Antydepresanty z grupy SSRI uzależniają - skutki uboczne stosowania SSRI

Te leki zabijają miliony ludzi w całej Ameryce i ktoś w końcu musi to zatrzymać. Jednak jak dotąd nikomu się to nie udało. Nie pomogła nawet rozprawa z 2007 r., podczas której Senat Stanów Zjednoczonych usiłował zmusić wytwórców leków SSRI (selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny) do przyznania się, że ich produkty uzależniają.

Przemysł farmaceutyczny skupia się przede wszystkim na ograniczaniu strat, a polityka ta sięga 1977 r., kiedy to przedsiębiorstwo Eli Lilly dostało pozwolenie na wypuszczenie na rynek pierwszego leku SSRI - fluoksetyny. Stanowiło to początek nowej, trwającej po dziś dzień ery w medycynie, która opiera się na teorii, że u pacjentów z depresją występuje niedobór serotoniny (związku chemicznego w mózgu, który wpływa na system nerwowy).

Antydepresany SSRI uzależniają i działają tylko u połowy pacjentów

Pierwsze przesłanki, że leki SSRI uzależniają, pojawiły się w 1992 r., kiedy to pod lupę wzięto fluwoksaminę¹. Krótko po tym zaczęły napływać coraz to kolejne niepokojące zgłoszenia, tym razem o uzależniający efekt oskarżające paroksetynę (w 1993 r.) oraz sertralinę (w 1994 r.).

Koncern Eli Lilly w sprawie uzależniających właściwości antydepresantów SSRI podjął zatem próbę zamydlenia oczu opinii publicznej. W 1996 r. ukuł termin "syndrom odstawienia", a w 2001 r. eufemizm ten zaczął pojawiać się na ulotkach produkowanych leków. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie była tym zachwycona.

- Leki SSRI to doskonały przykład na to, jak niejasności w kwestii nazewnictwa mogą wpłynąć na jakość sporządzanych raportów i ich interpretację oraz na zrozumienie skutków ubocznych wywołanych lekozależnością - komentują przedstawiciele WHO².

Innymi słowy, nadanie problemowi nowej, ładnie brzmiącej nazwy spowodowało, że przestaliśmy aż tak się nim przejmować.

Firmy farmaceutyczne bagatelizują problem

Bez względu na to, jaką nazwę zastosujemy, fakty pozostają faktami: leki SSRI wywołują bardzo silną lekozależność. Zlokalizowany w Szwecji niezależny ośrodek badawczy Uppsala Monitoring Centre wymienia 3 substancje z grupy SSRI - fluoksetynę, paroksetynę i sertralinę - jako jedne z 30 najsilniej uzależniających leków². Spośród nich paroksetyna uznawana jest za najniebezpieczniejszą pod tym względem³.

Produkujący preparaty paroksetyny koncern GlaxoSmithKline (GSK) już od 1992 r. zmaga się z oskarżeniami na temat jej właściwości uzależniających. GSK zawsze utrzymywało, że wytwarzane przez nich SSRI nie powodują lekozależności, a w najgorszym przypadku tylko 2% pacjentów może paść ofiarą syndromu odstawienia. Jednak zmiecione pod dywan wyniki badań z 1997 r. mówią jasno, że lek ten uzależnił aż 62% przyjmujących go pacjentów⁴.

W 2002 r. Agencja Żywności i Leków przestrzegała konsumentów przed paroksetyną, natomiast Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Producentów Farmaceutycznych tego samego roku oskarżyła GSK o celowe dezorientowanie opinii publicznej i świadome złamanie dwóch kodeksów etycznych.

Licząc od 1992 r., 5 tys. Amerykanów pozwało GSK za bagatelizowanie efektów ubocznych wywoływanych przez SSRI. Podobne sprawy toczyły się również w innych krajach. W 2004 r. koncern GSK poszedł na ugodę w procesie o oszustwo konsumenckie i zgodził się wypłacić 2,5 mln dolarów odszkodowania. Dochodzenie sądowe wykazało umyślne i systematyczne ukrywanie wyników badań niekorzystnych dla firmy⁵.

Mimo iż koncerny farmaceutyczne utrzymują, że zespół odstawienia jest łagodny i krótkotrwały, ulotki informacyjne produkowanych przez nie leków ostrzegają, że może się on wiązać z bardzo intensywnymi objawami. Wśród nich znajdziemy zaburzenia równowagi, uczucie porażenia prądem, poty, nudności, bezsenność, drgawki, splątanie, koszmary senne oraz zawroty głowy. Często zdarzają się również zaburzenia na tle seksualnym, ze spadkiem libido i impotencją włącznie⁶.

Całe to banalizowanie poważnych objawów - w którym współuczestniczą psychiatrzy - ma oczywiście na celu utrzymanie sprzedaży leków SSRI na wysokim poziomie, co do tej pory doskonale się sprawdzało. W 2008 r. światowy dochód ze sprzedaży antydepresantów wyniósł 11 mld dolarów. Aż 36% tej sumy przypada firmie Wyeth produkującej preparaty wenlafaksyny, których sprzedaż generuje rocznie 3,93 mld dolarów dochodu⁷.

Jednym z głównych powodów, dla których sprzedaż leków przeciwdepresyjnych na receptę daje tak wysokie zyski, jest fakt, że w Stanach Zjednoczonych koncerny farmaceutyczne mogą bezpośrednio reklamować je w telewizji i prasie. Depresja ma nierzadko subiektywne objawy, dlatego też wielu pacjentów po prostu udaje się przekonać, że na nią cierpią. W rezultacie w 2005 r. aż 120 spośród 900 mln dolarów przeznaczonych na bezpośrednią promocję leków wykorzystano na reklamy antydepresantów. W 2001 r., po wrześniowych zamachach na World Trade Center, GSK wydało 2 razy więcej pieniędzy na reklamowanie paroksetyny⁸.

Jak podaje brytyjska służba zdrowia, w samym 2012 r. lekarze w Wielkiej Brytanii wypisali niemal 47 mln recept na leki przeciwdepresyjne, co stanowi wzrost o 9% w stosunku do poprzedniego roku. Polacy w 2015 r. kupili 19 mln opakowań antydepresantów na receptę - o 2,5 mln więcej niż w 2013 r.

Cały ten proceder opiera się na założeniu, że leki SSRI są bezpieczne i nie wywołują lekozależności. Według dr. Davida Healy’ego, światowego eksperta w dziedzinie antydepresantów, założenie to jest błędne. Uważa on, że ponad połowa pacjentów przyjmujących paroksetynę jest od tego leku fizycznie uzależniona³.

Osobnym problemem jest kwestia bezpieczeństwa. GSK wypłaciło 6,4 mln dolarów odszkodowania rodzinie pacjenta, który po jedynie 2 dniach przyjmowania paroksetyny zamordował troje członków rodziny, a następnie popełnił samobójstwo. W głośnej sprawie w Australii sąd stwierdził natomiast, że sertralina skłoniła pewnego mężczyznę do zamordowania żony i próby odebrania sobie życia. Dr Healy jest przekonany, że myśli samobójcze mogą nękać nawet 1 na tysiąc osób przyjmujących paroksetynę.