Pokonaj cukrzycę: smaczne posiłki dla diabetyków

Jakie potrawy zadowolą podniebienie każdego diabetyka?

Awokado z piekarnika to pyszne danie, które uatrakcyjni każde przyjęcie. Jest odpowiednie również dla wegetarian. W połączeniu z jajkiem, które zawiera idealny zestaw aminokwasów, awokado tworzy bardzo smaczny, ketogeniczny posiłek - 100 g tego owocu zawiera aż 15 g zdrowego tłuszczu, a w dodatku kwasy omega-3 i omega-6 występują w nim w prawidłowych proporcjach. Awokado jest ponadto źródłem wielu witamin i minerałów. Powinno gościć na stole diabetyka również dlatego, że w 100 g miąższu ma tylko 8 g węglowodanów. Nie mniej wartościowym składnikiem proponowanej potrawy są oczywiście jajka. Przypomnijmy, że to nie one podnoszą poziom cholesterolu we krwi¹! Wątroba najwięcej cholesterolu wytwarza z węglowodanów. Już w latach 90. naukowcy wykazali, że jedzenie czterech jajek tygodniowo zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy o 37%, ponieważ znajdujące się w nich składniki przyspieszają metabolizm glukozy. W konsekwencji obniża się poziom cukru we krwi.

Składniki 3-5 dojrzałych awokado, w zależności od liczby biesiadników; jajek dwa razy więcej niż awokado; ser parmezan do posypania; sól himalajska i ulubione przyprawy do smaku

Przygotowanie Awokado przekrawamy wzdłuż na pół i wyjmujemy pestkę. Można wydrążyć łyżeczką trochę miąższu, żeby zrobić więcej miejsca na jajko. Układamy połówki owocu na blasze do pieczenia i lekko je do niej dociskamy, żeby uległy od spodu spłaszczeniu i nie przechylały się na boki. Wlewamy do każdego wgłębienia jedno jajko, solimy do smaku i posypujemy ulubionymi przyprawami. Wstawiamy do piekarnika nagrzanego do 225ºC, wyjmujemy dopiero wtedy, gdy białko się zetnie. Podajemy na ciepło

Ważne wskazówki Zbyt długo pieczone awokado może nabrać gorzkiego smaku, więc wyjmujemy je z piekarnika, gdy tylko białko się zetnie. Dodajmy, że najzdrowsze jest właśnie jajko ugotowane na miękko, nie na twardo. Wskutek długiej obróbki termicznej żółtko traci około 50% wartości odżywczych. Można też do awokado wlać samo żółtko bez białka.

Luksusowy kotlet wołowy w wersji dla diabetyków⁴ zaspokoi oczekiwania nawet największych smakoszy. Jest to danie typowo obiadowe, które smakuje wszystkim mięsożercom, a co najważniejsze, nie podnosi glukozy we krwi. Przygotowania należy rozpocząć dzień wcześniej od zamarynowania mięsa.

Składniki tyle kotletów wołowych, ilu będzie biesiadników; pokrojona cebula i papryka smalec lub olej kokosowy do smażenia dowolne ulubione przyprawy marynata

Marynata mieszamy w misce sok z 2 limonek z 3–4 łyżkami oliwy i 2 ząbkami czosnku przeciśniętymi przez praskę, dodajemy nieco majeranku lub oregano oraz kolendrę, chili, pieprz, łyżkę łagodnej lub ostrej musztardy, według własnego smaku. Ubijamy tłuczkiem kotlety, układamy je w misce, smarując bardzo dokładnie marynatą. Okręcamy miskę folią i zostawiamy do następnego dnia w lodówce.

