dla wzroku, stosuje się terapię fotodynamiczną. Najpierw podaje się dożylnie specjalny preparat, a następnie za pomocą promieni lasera niszczy się zwyrodniałe naczynia krwionośne. Zatrzymanie procesu utraty wzroku jest możliwe, jeśli terapię zastosuje się we wczesnym stadium choroby.

Odmiana sucha zwyrodnienia rozwija się powoli i - co ważne - nie występują w niej wysięki krwi do plamki. Prowadzi jednak do częściowej utraty wzroku. W tym przypadku zazwyczaj stosuje się leki poprawiające krążenie oraz preparaty zawierające witaminy o działaniu antyoksydacyjnym (A, C, E) oraz luteinę. Okazuje się ponadto, że w leczeniu tego zwyrodnienia bardzo pomocna jest odpowiednia dieta. Plamka żółta w ludzkim oku zawiera trzy żółte pigmenty: luteinę, zeaksantynę oraz mezo-zeaksantynę. Ich podstawową funkcją jest absorpcja światła ultrafioletowego.

W ten sposób chronią nasze oczy przed jego szkodliwym działaniem - redukują również odblaski i pochłaniają rozproszenia. W związku z tym, że pigmenty znajdują się w środkowej części siatkówki, są w sposób bezpośredni odpowiedzialne za ostrość środkowego obszaru naszego widzenia. Poziom pigmentów w siatkówce oka zależy od naszej diety, ponieważ wprowadzamy je do organizmu wraz z pokarmem. Najlepszym źródłem luteiny, zeaksantyny oraz mezo-zeaksantyny są warzywa, głównie kapusta, szpinak i czerwona papryka. Przeprowadzono badanie, które polegało na tym, że 36 osób przyjmowało codziennie przez pół roku suplementy zawierające te trzy pigmenty. Przyniosło ono pozytywne rezultaty.

Uczestnicy eksperymentu zauważyli różnicę w swoich reakcjach na światła reflektorów samochodowych w nocy. Zwyrodnienie plamki żółtej pojawia się u jednej czwartej osób po 75. roku życia i może prowadzić do utraty wzroku. Na chorobę w zaawansowanym stadium nie znaleziono jeszcze lekarstwa. Niemniej można spowolnić jej przebieg, jeśli zostanie odpowiednio wcześnie wykryta, a także dzięki odpowiedniej diecie i przyjmowaniu suplementów z żółtymi pigmentami, witaminy C i E oraz cynku.

6. Jaskra

Jaskra zazwyczaj zaczyna się od porannych migren, widzenia tęczowych pól, trudności z oceną odległości, intensywnego bólu oka oraz głowy, mdłości i zawrotów głowy. Objawy te są spowodowane wzrostem ilości cieczy wodnistej pomiędzy tęczówką a rogówką, co powoduje bolesne podniesienie ciśnienia w oku i rozmywanie się obrazu. Istnieje wiele rodzajów jaskry, ale w każdym przypadku jej nieleczenie prowadzi do całkowitej utraty wzroku. W przypadku jaskry mamy do czynienia z postępującym zanikiem nerwu wzrokowego, zmianami w polu widzenia i na dnie oka oraz z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym⁶.

Wszystkie rodzaje tej choroby dzieli się na dwie główne grupy:

• jaskrę pierwotną, gdy nie występują inne przyczyny uszkodzenia nerwu wzrokowego;
• jaskrę wtórną, gdy są one obecne.

W przypadku jaskry stosuje się leczenie zachowawcze lub operacyjne w zależności od jej rodzaju oraz stopnia zaawansowania. Pierwsze polega na przyjmowaniu środków zwężających źrenice lub zmniejszających wytwarzanie cieczy wodnistej. Natomiast zabieg chirurgiczny polega na odtworzeniu dróg odpływu tej cieczy. Jaskra może być dziedziczona. Wszyscy, u których w rodzinie odnotowano zachorowania na jaskrę, są zagrożeni tą chorobą w 70%.

