Rwa barkowa, zamrożony bark czy po prostu ból barku? - przyczyny i leczenie

Najczęściej zaczyna się niewinnie i niepozornie, od lekko dokuczliwych dolegliwości. Monotonnie pracujesz bez ruchu przy komputerze albo prowadzisz auto przez dłuższy czas, bez postoju. Ramię dokucza, ale robisz kilka wymachów, poruszasz nim i wydaje Ci się, że wszystko jest już OK.

Lecz kolejnego dnia sytuacja się powtarza, aż dochodzi do tego, że masz problem, by rano zapiąć stanik czy zdjąć sweter przez głowę. Denerwiający, ale lekki ból zamienia się w łupanie, które budzi Cię w nocy i nie możesz już znaleźć sobie dobrej pozycji w łóżku.

Co gorsza, wstajesz obolała, aż w końcu bark robi się kompletnie sztywny, nie możesz nawet skręcić głowy na bok, nie mówiąc już o podniesieniu ręki do góry. Codzienne czynności stają się udręką. Dopadł Cię zespół bolesnego barku.

Czy ból barku to choroba?

Trudno określić go mianem jednej choroby, ponieważ bolesność barku to zespół objawów, które wywołują różne dolegliwości i powodują ograniczenie fizjologicznych funkcji tej okolicy.

Zazwyczaj niełatwo jest określić na pierwszy rzut oka, jakie są przyczyny bólu - lekarz pierwszego kontaktu również bez dokładnego wywiadu i badania obrazowego (RTG) będzie miał utrudnioną diagnozę, nierzadko też skieruje Cię do specjalisty ortopedy

lub neurologa, który pogłębi diagnostykę, np. kierując Cię na USG albo rezonans magnetyczny.

Tego typu dolegliwości dotykają nas już po 40 r.ż., a im jesteśmy starsi, tym zdarzają się częściej.

Aby ułatwić rozpoznanie, przed spotkaniem ze specjalistą postaraj się zebrać odpowiedzi na pytania, które mogą paść w gabinecie.

Ważne pytania przy bólu barku:

• Jaki jest charakter bólu - stały, przemijający, w jakich sytuacjach jest mniejszy?
• Kiedy się nasila?
• Czy przeszkadza w odwracaniu głowy na boki?
• Czy miałaś w ostatnim czasie jakikolwiek uraz (upadek, kolizję samochodową lub wypadek, uderzyłaś się, przeciążyłaś, szarpnęłaś, nadwyrężyłaś)?
• Czy zauważasz różnice w zakresie ruchu - a jeśli tak to jakie, w jakich płaszczyznach, przy jakich czynnościach?
• Czy ból promieniuje w jakimś kierunku?
• Czy odczuwasz jakieś nietypowe sensacje, np. mrowienie, drętwienie, szczypanie albo wręcz zaburzenia czucia czy jego brak?
• Czy okolice ramienia, barku są zaczerwienione, cieplejsze albo spuchnięte?
• Czy miałaś w ostatnim czasie gorączkę lub osłabienie?
• Czy chorujesz na coś przewlekle, np. na choroby tarczycy, łuszczycę, zapalenie stawów, refluks żołądkowo-przełykowy?

Co może doprowadzać do takiego stanu? Ogólnie nazywa się go zespołem bolesnego barku (PHS, periarthritis humeroscapularis), które to określenie jest dość pojemne - obejmuje wszystkie zaburzenia związane ze stawem ramiennym i obręczą barkową.

Przyczyn bólu wymienia się wiele - urazy mechaniczne, zmiany zwyrodnieniowe, choroby układowe (w tym neurologiczne), przeciążenia i uszkodzenia chrząstki stawowej. Wyodrębnienie tej właściwej i postawienie odpowiedniej diagnozy wcale nie jest łatwe - ze względu na skomplikowaną anatomię tej części ciała.

Co to jest bark i dlaczego boli?

To, co nazywamy potocznie barkiem, to tak naprawdę staw ramienny (articulatio humeri) wraz z obręczą barkową.