Przygotowanie Na rozgrzanym smalcu lub oleju kokosowym smażymy zamarynowane kotlety, każdą stronę po 5 minut, odkładamy je na bok, a na patelnię wrzucamy pokrojoną cebulę i paprykę. Można dodatkowo dodać zioła i przyprawy, ale nie jest to konieczne, bo sama marynata ma wyraźny smak. Gdy warzywa zmiękną, kładziemy je na talerzach obok kotletów, całość dekorujemy ewentualnie liśćmi sałaty i kawałkami pomidora. Potrawa pyszna i sycąca.

Ważna wskazówka Warzywa surowe w porównaniu ze smażonymi czy gotowanymi mają zawsze niższy indeks glikemiczny (IG), więc najkorzystniejszym dla zdrowia rozwiązaniem jest przygotowanie do kotleta sałatki z surowych warzyw doprawionych oliwą.

Alkohol i cukrzyca - tak czy nie?

Diabetycy nie muszą zupełnie rezygnować z alkoholu, niemniej zaleca się, żeby do obiadu czy kolacji wypijali jedynie symboliczną lampkę czerwonego wytrawnego wina, nie więcej⁵. Dlaczego? Wątroba rozpoznaje alkohol jako truciznę, którą musi usunąć z organizmu w pierwszej kolejności - inne zadania schodzą na dalszy plan. Im alkoholu jest więcej, tym dłużej trwa jego metabolizowanie. W dodatku najczęściej odbywa się to w nocy, jako że alkohol pijemy zwykle po południu i wieczorem. W nocy nie dostarczamy do organizmu pokarmu, więc wątroba pilnuje prawidłowego poziomu glukozy za pomocą uwalniania zapasów glikogenu (polisacharyd gromadzony w wątrobie), który przy udziale glukagonu, hormonu wydzielanego przez trzustkę, jest przekształcany w glukozę. Gdy wątroba jest zajęta usuwaniem z organizmu alkoholu, funkcja glikogen-glukagon-glukoza jest zablokowana i bardzo łatwo może nastąpić silne niedocukrzenie. Znane są przypadki utraty przez diabetyków przytomności w nocy, podczas snu, wskutek nadużycia alkoholu. Dlatego warto mieć przy łóżku słodki batonik, by zjeść go około trzeciej nad ranem, kiedy poziom glukozy we krwi obniża się najbardziej.

Wchłanianie węglowodanów ze spożywanego alkoholu zmniejszy się, jeśli w trakcie jego picia zjemy coś tłustego: orzeszki, oliwki, pokrojone kawałki boczku wędzonego lub smażonego czy kawałek morskiej ryby. Nie dotyczy to alkoholu czystego, czyli wódki 40%, gdyż nie ma on w swoim składzie węglowodanów. Warto wiedzieć, że w 100 g czerwonego wina znajdują się 2 g węglowodanów, a ich zawartość w słodkim winie może sięgać aż 14 g. O wszelkich likierach i kremach alkoholowych w ogóle zapominamy

Co szkodzi diabetykowi zawsze i wszędzie?

Słodzenie herbaty miodem oraz dodawanie miodu do wypieków Miód jest mieszanką cukrów (glukozy, fruktozy, maltozy i sacharozy), co czyni z niego prawdziwego wroga trzustki. Mimo że zawiera on również witaminy i mikroelementy, takie jak fosfor, żelazo czy magnez, a także wykazuje działanie bakteriobójcze oraz pomaga w leczeniu stanów zapalnych dróg oddechowych, nie mogą go spożywać ani osoby ze stwierdzoną insulinoopornością, ani diabetycy⁶.

Cukier rafinowany powinien zniknąć z jadłospisu nie tylko diabetyków, lecz również osób zdrowych. Jest to chemiczny wytwór, czyni więc spustoszenie w naszym organizmie, dla którego stanowi ciało obce. A to pobudza czynności układu odpornościowego. W dodatku cukier w procesie trawienia pozbawia nasze ciało zapasów minerałów i witamin, nasila kandydozę, wyniszcza zakończenia włókien nerwowych i podnosi poziom trójglicerydów. Tę listę szkód można byłoby jeszcze wydłużać.

