Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby - dieta, fitoterapia

Schorzenie to, określane też angielskim skrótem NAFLD (non-alcoholic fatty liver disease), polega na nadmiernym gromadzeniu się związków tłuszczowych w komórkach wątroby - hepatocytach. Nierzadko towarzyszy mu zapalenie organu, a jego kolejnym etapem może być zwłóknienie, a czasem nawet marskość wątroby. Ze statystyk wynika, że cierpi na nie ok. 6 mln Polaków, z czego aż 60% ma nadwagę lub jest otyłych.

Niestety też większość z nich nie zdaje sobie sprawy z tego, w jakim stanie jest ich wątroba, bowiem nie jest ona unerwiona i nie boli. Dyskomfort pod żebrami z prawej strony pojawia się, gdy znacząco zwiększy swoją objętość i zacznie uciskać inne organy.

Znacznie częstszymi symptomami stłuszczenia są: osłabienie, uczucie zmęczenia, bezsenność, a nawet depresja. Zwykłemu człowiekowi trudno je jednak powiązać z chorobą tego narządu.

NAFLD - dieta, aktywność fizyczna

Naukowcy cały czas spierają się, czy odwrócenie zmian jest możliwe, czy nie. Pewne pozostaje jedynie, że niealkoholowe stłuszczenie wątroby można w znacznym stopniu zmniejszyć. Aby to osiągnąć, konieczne są właściwa dieta, redukcja masy ciała o ≥3-5% (natomiast do poprawy w zakresie zmian mikroskopowych, czyli martwiczo-zapalnych, należy zrzucić do 10%) oraz regularna aktywność fizyczna¹.

Dieta odciążająca wątrobę powinna być niskokaloryczna, uboga we fruktozę, gdyż - jak wykazały badania przeprowadzone na zwierzętach - jej zwiększona ilość w pożywieniu powoduje akumulację lipidów, powiększenie wątroby, jak również wzrost poziomu endotoksyn w krążeniu wrotnym.

W menu powinny natomiast znaleźć się nienasycone kwasy tłuszczowe. Ich najlepszym źródłem będą oleje roślinne, np. lniany, z awokado czy oliwa z oliwek. Istotne, by były spożywane na zimno. Ponadto - zgodnie z wynikami eksperymentów na myszach - na naszych talerzach powinny zagościć żółtka jaj, wątróbka oraz ryby, które są bogate w cholinę (substancję niezbędną do transportu tłuszczu z wątroby i zapobiegającą jego gromadzeniu się w tym narządzie) oraz aminokwas metioninę, normalizujący przemianę lipidów².

Aktywność fizyczna jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na funkcjonowanie wątroby. Jak wynika z badań opublikowanych w Journal of Hepatology, osoby które regularnie ćwiczą, mogą liczyć na 20-30% spadek tłuszczu w wątrobie, nawet bez dużej utraty masy ciała. I bez znaczenia jest tu rodzaj uprawianego sportu. Korzystny wpływ mają zarówno ćwiczenia interwałowe, aerobowe, jak i oporowe³.

NAFLD - suplementy diety

Oprócz zmiany jadłospisu do zregenerowania wątroby niezbędna jest również odpowiednia suplementacja. Warto sięgać po preparaty zawierające tokotrienole oraz witaminy, które mają właściwości antyoksydacyjne (C i E) oraz fosfolipidy.

Przy stłuszczeniu i włóknieniu narządu niezwykle pomocne są suplementy z zawartością fosfatydydylocholiny. Związek ten stanowi budulec błon komórkowych. Kiedy zostają one uszkodzone na skutek zetknięcia z toksynami lub alkoholem, wątroba zaczyna gorzej pracować. By odwrócić ten proces i uzupełnić ubytki w błonie hepatocytów, szukaj preparatów zawierających np. wyciąg z nasion soi⁴.

Jako że zła praca wątroby bardzo często idzie w parze z insulinoopornością, dobrze jest przyjmować również berberynę, która wzmocniona działaniem cynamonu pomoże wyregulować gospodarkę cukrową organizmu⁵.

NAFLD - fitoterapia

Ziołolecznictwo jest szczególnie przydatne w leczeniu chorób wątroby i zapobieganiu im. Wystarczy choćby wspomnieć o tzw. synergizmie farmakologicznym, który wykazują substancje zawarte w roślinach. Klasycznym jego przykładem jest działanie witaminy C w obecności flawonoidów.

Okazuje się, że te ostatnie przedłużają i wzmacniają działanie kwasu askorbinowego, a przy tym chronią go przed rozpadem, hamują bowiem nadmierną aktywność oksydazy askorbinowej. W efekcie witamina C pochodząca z roślin dzięki flawonoidom działa 5-6 razy mocniej niż syntetyczna⁶.

W przypadku NAFLD najlepiej sprawdzają się ostropest, kurkuma, ziele karczocha, tarczycy, korzeń hakorośli oraz dziurawiec.

Owoc ostropestu (Silybi mariani fructus) zapobiega stłuszczeniu wątroby oraz chroni ją przed toksycznym uszkodzeniem. Związkiem czynnym jest w nim sylimaryna. Stwierdzono, że przyspiesza ona procesy regeneracyjne w uszkodzonych komórkach i hamuje włóknienie wątroby, wykazuje więc korzystne działanie we wszystkich przypadkach uszkodzeń organu. Dotyczy to zmian degeneracyjnych wywołanych przez organiczne związki chloru, tetracykliny i pestycydy, jak również leki.