Łączy on górną kończynę z tułowiem i charakteryzuje się największym zakresem ruchów ze wszystkich stawów w ludzkim ciele. Składa się on ze struktur kostnych: kości ramiennej, łopatki, obojczyka i mostka, które otoczone są przez mięśnie, więzadła, ścięgna i kaletki maziowe.

Jednym z najważniejszych w tym zestawie jest stożek rotatorów - grupa 4 mięśni i ścięgien, które otaczają jeden ze stawów - ramienno-łopatkowy.

Opasują one głowę kości ramiennej i odpowiadają za zdolność ramienia do poruszania się: rotacji w różnych kierunkach i odwodzenia. Zapewniają też odpowiednie przyleganie głowy kości do powierzchni na łopatce. Mały, nie większy od paznokcia, staw obojczykowo-barkowy znajduje się tuż obok ramienno-łopatkowego.

Dolegliwości tego ostatniego mogą objawiać się bolesnością w zupełnie innym miejscu ręki, np. w okolicy łokcia czy samej ręki (dłoni).

Staw ramienny nie jest ograniczany więzadłami, tak więc przed uszkodzeniami chronią go jedynie mięśnie. Torebka stawowa jest wzmocniona przez więzadła - kruczo-ramienne oraz obrąbkowo-ramienne (górne, środkowe i dolne).

Ponieważ struktura barku jest bardzo rozbudowana anatomicznie i charakteryzuje się dużą ruchomością, to każda czynność, która wymaga ruchu ramion, zwłaszcza nad głową, może wiązać się z przeciążeniami, a nawet uszkodzeniami tkanek miękkich. Wśród sportowców tego typu kontuzje są na 3. miejscu na podium, po urazach stawu kolanowego i skokowego.

Przez dziesiątki lat uważano, że jeśli boli nas ramię lub bark - to przyczyna leży właśnie w obrębie tych struktur. Dopiero w 1932 r. po raz pierwszy dwaj badacze z Chicago, Donald Keyes i Edward Compere, udowodnili zależność między zmianami w odcinku szyjnym kręgosłupa a dolegliwościami w obrębie barku¹.

Kolejne lata badań na modelach zwierzęcych, bardziej precyzyjne obrazowanie m.in. za pomocą rezonansu magnetycznego - pozwoliło neurochirurgom potwierdzić tę zależność, zwłaszcza w segmencie C5 kręgosłupa.

Obecnie uważa się, że periartropatia stawu łopatkowo-ramiennego (zapalenie tkanek okołostawowych) spowodowana jest przez ucisk korzeni na odcinku C3-C7, a postać odkręgosłupowa tego schorzenia dotyczy wg niektórych szacunków ponad 60% przypadków tego rodzaju stanów zapalnych skutkujących bólem barku².

Ból promieniuje z barku

Oprócz sytuacji, w których źródło bólu jest równoznaczne z miejscem jego występowania, mówimy także o bólu rzutowanym. Wówczas dolegliwości nie są związane bezpośrednio ze stawem, mięśniami lub kręgosłupem, a dotyczą innych organów, takich jak płuca, serce czy żołądek.

Przyczyną bólu barku może wówczas okazać się np. choroba wrzodowa, stany zapalne trzustki, guzy płuc czy nawet zawał mięśnia sercowego. Wynika to z faktu, że narządy wewnętrzne są unerwione współczulnie na odcinku szyjnym kręgosłupa, a wraz z nimi unerwiona jest również przepona.

Te ośrodki rdzenia kręgowego odpowiedzialne za unerwienie górnej części ciała, klatki piersiowej i nadbrzusza znajdują się blisko siebie, więc stany zapalne i choroby w tych rejonach mogą wiązać się z promieniującym bólem w obszarze barku.

Dość charakterystyczne jest wtedy, że ból nie nasila się pod wpływem poruszania ręką czy barkiem. Taka etiologia dolegliwości jest jednak znacznie rzadsza, w jednej z prac odnotowywano postać wisceralną (trzewną) periartropatii zaledwie w 15,9% przypadków².