Używanie substancji typu sukraloza czy aspartam Sukraloza (E955) jest chlorowaną sacharozą, tylko w niewielkich ilościach wchłanianą w organizmie - w 80% jest wydalana na zewnątrz. Niech ta informacja nikogo jednak nie zmyli, ponieważ tzw. chlorokarbony, do których należy sukraloza, są silnie kancerogenne i teratogenne (powodują uszkodzenia płodu), więc to, co w organizmie zostaje, wystarcza, by nam zaszkodzić.

Niewskazane jest również spożywanie aspartamu (E951), choć jest on reklamowany jako słodzik dla diabetyków. Tę substancję obarcza się odpowiedzialnością za bóle i zawroty głowy, skurcze mięśni, przybieranie na wadze (pomimo bardzo małej kaloryczności), częstoskurcz serca, a nawet utratę pamięci! Aspartam jest również podejrzany o powodowanie nowotworów. Niestety występuje on w wielu produktów spożywczych, producenci dodają go nawet do wędlin i wędzonych ryb. To jeszcze jeden powód, by unikać żywności przetworzonej.

Słodzenie syropem z agawy Niezasłużona sława syropu z agawy bierze się być może stąd, że produkty egzotyczne wydają się nam zazwyczaj bardziej atrakcyjne. Jest on reklamowany jako całkowicie naturalny i bezpieczny dla diabetyków, choć ma indeks glikemiczny (IG) wyższy niż glukoza. Syrop z agawy obfituje we fruktozę, która stanowi 50-90% jego zawartości. Co gorsza, w procesie produkcji wykorzystuje się substancje chemiczne, takie jak kwasy i wybielacze. W syropie z agawy stwierdza się ponadto duże ilości pestycydów, stosowanych w uprawach jako ochrona przed szkodnikami.

Picie soków owocowych Wprawdzie są one doskonałym źródłem witamin, ale nie zawierają błonnika, który spowalnia metabolizm fruktozy i glukozy. Moda na sok pomarańczowy do śniadania oraz picie innych soków owocowych w ciągu dnia przyszła do nas ze Stanów Zjednoczonych, jako tzw. juicing. Ale nie ulegajmy jej, jeśli nie cierpimy na niedobory witamin. Najgroźniejszym wrogiem obecnym w soku pomarańczowym jest fruktoza. Zdrowym osobom ona nie zaszkodzi, zwłaszcza gdy zaraz po wypiciu soku rozpoczną jakąś aktywność fizyczną, ale diabetycy tej pewności już mieć nie mogą. Wyjaśnijmy, że indeks glikemiczny soku pomarańczowego jest stosunkowo wysoki i wynosi 50. Badania przeprowadzone w USA potwierdziły, że systematyczne picie tego napoju zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy nawet o 21%. Ważne jest również to, że natychmiast po wypiciu sok podnosi poziom glukozy w organizmie, po czym insulina wykonuje swoją pracę, czyli zmniejsza stężenie glukozy we krwi, więc po 2-3 godzinach dochodzi do hipoglikemii (zbyt niski poziom cukru we krwi). Dotyczy to zarówno osób zdrowych, jak i cukrzyków.

Warto wiedzieć, że insulina nie jest zaangażowana w metabolizowanie fruktozy, dlatego produkty z jej zawartością są reklamowane jako bezpieczne dla cukrzyków. Jest to wielkie oszustwo, które służy naciąganiu diabetyków. To prawda, że po spożyciu fruktozy poziom insuliny się nie podnosi, ale oznacza to również, że mózg nie otrzymuje odpowiedniego sygnału od współpracującej z insuliną leptyny, czyli hormonu odpowiedzialnego za wywołanie uczuciu sytości, więc nadal odczuwamy głód. Nie zaspokoimy go nawet wtedy, gdy zjemy duże ilości produktów zawierających fruktozę, powszechnie zresztą stosowaną w przemyśle spożywczym. Nadmiar fruktozy, tak samo jak glukozy, jest odkładany w postaci tkanki tłuszczowej wokół organów wewnętrznych, co jest szczególnie niebezpieczne dla zdrowia. Fruktoza zwiększa także poziom trójglicerydów, które są zabójcze dla komórek beta trzustki.