Chorzy na jaskrę powinni bezwzględnie unikać sytuacji stresowych, zrezygnować z używek (kawy, herbaty) oraz nie nosić szkieł przeciwsłonecznych. Na jaskrę w skali świata choruje 60-70 mln ludzi, z czego 6-7 mln najprawdopodobniej straci wzrok. Dlatego tak ważne jest znalezienie skutecznej terapii. Te, które są obecnie dostępne, nie leczą bezpośrednio uszkodzenia oka. Zapewne dlatego tak często nie odnoszą pożądanego skutku. Jednak wyniki licznych badań przeprowadzanych na szczurach we francuskim Narodowym Instytucie Zdrowia i Badań Medycznych (INSERM) są obiecujące.

Odkryto, w jaki sposób można blokować działanie chemokin, które odpowiadają za komunikację międzykomórkową, co pozwoli na skuteczne zmniejszenie ciśnienia wewnątrz oka. We francuskich badaniach okazało się, że chemokiny nie tylko podtrzymywały ciśnienie wewnątrzgałkowe, ale również nie pozwalały na normalne funkcjonowanie filtra oka, czyli twardówkowego utkania beleczkowego. Główny autor tego badania, badacz i oftalmolog (okulista) dr Alexandre Denoyer, podkreśla, że wobec tak obiecujących rezultatów jego zespół pracuje obecnie nad "kroplami do oczu, które pozwolą ulepszyć terapie stosowane u pacjentów z jaskrą".

7. Nadwzroczność

Nadwzroczność, nazywana również dalekowzrocznością, to choroba, która polega na wystąpieniu zmiany w długości osiowej gałki ocznej oraz krzywiźnie rogówki i soczewki. Wówczas obraz świata zewnętrznego nie powstaje na siatkówce, ale poza nią. Powoduje to, że człowiek widzi niewyraźnie. Przedmioty znajdujące się w bliskiej odległości są jakby rozmazane, co bezpośrednio związane jest z tym, że oko nie może pomieścić obrazu - źle przechodzące światło załamuje się, zniekształcając go.

Ponadto wraz ze starzeniem się organizmu stopniowo maleje elastyczność mięśni akomodacyjnych, a soczewka twardniejąc, traci zdolności do zaokrąglania się. W celu wyrównania tej wady stosuje się szkła okularowe skupiające, które zwiększają załamywanie światła, uzupełniając niedobór układu optycznego oka. Zaniechanie korekcji nadwzroczności u młodych osób może prowadzić do powstania tzw. zeza akomodacyjnego⁷.

Najczęstsze objawy nadwzroczności:

• nieostre widzenie przedmiotów znajdujących się w bliskiej odległości;
• bóle oczu podczas oglądania przedmiotów znajdujących się w bliskiej odległości;
• widzenie przedmiotów w bliskiej odległości za mgłą;
• niewyraźne widzenie;
• zbieżne zezowanie u dzieci;
• występowanie bólów głowy;
• zawroty głowy.

Ważne jest, aby nadwzroczność wykryć jak najszybciej. W ten sposób unikniemy pogłębienia wady wzroku. Prowadzone są badania nad rozwiązaniami, które podniosą komfort życia osób noszących szkła korekcyjne. W związku z tym, że okulary ułatwiają widzenie poprzez częściowe skupienie światła, zanim padnie ono na oko, postanowiono ten efekt wykorzystać w ekranach urządzeń elektronicznych (nakłada się na nie plastikowe osłony).

Obecnie prowadzone są również prace nad skonstruowaniem takiego monitora 3D, aby w sposób automatyczny dokonywał "korekcji" naszej wady wzroku przez zniekształcenie przekazywanego obrazu dzięki odpowiedniemu oprogramowaniu danego urządzenia. Proces ten wykorzystuje efekt zagięcia promieni świetlnych, zanim dotrą do oka. Dla osób z dobrym wzrokiem obraz na ekranie będzie oczywiście nieczytelny, ale "okularnik" odzyska dobre widzenie podczas korzystania z urządzenia bez zakładania okularów.

8. Krótkowzroczność

Krótkowzroczne oko ma zbyt długą oś gałki i siła łamiąca układu optycznego jest w związku z tym zbyt wielka. Z tego powodu obraz przedmiotu powstaje przed siatkówką zamiast na niej i człowiek widzi w dal niewyraźnie. Aby zobaczyć dobrze przedmiot, musi przysunąć go znacznie do oczu (stąd nazwa krótkowidz). Wadę tego rodzaju wyrównuje się okularami lub soczewkami minusowymi, które rozpraszają promienie świetlne.