Zamrożony bark - przyczyny i objawy

Gdy łopatka i ramię tracą swoją ruchomość i tworzą jakby jedną całość, co sprawia, że nie możesz podnieść ramienia powyżej linii barku, mamy do czynienia z tzw. zespołem zamrożonego barku (ZZB), czyli zarostowego zapalenia torebki stawowej. Dotyka on ok. 5% populacji i częściej pojawia się u kobiet.

Nie jesteś w stanie wykonać pełnego zakresu ruchu - ani odwodzenia ręki, ani rotacji, co uniemożliwia np. uczesanie się, swobodne zdjęcie lub założenie ubrania przez głowę, czy odchylenia ręki do tyłu, żeby podrapać się po plecach.

W pierwszej fazie stawy sztywnieją, a ruch staje się coraz bardziej ograniczony, co trwa to zazwyczaj 1-8 tygodni. Z czasem pojawia się ból, który narasta. Nie możesz również spać na tej stronie ciała, ale też budzisz się z bólem lub nawet masz problemy ze spaniem z jego powodu.

Taki stan zamrożenia może utrzymywać się nawet 9-16 miesięcy. Schorzenie to znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, a ponadto - oszczędzając jedną, mniej sprawną rękę - obciążasz drugą. Nierzadko, gdy choroba minie samoistnie, ten sam problem może pojawić się w drugim barku.

O pierwotnym ZZB mówimy, gdy doszło do nagłego urazu lub jesteś po operacji w obrębie obręczy barkowej. Uszkodzeniu ulega wtedy często stożek rotatorów. Do wtórnych przyczyn zaliczamy zaś m.in. choroby układowe, takie jak cukrzyca, schorzenia tarczycy, hiperlipidemia czy zawał serca. W badaniach obrazowych specjalista stwierdzi zwłóknienie torebki stawowej i stan zapalny maziówki.

Nie można również nie dostrzegać czynnika psychologicznego w tym zaburzeniu. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wielu naukowców analizowało wpływ cech osobowości i strategii radzenia sobie ze stresem u osób, które cierpią na zamrożony bark. Stwierdzono m.in. że występowanie tej dolegliwości może być powiązane ze stanami lękowymi i objawami depresji.

Przewlekle utrzymujący się ból powiązano z "zamrożeniem" emocjonalnym - pewną blokadą wyrażania emocji, towarzyszącą tym stanom³. Co ciekawe, na tego typu dolegliwości najbardziej są narażone kobiety w wieku 40-50 lat. U wielu z nich wystąpienie zaburzenia zbiegało się z menopauzą, okresem okołomenopauzalnym czy odstawieniem hormonalnej terapii zastępczej.

Jest to związane zarówno z rozchwianiem równowagi hormonalnej, jak i wahaniami nastroju i ogólnym jego pogorszeniem.

Na powrót do zdrowia i sprawności ma z pewnością wpływ nie bagatelizowanie objawów i szybkie zwrócenie się o pomoc do fizjoterapeuty czy terapeuty manualnego. Wcześnie wdrożone leczenie zachowawcze daje bowiem najlepszą skuteczność i poprawę.

Tego typu strategie przynoszą efekty, a interwencje chirurgiczne (uwolnienie stawu i przecięcie torebki stawowej) stosuje się naprawdę w skrajnych przypadkach, gdy wszystkie metody zachowawcze zawiodły.

Uszkodzenie stożka rotatorów - przyczyny i objawy

Może dojść do niego nawet w tak prozaicznej sytuacji, gdy jedziesz autobusem lub tramwajem i trzymasz się poręczy, wysoko unosząc rękę nad głową, a pojazd nagle szarpnie.

Jeśli długo i monotonnie upinasz firanki lub zasłony, albo uprawiasz sport, np. siatkówkę... Wspomniane już 4 mięśnie i ścięgna, które otaczają staw ramienno-łopatkowy mogą ulec wtedy przeciążeniu, a nawet zerwaniu - co najczęściej dotyka ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego.