Co jest korzystne dla diabetyka zawsze i wszędzie?

Picie soków warzywnych świeżo wyciśniętych Są one prawdziwą bombą enzymów i mikroelementów, takich jak potas, magnez i żelazo. Nie podnoszą poziomu glukozy we krwi, pomogą za to schudnąć i odzyskać energię życiową. Diabetycy często narzekają na uporczywe zmęczenie, złą jakość nocnego wypoczynku, osłabienie mięśni i wzroku. Świeże soki okażą się w tym przypadku pomocne. Przygotowując sok, warto mieszać różne warzywa, by miał on niebanalny smak i dużą wartość odżywczą. Liczba kombinacji jest właściwie nieskończona. Warte polecenia jest na przykład połączenie kapusty białej lub czerwonej z marchewką i burakiem. Dodawania cebuli należy raczej unikać, ponieważ jej sok ma bardzo ostry smak, a ponadto jest dla wielu osób ciężkostrawny.

Przeprowadzanie okresowego postu, choćby krótkotrwałego Oddziałuje on niemal cudotwórczo zarówno w przypadku osób z otyłością, jak i cukrzycą typu 2 i nadciśnieniem⁷. Jeśli chodzi o poszczenie w cukrzycy, zawsze podnoszą się głosy sprzeciwu ze względu na rzekome zagrożenia. Tymczasem w badaniu z udziałem 37 diabetyków zastosowanie 7-dniowego postu, po którym została wprowadzona dieta niskowęglowodanowa, spowodowało u chorych spadek poziomu insuliny w osoczu, co umożliwiło im odstawienie insuliny. Tego typu badań przeprowadzono już wiele i zawsze ich wyniki były pozytywne. Specjaliści medycyny alternatywnej podkreślają, że post jest wybawieniem dla trzustki i daje jej możliwość odpoczynku⁸. Inną formą poszczenia, mniej radykalną, jest IF (Intermittent Fasting). W tym przypadku poszczenie przebiega według schematu jesz/nie jesz, czyli na przykład przez 16 godzin pościmy, a przez kolejne 8 jesteśmy z postu zwolnieni. Warianty mogą być różne w zależności od wewnętrznej mobilizacji: 12/12, 16/8, 20/4, a nawet 22/2. IF należy wprowadzać stopniowo, nie wolno zmuszać się do nadmiernie długiego postu. W tej chwili dysponujemy już wynikami badań, które informują o niezwykłej skuteczności IF w odchudzaniu i obniżaniu poziomu cukru.

Stosowanie gurmaru (Gymnema sylvestre) Roślina ta w Indiach, skąd pochodzi, jest nazywana pogromcą cukru. Ma ona cudowną i rzadko spotykaną właściwość blokowania receptorów smaku słodkiego. Chroni to przed skokami insulinowymi. Według ajurwedy należy włączać gurmar do wszystkich terapii związanych z cukrzycą, insulinoopornością i otyłością, a także służących obniżeniu poziomu trójglicerydów i nadciśnienia tętniczego. Oto jak gurmar oddziałuje na organizm diabetyka: obniża wchłanianie glukozy w jelitach; regeneruje komórki beta trzustki; chroni i wspomaga wątrobę; zwiększa metabolizm glukozy w mięśniach. Trudno o lepszego przyjaciela dla diabetyka niż gurmar. Nie wolno jednak zapominać o tym, że samo nic się nie zrobi, a cudowne pastylki nie istnieją. Najwięcej korzyści zdrowotnych przynosi stosowanie prawidłowej diety i uprawianie lekkich dyscyplin sportu.

Bożena Borzęcka