Półpasiec – objawy, leczenie i związek z COVID-19

Półpasiec – co to jest?

Rozwija się ona na skutek reaktywacji wirusa ospy wietrznej (varicella-zoster virus – VZV), który pozostaje w organizmie po przebyciu tej choroby, zazwyczaj w dzieciństwie. Wirus ten utajony w zwojach nerwowych może zostać reaktywowany w określonych sytuacjach, takich jak obniżenie odporności, nasilony stres czy inne infekcje.

Półpasiec występuje na całym świecie, bez korelacji z określoną porą roku. Ryzyko rozwoju choroby wzrasta wraz z wiekiem pacjenta. Najczęściej półpasiec obserwowany jest u osób po 65. roku życia, choć do jego rozwoju może także dochodzić wśród najmłodszych pacjentów. Szczególnie narażone na półpaśca są osoby, które cierpią na różnego typu zaburzenia odporności lub też są w trakcie leczenia z wykorzystaniem preparatów o działaniu immunosupresyjnym. Kolejnym czynnikiem, który zwiększa ryzyko rozwoju półpaśca, jest narażenie na nasilony stres psychologiczny, chociażby związany z sytuacją rodzinną lub zawodową pacjenta.

Objawy półpaśca

Głównym objawem półpaśca jest charakterystyczna wysypka skórna, której występowanie ograniczone jest do obrębu jednego dermatomu. Dermatom to określona powierzchnia skóry, która unerwiona jest przez pojedynczy nerw rdzeniowy. Na tułowiu wyglądem przypominają one równoległe pasy, które rozciągają się od kręgosłupa do linii pośrodkowej przedniej powierzchni ciała – stąd też nazwa choroby. Ten specyficzny typ dystrybucji zmian skórnych wynika z dokładnych mechanizmów rozwoju choroby.

Najwcześniejsze objawy półpaśca są dość niecharakterystyczne. Wynikają one z wczesnej fazy choroby wirusowej i mogą obejmować dolegliwości takie jak:

• ból głowy
• podwyższona temperatura ciała
• uogólnione pogorszenie samopoczucia

Krótko po pojawieniu się powyższych objawów może dojść do rozwoju dolegliwości skórnych. Najpierw zazwyczaj są to:

• uczucie swędzenia
• uczucie pieczenia
• ból związany z przeczulicą - nawet niewielki dotyk może wywoływać nieprzyjemne odczucia.

W ciągu kilku dni dochodzi do pojawienia się charakterystycznej dla półpaśca wysypki skórnej w obrębie zajętego dermatomu. Wysypka ta początkowo ma postać czerwonych plam, które z czasem przekształcają się w pęcherzyki wypełnione płynem. Po kilku dniach pęcherzyki zaczynają pękać, a na ich miejscu pojawiają się strupy, które z czasem odpadają.

Półpasiec – diagnostyka i leczenie

Diagnoza półpaśca opiera się przede wszystkim na badaniu klinicznym. Charakterystyczny obraz kliniczny zazwyczaj pozwala na postawienie diagnozy. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy obraz kliniczny jest niejasny, konieczne może być wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych. Wśród nich najważniejsze jest badanie PCR, które pozwala na wykrycie DNA wirusa VZV w próbkach pobranych z pęcherzyków skórnych.

Leczenie półpaśca ma na celu złagodzenie objawów choroby, przyspieszenie gojenia zmian skórnych oraz zapobieganie powikłaniom. W leczeniu stosuje się przede wszystkim leki przeciwwirusowe, które hamują rozwój wirusa VZV. Najczęściej stosowanym lekiem jest acyklowir, choć dostępne są także inne leki z tej grupy. Leki przeciwwirusowe są najskuteczniejsze, jeśli zostaną zastosowane jak najwcześniej po wystąpieniu objawów choroby, najlepiej w ciągu 72 godzin od pojawienia się wysypki.

Dodatkowo, w celu złagodzenia bólu, który często towarzyszy półpaścowi, stosuje się leki przeciwbólowe. Mogą to być leki dostępne bez recepty, takie jak paracetamol czy ibuprofen, ale w przypadku silnego bólu konieczne może być zastosowanie silniejszych leków przeciwbólowych na receptę. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy ból jest bardzo intensywny i utrzymuje się pomimo leczenia, może być konieczne skonsultowanie się z lekarzem specjalistą w dziedzinie medycyny bólu.

Ważnym elementem leczenia jest także pielęgnacja skóry. Zmiany skórne powinny być utrzymywane w czystości, aby zapobiec zakażeniom bakteryjnym, które mogą komplikować przebieg choroby. W przypadku półpaśca oka konieczne jest skonsultowanie się z okulistą, gdyż nieleczona choroba może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie rogówki czy jaskra.

Półpasiec to poważna choroba, która może prowadzić do wielu powikłań. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia. W przypadku jakichkolwiek objawów sugerujących półpasiec należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Warto również pamiętać, że dostępna jest szczepionka przeciwko półpaścowi, która jest zalecana szczególnie dla osób starszych, u których ryzyko rozwoju choroby jest największe. Szczepionka ta może znacznie zmniejszyć ryzyko rozwoju półpaśca oraz ciężkości objawów w przypadku zachorowania.

Półpasiec a epidemia COVID-19

Podczas pandemii COVID-19 zauważono zwiększoną liczbę przypadków półpaśca, zwłaszcza u osób starszych i osób z osłabionym układem odpornościowym. Na związek pomiędzy półpaścem a COVID-19 ma prawdopodobnie wpływ kilka czynników. Po pierwsze, stres związany z pandemią może prowadzić do reaktywacji wirusa Varicella-Zoster. Po drugie, COVID-19 może osłabiać układ odpornościowy, co zwiększa ryzyko reaktywacji wirusa. Po trzecie, niektóre badania sugerują, że wirus SARS-CoV-2, który powoduje COVID-19, może bezpośrednio wpływać na reaktywację wirusa Varicella-Zoster.

Ponadto, niektóre badania sugerują, że półpasiec może występować jako skutek uboczny po szczepieniu przeciwko COVID-19, zwłaszcza u osób starszych. Jednak potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić te wyniki i zrozumieć mechanizm, przez który to się dzieje.

Ważne jest, aby osoby z półpaścem szukały pomocy medycznej, ponieważ stan ten może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak ból przewlekły, zwany neuralgią popółpaścową, a także problemy ze wzrokiem, jeśli półpasiec dotknie oka. Leczenie antywirusowe może pomóc skrócić czas trwania półpaśca i zmniejszyć ryzyko powikłań.

W przypadku osób, które mają obniżoną odporność, półpasiec może być szczególnie ciężki. Dlatego tak ważne jest, aby te osoby były świadome ryzyka i podjęły odpowiednie kroki, aby się chronić, takie jak regularne badania kontrolne i szczepienia.