Ból, który się pojawia w takich sytuacjach, odczujesz najczęściej w przedniej i bocznej części ramienia, podczas jego podnoszenia czy próby założenia ręki na plecy. Bywa, że pociągnie za sobą zapalenie w kaletkach maziowych w okolicy okołobarkowej, a wtedy nie będziesz mogła spać na chorym barku, a ból będzie Ci dokuczać również w nocy, gdy ręka jest bez ruchu.

Zespół ciasnoty podbarkowej - przyczyny i objawy

Schorzenie to określane skrótowo jako SIS (shoulder impingement syndrome) lub ciasnota podbarkowa, jest związane z uciśnięciem stożka rotatorów przez sąsiadujący z nim wyrostek kruczo-barkowy.

Dolegliwości bólowe wynikają z tego, że zmniejsza się znacznie przestrzeń podbarkowa (w obrębie stawu barkowego, między wyrostkiem barkowym łopatki a głową kości ramiennej), a ścięgno i kaletka są uciskane. Prowadzi to do stanu zapalnego, wskutek którego ruchomość stawów znacznie się zmniejsza.

SIS występuje najczęściej u osób, które w codziennej aktywności wykonują wiele ruchów obrotowych ramienia nad głową, np. malarze, pływacy, siatkarze, koszykarze czy tenisiści.

Choroby układowe i zapalenie stawów - ból barku

Bolesny i uciążliwy stan zapalny w obrębie barku może być manifestacją schorzeń układowych, które ulegają zaostrzeniu - reumatoidalnego lub łuszczycowego zapalenia stawów, zespołu Sjögrena, twardziny układowej czy tocznia rumieniowatego układowego.

Choroby te zaliczają się do grupy autoimmunologicznych, czyli wynikających z nieprawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.

Często nie ograniczają się do jednego układu czy narządu, a obejmują np. bardzo odległe od siebie struktury. Podczas nasilenia procesu zapalnego, gdy układ immunologiczny jest pobudzony i wytwarza przeciwciała przeciw własnemu organizmowi, ma to ogromny wpływ na procesy zachodzące w stawach.

Komórki zapalne w początkowym stadium wydzielają określone substancje chemiczne, które są rozpoznawane przez organizm jako wrogowie, przeciwko którym wysyłane są zastępy leukocytów. Powoduje to napływ krwi w okolice objęte zapaleniem, ale także pobudzenie układu nerwowego, co skutkuje nasileniem bólu⁴.

Wśród czynników, które powodują rzuty choroby z autoagresji wymienia się m.in. przewlekły stres, stosowanie używek (w tym papierosów), narażenie na toksyczne chemikalia, prozapalną dietę (złożoną z wysoko przetworzonych produktów), powtarzające się infekcje (brak czasu na rekonwalescencję) - słowem wszystkie przekleństwa szybkiego, zachodniego trybu życia.

Podczas zaostrzonego procesu zapalnego dochodzi do przerostu błony maziowej wyścielającej staw, a często również nagromadzenia wewnątrz niego płynu. U osób starszych może do tego również dołączyć obrzęk stawu, rąk i przedramion. Okolice te są bolesne albo drażliwe na dotyk, ocieplone, może też wystąpić gorączka.

Inną chorobą układową, która skutkuje bolesnością barku jest dna moczanowa, inaczej artretyzm lub podagra. Wywołana jest nadmiernym stężeniem kwasu moczowego we krwi, które prowadzi do powstawania kryształów kwasu moczowego - moczanu sodu i odkładania się ich w stawach.

Dotyka ona przede wszystkim mężczyzn w średnim i podeszłym wieku. W przypadku podagry leczenie, oprócz np. podawania sterydów, polega na przywróceniu równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie, w czym pomaga odkwaszająca dieta oraz picie wody alkalicznej.

Rwa barkowa - przyczyny i objawy

Podobnie jak rwa kulszowa - jest schorzeniem, którego źródło tkwi w kręgosłupie, w przypadku barku - na odcinku szyjnym. Dolegliwości mogą się rozlać na bark, ramię, przedramię, a nawet dłoń. Ból jest piekący i narasta podczas ruchu, może promieniować wzdłuż nerwu do łopatki, a nawet do przedniej części klatki piersiowej.

