Nasze magazyny
Receptory powiązane z kaszlem obecne są na wszystkich piętrach układu oddechowego, a także poza nim: w przełyku, żołądku, uchu, osierdziu i przeponie1. Z jednej strony kaszel należy zatem do mechanizmów obronnych organizmu, a z drugiej - zwłaszcza kiedy staje się uporczywy - stanowi podstawowy objaw chorób układu oddechowego.
Fitoterapeuta radzi
Spośród licznych domowych receptur Halina Owczarek, fitoterapeutka z kliniki Natural Medical, wybrała te najbardziej sprawdzone i skuteczne w łagodzeniu kaszlu.
1. W początkowej fazie infekcji bardzo dobrym środkiem jest sok cytrynowy, który nie szczypie i nie wykazuje działań ubocznych, a ma właściwości bakteriobójcze i dezynfekujące. Kilka jego kropli zakrapla się do nosa.
2. Chyba najbardziej tradycyjnym naturalnym środkiem jest syrop z cebuli, który przygotowujemy w następujący sposób: 3-4 średniej wielkości cebule pokroić i zasypać cukrem. Podobnie sporządza się syrop chrzanowy, tymiankowy, z kwiatów mniszka czy z pączków sosny.
Przy uporczywym suchym kaszlu sprawdzi się również inny syrop na bazie cebuli. Szklankę drobno pokrojonej cebuli i 1/4 pokrojonego czosnku należy zmieszać z 0,5 szklanki miodu. Całość można zmiksować. Następnie włożyć do słoika, zakręcić, postawić w ciepłym miejscu na 2-3 godziny. Podawać co 2-3 godziny po łyżeczce.
3. Czarna jagoda najlepsza jest przy stanach podgorączkowych, kaszlu, nieżytach gardła i nosa. Warto wówczas stosować również sok z liści babki lancetowatej i szerokolistnej.
4. Napar z suszonych liści fiołka wzmaga odruch wykrztuśny. Garść suszonych liści należy zalać szklanką wrzątku, przykryć i odstawić na 5 min. Podawać do picia co 2-3 godziny.
5. Lukrecja działa wykrztuśnie i łagodzi podrażnienia. Jest również środkiem przeciwzapalnym, a także oczyszcza drogi oddechowe. Szczególnie polecam herbatkę z korzenia lukrecji. Dwie łyżeczki suszonego korzenia lukrecji należy zalać 250 ml zagotowanej wody. Parzyć przez 15 min. Należy pić 2 kubki herbaty dziennie.
6. Z gotowych preparatów warto wypróbować wyciągi z tymianku, prawoślazu, babki lancetowatej oraz bluszczu, a także mieszanki ziołowe.
Jeśli dokucza nam nie dłużej niż 3 tygodnie, mówimy o jego postaci ostrej, kaszel przewlekający się trwa 3-8 tygodni, a utrzymujący się dłużej uznaje się już za przewlekły2.
Z praktycznego punktu widzenia najczęstszą przyczyną kaszlu są infekcje - odpowiadają one nawet za 80% wizyt lekarskich3. Uporczywy i nasilony tzw. suchy kaszel może towarzyszyć infekcji wirusowej i bakteryjnej. Pojawia się najczęściej na jej początku. Ma postać krótkich, duszących kaszlnięć i nie towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny.
Suchy kaszel znacznie utrudnia oddychanie i często nasila się w nocy. Z kolei kaszel mokry, zwany również produktywnym, pojawia się w środkowej fazie infekcji. Towarzyszy mu odkrztuszanie wydzieliny - plwociny. Jest mniej gwałtowny i zazwyczaj mniej męczący niż suchy.
Kiedy okres infekcji i towarzyszącego jej kaszlu przedłuża się, warto wspomóc organizm w walce z dokuczliwymi objawami. Substancje wykrztuśne rozrzedzą wydzielinę i przyspieszą pozbycie się jej z dróg oddechowych, a co najważniejsze - nie trzeba szukać ich w aptekach na półkach z farmaceutykami.