Najczęstsze objawy krótkowzroczności:

• mrużenie oczu, aby zobaczyć ostrzej dany przedmiot lub osobę;
• wytężanie wzroku, aby coś przeczytać lub obejrzeć;
• trudności z widzeniem w nocy;
• nieostre widzenie przedmiotów znajdujących się w oddali;
• potrzeba częstego przecierania oczu;
• nadmierne mruganie;
• bóle głowy w następstwie wytężania wzroku.

Krótkowzroczność może prowadzić do uszkodzenia siatkówki, której odklejenie zagraża trwałą utratą ostrego widzenia. Co gorsza, szybko przybywa osób, u których jest diagnozowana. Szacuje się, że w Europie ta wada wzroku występuje u 47% populacji w grupie wiekowej 25-29 lat. Poza naszym kontynentem nie jest lepiej. Na przykład w samym Singapurze na krótkowzroczność cierpi 80% młodych ludzi. Ponieważ najwięcej przypadków odnotowuje się wśród osób wykształconych, powstała teoria, że na rozwój oka w dzieciństwie źle wpływa zamiłowanie do czytania. Okazało się jednak, że to ogromne uproszczenie.

Inne badania wykazały, że istnieje powiązanie między krótkowzrocznością a ilością czasu spędzanego na świeżym powietrzu. Im więcej przebywamy na dworze, tym bardziej rośnie prawdopodobieństwo, że krótkowzroczność nas nie dotknie

- Możemy bezkarnie czytać książki i spędzać czas przy komputerze, jeśli zapewnimy oczom możliwość spojrzenia w dal albo na piękną zieleń - uważa Billy Hammond, neurolog widzenia na Uniwersytecie Georgia (Athens, USA). Nie wszyscy naukowcy się z nim zgadzają. Jednak biorąc pod uwagę, że przebywanie na świeżym powietrzu niesie ze sobą liczne korzyści, nie tylko dla naszych oczu, warto polubić długie spacery i wypady za miasto.

9. Astygmatyzm

Astygmatyzm, czyli niezborność rogówkowa, występuje zazwyczaj w połączeniu z krótkowzrocznością lub nadwzrocznością i jest wadą dziedziczną. Polega na zniekształceniu widzenia wskutek niesymetryczności rogówki, wynikiem czego jest nieostre widzenie tak z bliska, jak i daleka⁸.

Objawy astygmatyzmu:

• wrażenie widzenia jak za mgłą;
• bóle głowy w okolicach czoła;
• widzenie gwiazd lub plamek;
• konieczność mrużenia oczu;
• widzenie linii prostych jako krzywych;
• konieczność przekrzywiania głowy;
• konieczność częstego mrugania;
• brak jednoczesnego widzenia równie ostro linii pionowych i poziomych;
• zaburzenia poczucia przestrzeni poprzez widzenie nieostrych konturów.

Rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje astygmatyzmu:

• regularny, kiedy oko ma dwie ogniskowe, co powoduje, że osoby z tym typem wady, patrząc na rysunek krzyżyka, widzą ostro tylko jedno jego ramię - poziome lub pionowe
• nieregularny, cechujący się większą liczbą ogniskowych, zazwyczaj spowodowany urazem oka przyczyniającym się do powstania nierównej powierzchni rogówki.

Astygmatyzm regularny koryguje się zwykle za pomocą okularów z soczewkami cylindrycznymi. W przypadku nieregularnego typu wady powierzchnię rogówki wyrównuje się dzięki zastosowaniu soczewek kontaktowych lub żelu okulistycznego. W leczeniu astygmatyzmu stosuje się także metody chirurgiczne i laserowe. Obecnie najczęściej wykorzystuje się laser excimerowy (PRK i LASIK), którym zmienia się krzywizny rogówki.

Astygmatyzm jest wadą, która może w znaczący sposób utrudnić codzienne funkcjonowanie. Nieprawidłowa korekcja wzroku może doprowadzić do zapalenia spojówek lub ich brzegów oraz spowodować ostre i uciążliwe bóle głowy. U dzieci astygmatyzm powoduje niechęć do uczenia się. W przypadku kierowców zaburzona ostrość widzenia, szczególnie nocą, prowadzi do szybszego i większego zmęczenia, powodując w ten sposób zagrożenie na drodze. Bardzo ważną rzeczą jest odpowiednie dobranie szkieł kontaktowych lub okularów.

Katarzyna Tatarkiewicz