Bywa, że oprócz niego będziesz odczuwać mrowienie, drętwienie, a wręcz zaniki czucia (również w dłoni). Zakres ruchu w rwie barkowej jest ograniczony, przy czym podnoszenie i rotacja ręki są uniemożliwione z powodu przeszywających, bolesnych prądów.

W łagodnej postaci schorzenie mija samoistnie, ale jeśli objawy nie ustępują a wręcz się pogarszają i np. nie możesz spać ani normalnie funkcjonować, konieczna jest pomoc specjalisty.

W rezonansie magnetycznym może on znaleźć zmiany w odcinku szyjnym, stwierdzi ucisk krążka międzykręgowego na korzenie nerwowe, spowodowany najpewniej jego dehydtratacją, czyli utratą wody, przez którą ta struktura traci sprężystość.

W ostrym stanie leczenie jest zachowawcze - polega na podawaniu doustnym i miejscowym środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (z ketoprofenem, diklofenakiem, ibuprofenem czy naproksenem).

Weź pod uwagę, że rozgrzewające maści (np. z kapsaicyną, gorczycą czy solami siarczkowymi) na tym etapie mogą nasilać objawy. Gdy ból zelżeje, a objawy ostrego stanu zapalnego zmniejszą się, zazwyczaj lekarz kieruje na rehabilitację - zabiegi fizykoterapeutyczne, fizjoterapię i terapię manualną.

Choroba zwyrodnieniowa stawu barkowego - przyczyny i objawy

To ostatni etap degeneracji w obrębie stawów - przewlekłe stany zapalne, powtarzające się urazy i silne przeciążenia mechaniczne powodują zniszczenie chrząstki stawowej i uszkodzenie innych struktur w barku.

Chrząstka, stanowiąca bufor między kośćmi, nie spełnia wówczas swojej funkcji i pojawia się ryzyko, że elementy ruchome np. głowa kości ramiennej i łopatka - trą o siebie, co wywołuje niezwykle silny ból.

W takich przypadkach nieodzowna jest rehabilitacja, leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, ale w skrajnych przypadkach - również operacyjne tj. artroskopia barku.

Na ból barków - fizykoterapia i fizjoterapia

Podstawą w leczeniu schorzeń w tym rejonie ciała są metody zachowawcze - różnego rodzaju zabiegi fizykoterapeutyczne oraz techniki stosowane przez specjalistów fizjoterapii. Nie są obarczone skutkami ubocznymi, przynoszą poprawę, zmniejszają dolegliwości bólowe, a stosowane synergicznie - pozwalają szybciej powrócić do pełnej sprawności.

Fala uderzeniowa na ból barku

Jedną z najskuteczniejszych metod leczenia bólu barku jest zabieg fali uderzeniowej, chociaż jest on zarazem bolesny. Pocieszające jest jednak to, że to ból krótkotrwały, a efekty bywają bardzo dobre nawet już po jednej sesji.

Jest to fala akustyczna, wytwarzana pod wysokim ciśnieniem w bardzo krótkim odcinku czasu. Przenika ona skórę na głębokość kilku cm i dociera do objętej procesem chorobowym tkanki, stymulując ją do samonaprawy przez usprawnienie przepływu krwi, zmniejszenie napięcia mięśniowego, rozpuszczenie zwapnień i zwiększenie produkcji kolagenu. Jest zabiegiem nieinwazyjnym i bezpiecznym.

W przypadku dolegliwości w obszarze stawu ramiennego stosuje się zazwyczaj od kilku do kilkunastu sesji.

Magnetoterapia na ból barku

Kolejną metodą fizykoterapii o uznanej i sprawdzonej skuteczności działania, przy jednoczesnym wysokim profilu bezpieczeństwa, jest wykorzystywanie pola magnetycznego. Jest to również zabieg nieinwazyjny. Pole magnetyczne działa na tkanki i mobilizuje je do regeneracji, zarówno na poziomie tkankowym, jak i komórkowym.

Poprawia mikrokrążenie i ukrwienie obwodowe, ale również pobudza tworzenie nowych naczyń włosowatych. Sprzyja to odżywieniu komórek i struktur, ale też chroni je przed wolnymi rodnikami, głównymi winowajcami procesów zapalnych⁵.