Sylimaryna wchodzi w skład wielu gotowych preparatów dostępnych w aptekach. Często jest również łączona z wyciągiem z karczochów lub witaminami, co wzmacnia jej działanie⁷.

Liść karczocha (Cynarae folium) do niedawna zapomniany, teraz przeżywa swój renesans. Zawarte w nim kwasy, flawonoidy, fitosterole oraz garbniki mają duży potencjał ochronny wobec wątroby. Pobudzają regenerację hepatocytów oraz mają właściwości odtruwające i antyoksydacyjne.

Dodatkowo obniżają stężenie lipidów, cholesterolu oraz cukru we krwi, a także regulują perystaltykę jelit i zapobiegają bolesnym skurczom pęcherzyka żółciowego. Dwuletnie badania prowadzone w OBR LNB Poland na zwierzętach (drobiu oraz trzodzie chlewnej) dowiodły, że wyciąg z karczocha w połączeniu z sylimaryną i fitosterolami efektywnie zapobiega stłuszczeniu i marskości wątroby, nerek i serca.

Kłącze ostryżu (Curcumae rhizoma) jest istotnym źródłem kurkuminy, wykazującej silne działanie żółciopędne i żółciotwórcze oraz przeciwzapalne. Wyciągi z kurkumy przywracają prawidłową kurczliwość pęcherzyka żółciowego, poprawiają proces trawienia i ułatwiają rozpuszczanie złogów. Liczne badania udowodniły też hepatoprotekcyjne działanie przyprawy.

Korzeń hakorośli (Harpagophyti radix) ma działanie przeciwzapalne, żółciotwórcze i żółciopędne. Wyciągi z czarciego pazura od dawna stosuje się w leczeniu przewlekłych stanów zapalnych wątroby.

Ziele tarczycy (Scutellariae herba) to źródło bajkaliny i bajkaleiny, które hamują rozwój wielu bakterii, wspomagają leczenie przewlekłych stanów zapalnych, a także działają żółciopędnie i rozkurczowo.

Ziele dziurawca (Hyperici herba) ze względu na dużą zawartość hiperycyny zalecane jest w terapii wirusowego zapalenia wątroby. Jak się jednak okazuje, dobrze radzi sobie również z kamicą żółciową oraz pobudzaniem regeneracji wątroby. Jak podkreślają zielarze, wyciąg olejowy ze świeżych lub suszonych kwiatów dziurawca na oliwie łączy w sobie właściwości żółciotwórcze i żółciopędne obu składników, co przynosi widoczne rezultaty terapeutyczne⁶.

NAFLD - przepisy na soki

Na oczyszczanie

300 g marchwi, 90 g świeżego ogórka i 90 g buraka.

Warzywa umyj, obierz i wrzuć do wyciskarki. Możesz też zamiennie do marchwi dodać 30 g selera oraz 60 g pietruszki. Pij litr takiego soku dziennie.

Na stłuszczoną wątrobę

2 liście kapusty, 2 marchwie, ząbek czosnku lub plaster czerwonej cebuli o grubości 5 cm, ½ szklanki natki pietruszki, ½ cytryny, plaster buraka o grubości 5 cm. Warzywa obierz i umyj. Natkę posiekaj, a liście kapusty podrzyj na mniejsze kawałki. Następnie po kolei dodawaj do wyciskarki.

Pij 2-3 małe szklanki dziennie przez 2-3 tygodnie. Zabieg powtórz po miesiącu. Możesz też wypróbować inny zestaw: pół cytryny lub grejpfrut, 2 marchewki, garść kiełków czosnku lub ćwierć czerwonej cebuli, garść kiełków kopru, ćwierć buraka i 2 listki mniszka lekarskiego, kapusty lub garść kiełków rukoli.

Wszystko umyj i osusz. Następnie obierz cytrusy, cebulę i buraka. Pokrój i wrzuć do wyciskarki.

Sok wspierający regenerację hepatocytów

3 jabłka, garść świeżej pietruszki, garść kiełków lucerny - umyj i po kolei włóż do sokowirówki. Możesz też przygotować zielony sok z 2 liści jarmużu, 6 liści szpinaku, buraka wraz z liśćmi, świeżego korzenia mniszka lekarskiego oraz 2 łyżeczek melasy.

Zielone warzywa umyj i osusz, natomiast buraka i korzeń mniszka obierz. Na koniec do wyciśniętego soku dodaj melasę.

Inny wariant: weź po jednym buraku, granacie i grejpfrucie różowym, 1-2 cm imbiru oraz pół cytryny. Pozbądź się skóry z cytrusów, wyjmij ziarenka granatu, a buraka pokrój na kawałki. Wkładaj składniki jeden po drugim do wyciskarki wolnoobrotowej.

Jeśli sok jest dla Ciebie zbyt kwaśny, wyciśnij dodatkowo pomarańczę.

Na rozpuszczenie kamieni żółciowych

Cytryna, 2 liście mniszka lekarskiego lub kapusty lub garść kiełków rukoli, ćwierć buraka, jabłko, 2 brukselki, pomidor i 0,5 cm korzenia imbiru.

Umyj wszystko. Cytrynę, buraka i korzeń imbiru obierz, po czym wszystko włóż do sokowirówki lub wyciskarki.