Magnetoterapia ma udowodnione naukowo działanie przeciwbólowe i regeneracyjne. W jednym z badań, które obejmowało 40 chorych (28 kobiet, 12 mężczyzn) z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) w wieku 32-71 lat, sprawdzano, jakie formy fizykoterapii zmniejszą dolegliwości bólowe, sztywność i obrzęki.

W przypadku połowy pacjentów, u których stosowano zabiegi pola magnetycznego niskiej częstotliwości, redukcja bólu wystąpiła aż u 70% z nich⁶.

Elektroterapia na ból barku

W ramach tych zabiegów stosuje się różnorodne metody - jonoforezę, prądy TENS, elektrostymulację mięśni czy prądy diadynamiczne DD. Wykorzystują one lecznicze działanie prądu, w zależności od potrzeb i schorzenia - stałego, zmiennego lub impulsowego. Są to również zabiegi nieinwazyjne, bezpieczne i przynoszące ulgę w bólu, zarówno będącego skutkiem urazu, jak i wynikającego ze stanu zapalnego.

Podobnie jak magnetoterapia i fala uderzeniowa - elektroterapia sprzyja ukrwieniu i regeneracji tkanek, a także zmniejsza stan zapalny.

Krioterapia na ból barku

Inaczej zimnolecznictwo - to poddawanie całego ciała lub jego obszarów bardzo niskiej temperaturze, od -120 do nawet -196oC, w postaci oparów schłodzonego azotu. Tak ekstremalne zimno powoduje skurcze mięśni i naczyń krwionośnych, a potem ich gwałtowne rozszerzanie. Dzięki temu tkanki są zaopatrywane w większą ilość tlenu i odżywczych substancji.

Efektem działania krioterapii jest niwelowanie bólu, stanu zapalnego i regeneracja obciążonych zapaleniem lub uszkodzonych stawów.

Kinezyterapia - ból barku

Zazwyczaj jest zalecana w tym samym czasie, co zabiegi fizykoterapeutyczne. Leczenie ruchem przeprowadza początkowo wykwalifikowany fizjoterapeuta, ale uczy on również przyjmowania prawidłowej postawy, właściwego poruszania kończyną i aktywności, które trzeba wykonywać w domu.

Specjalista dobiera ćwiczenia do wieku, stanu pacjenta i rodzaju uszkodzenia, zawsze jednak wykonuje się na początku te zwiększające zakres ruchu i stymulujące struktury nerwowo-mięśniowe.

W kolejnym etapie wprowadza się aktywność uelastyczniającą i wzmacniającą mięśnie oraz poprawiającą stabilność stawów w barku, a na ostatnim etapie - ćwiczenia zwiększające siłę mięśni i kontrolę nad ruchem w obrębie barku.

Terapia manualna i taping na ból barku

Specjalista nie tylko wykona masaż, pracę na powięziach, mięśniach, punktach spustowych, ale również pokaże odpowiednie ćwiczenia, w tym oddechowe i poinstruuje jak postępować w codziennych sytuacjach, by szybciej wrócić do zdrowia. Podczas manipulacji uciska określone rejony ciała, ale koncentruje się nie na miejscu bólu, ale - na jego źródle.

Tak więc w przypadku różnych przyczyn dolegliwości w barku, możesz się spodziewać dotyku w różnych okolicach, np. na karku, szyi, kręgosłupie, klatce piersiowej, dole pachowym czy łopatce. Nie powinno Cię niepokoić, że podczas zabiegu usłyszysz chrzęst stawów - zabieg nie jest inwazyjny, a tego typu ruchy przywracają właściwe położenie struktur względem siebie.

Terapia manualna bywa bolesna, jednak jest to ból przemijający i zazwyczaj wychodząc z gabinetu nie możesz już na niego narzekać.

Zdarza się również, że przydatne będzie oklejenie stawu elastycznymi plastrami (kinesiotaping), dzięki którym zostanie on odciążony, ustabilizowany, a procesy naprawy będą trwały również pomiędzy wizytami u terapeuty.

Naturalne sposoby leczenia - ból barków

W apteczce Matki Natury znajdujemy wiele leczniczych substancji, stosowanych w problemach ze stawami od tysięcy lat. Nauka zaś potwierdza obecnie ich dobroczynne właściwości.

Kolagen

Białko zapewniające sprężystość jest wytwarzane przez fibroblasty, chondroblasty, odontoblasty i osteoblasty i stanowi ważny składnik tkanek łącznych - skóry, mięśni, ścięgien, więzadeł, lecz również krwi, kości, zębów i - co bardzo ważne - chrząstek. Badania nad skutecznością jego suplementacji w chorobach zapalnych i zwyrodnieniowych przynoszą obiecujące wyniki.

Przegląd literatury z 2006 r. potwierdził, że u pacjentów z chorobami stawów hydrolizat kolagenu podawany doustnie wchłania się w jelitach, a następnie kumuluje w chrząstce stawowej i aktywuje chondrocyty, przyczyniając się do odbudowy chrząstki. Wykazuje dobry profil bezpieczeństwa i poprawia parametry bólowe u chorych⁷.

Białko to może ponadto powstrzymywać proces degeneracyjny w obrębie stawu objętego stanem zapalnym. Udowodniono, że hamuje ono ekspresję MMP (metaloproteinaz macierzy pozakomórkowej) oraz cytokin⁸. Do produkcji suplementów wykorzystuje się surowce odzwierzęce, pochodzące z ryb morskich, bydła oraz drobiu.

Koci pazur

Jego łacińska nazwa to Uncaria tomentosa, chociaż popularnie zwany jest vilcacorą albo czepotą puszystą. Wykazuje niezwykle silne właściwości przeciwutleniające i łagodzi stan zapalny stawów, lecz także chroni chrząstkę⁹. Mechanizm działania ekstraktów z vilcacory zdaje się polegać na zmniejszaniu aktywności cytokiny TNF-α i wzmacnianiu procesów zwalczających wolne rodniki¹⁰.

Żywokost lekarski

Inaczej kosztywał - pospolite, dziko rosnące ziele, którego korzeń ma lecznicze właściwości. Można z niego przyrządzać papki do okładów albo używać w postaci gotowej maści. Łagodzi bóle zwyrodnieniowe stawów, co potwierdzają badania naukowe¹¹.

Kadzidłowiec

Drzewo kadzidłowe o łacińskiej nazwie Boswellia serrata ma duży potencjał leczniczy w przypadku chorób stawów. Kwasy bosweliowe wykazują działanie podobne do kortykosteroidów, ale w przeciwieństwie do farmakologicznych postaci - ich naturalna forma nie daje skutków ubocznych, charakterystycznych dla leków.

Preparaty z kadzidłowca mają udowodnioną badaniami skuteczność w łagodzeniu stanu zapalnego w chorobie zwyrodnieniowej stawów, m.in przez regulowanie odpowiedzi zapalnej i hamowanie enzymu degradującego chrząstkę¹².

Czarci pazur

Afrykańska roślina Harpagophytum procumbens, stosowana w medycynie ludowej od setek lat, może być stosowana w łagodzeniu bólu barku. Wodno-alkoholowy wyciąg z czarciego pazura w żelu wykazał właściwości przeciwzapalne, łagodzące i obkurczające naczynia krwionośne¹³.

Arnika górska

Pomornik w tradycyjnym zielarstwie stosowany był jako środek przeciwobrzękowy i łagodzący ból w stłuczeniach. Jego wyciągi wykorzystuje się do produkcji kremów i żeli, których działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne potwierdzają badania - można je stosować bezpiecznie jako wsparcie w niewelowaniu ostrego i przewlekłego bólu mięśni i stawów¹⁴.

Kurkuma

Substancją o właściwościach przeciwzapalnych w ostryżu długim jest kurkumina. Badania nad mysim modelem choroby zwyrodnieniowej stawów wykazały, że substancja ta znacząco spowolniła postęp choroby i przyniosła umiarkowaną poprawę dolegliwości bólowych¹⁵. Jest bardzo silnym przeciwutleniaczem, dzięki czemu wykazuje m.in. działanie przeciwreumatyczne i przeciwartretyczne¹⁶.

Kapsaicyna

Wyciągi z ostrych papryczek chilli używa się w postaci maści, żelów, sprayów i plastrów na schorzenia kręgosłupa i stawów. Mają właściwości rozgrzewające i sprawdzają się zwłaszcza dobrze w przypadku stawów położonych bliżej powierzchni skóry, takich jak okolice barku¹⁷. Są ponadto bezpieczne w stosowaniu, jednak należy zachować ostrożność w ostrej fazie stanu zapalnego - mogą nasilać dolegliwości bólowe.

Kamfora

Pozyskiwana jest z drewna cynamonowca kamforowego. Preparaty ją zawierające (maści, żele, plastry) wykazują działanie chłodzące i kojące - gdy nakłada się je delikatnie, albo rozgrzewające - przy energicznym wcieraniu. Kamfora wywołuje anaglezję - zniesienie uczucia bólu przez aktywację nocyceptorów naskórka, a następnie ich odczulanie¹⁸.

Liść laurowy

Aromatyczny wawrzyn ma działanie antyoksydacyjne, co jest istotne w przypadku stanów zapalnych stawów. Olejek z liści laurowych zastosowano u myszy i szczurów z obrzękami w jednym z irańskich badań. Uzyskano efekty podobne niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak piroxicam. Substancją czynną w olejku, która zapewnia takie właściwości jest partenolid¹⁹.

Dzika róża

Znana jest z ogromnej zawartości witaminy C i stanowi również silny przeciwutleniacz. U pacjentów z objawami choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowego i biodrowego przyjmowanie suszonych i zmielonych w całości owoców poprawiło parametry sztywności stawów i zmniejszyło ból. Ponadto ruchomość stawów zwiększyła się na tyle, że chorzy mogli ograniczyć przyjmowanie farmakologicznych leków przeciwbólowych²⁰.

CBD

Badania na zwierzętach wykazały, że działanie przeciwbólowe kannabinoidów z konopi polega na hamowaniu sygnalizacji szlaku bólowego (przede wszystkim CB1), a także na działaniu przeciwzapalnym (szlak CB2)²¹. Poza tym, CBD ma działanie łagodzące stan zapalny stawów za sprawą ukierunkowanego działania na fibroblasty maziowe podczas nasilenia choroby²².

Omułek zielonowargowy

Nowozelandzka małża zielona Perna canaliculus, ogromny mięczak dorastający do ok. 24 cm, dostarcza bogactwa składników korzystnych w leczeniu chorób stawów i kości. Omułki zawierają glikozaminoglikany (GAG), nienasycone kwasy omega-3, minerały (m.in. wapń, żelazo) oraz witaminy (m.in. A, C, E oraz z grupy B).

W tym zestawieniu szczególnie istotne są GAG, bo stanowią naturalny składnik chrząstki i płynów stawowych, oraz kwasy omega-3, które wpływają na zmniejszenie stanu zapalnego w schorzeniach stawów i kości. Badanie, w którym pacjentom z chorobą zwyrodnieniową stawów podawano wyciągi z omułka oraz olej rybny (w grupie kontrolnej) wykazało istotną statystycznie poprawę objawów choroby w grupie przyjmującej ekstrakty z omułka.

Chorzy odnotowali zmniejszenie objawów bólu o 89% oraz poprawę jakości życia aż o 91%²³.

GABA

Kwas gamma-aminomasłowy zaliczany jest do aminokwasów niebiałkowych i pełni funkcję neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym. Stosowany w suplementacji przez sportowców, znajduje również zastosowanie w przypadku dolegliwości bólowych stawów i mięśni barku, spowodowanych urazami i stanami zapalnymi.

Wpływa zarówno na włókna mięśniowe, prowadząc do ich relaksacji, ale również oddziałuje na poziom hormonu wzrostu, który bierze udział w syntezie białek, co ma znaczenie dla siły i wytrzymałości naszych mięśni.