Słodkie lekarstwo
Jednym z tradycyjnych zastosowań miodu jest walka z przeziębieniem. Przyjmowany w początkowej fazie choroby zwiększa odporność organizmu i chroni drogi oddechowe przed rozwojem zakażenia, z kolei później powoduje stopniowe ustępowanie kaszlu, chrypki, drapania i bólu gardła4.
Ze względu na właściwości upłynniające wydzielinę oskrzelową i wykrztuśne miód stosowany jest w wielu schorzeniach dolnych dróg oddechowych, przede wszystkim w ostrym i przewlekłym zapaleniu oskrzeli. Najlepiej przyjmować go wieczorem, ponieważ obserwacje pokazują, że ułatwia zasypianie i spokojny odpoczynek przez całą noc.
Miód można stosować samodzielnie, jako dodatek do herbaty czy przetworów, ale również jako składnik domowych syropów, np. buraczanego. Wystarczy wymieszać 3 łyżki miodu ze startym burakiem, a następnie całość odstawić na jeden dzień, by wyklarował się sok. Łyżeczkę syropu powinno się pić 2 razy dziennie.
Wykrztuśne właściwości ziół
Tak jak w szeregu innych dolegliwości, w przypadku kaszlu, zwłaszcza mokrego, z pomocą przychodzi nam fitoterapia. Wiele ziół czy roślin wykazuje właściwości wykrztuśne i rozrzedzające wydzielinę oraz przeciwkaszlowe. Składnikami aptecznych syropów czy pastylek do ssania są m.in. wyciągi z babki lancetowatej i bluszczu, korzenia lukrecji, ziela glistnika, sok z jeżówki, owoc dzikiej róży czy korzeń pierwiosnka5.
Zawierające te składniki preparaty przede wszystkim powodują upłynnianie gęstej, zalegającej wydzieliny oskrzelowej, powodując szybsze jej usuwanie. Dzięki temu wspomagają mechanizmy samooczyszczania dróg oddechowych.
Najlepiej stosować je w godzinach rannych, kiedy odkrztuszane są znaczne ilości wydzieliny nagromadzonej w nocy. Z kolei nie powinno się sięgać po nie po godzinie 17, gdyż wówczas rozrzedzona wydzielina będzie utrudniała sen.
Odwrotnie jest w przypadku preparatów stosowanych z powodu suchego kaszlu - podanie ich przed snem umożliwia najlepszą regenerację gardła. W tym przypadku sprawdza się np. wodny macerat korzenia prawoślazu, który poprzez wytworzenie ochronnego filtra śluzowego oddziałuje na znajdujące się w obrębie górnych dróg oddechowych obwodowe receptory kaszlowe, blokując ich działanie i zmniejszając częstość odruchów kaszlowych6.
Zajrzyj do kuchni!
O tym, że jedzenie leczy, chyba nikogo nie trzeba przekonywać. Wiele warzyw, owoców i przypraw stosowanych w naszej kuchni wykazuje nie tylko właściwości wzmacniające ogólną odporność, ale i konkretnie przeciwkaszlowe. Najbardziej znane właściwości w tym zakresie wykazuje cebula, polecana jako składnik syropów i nalewek. Równie popularnym naturalnym antybiotykiem jest czosnek.
Oprócz tych standardowych surowców warto zwrócić uwagę na tymianek i szałwię7, które osłabiają ataki kaszlu. Można pić je w formie naparu, wdychać podczas inhalacji lub po prostu dodawać do potraw. Szałwia po delikatnym przestudzeniu doskonale nadaje się również do płukania podrażnionego kaszlem gardła.
Zdrowotne cechy posiada także tradycyjny rosół, który nie tylko rozgrzewa i wzmacnia organizm, dostarczając mu witamin i zdrowych tłuszczów, ale również działa przeciwkaszlowo.
Z kolei siemię lniane to doskonały środek zarówno na ból gardła, jak i na suchy kaszel. Nasiona lnu po zalaniu wodą pęcznieją i pokrywają się kleistą mazią, dzięki czemu łagodzą podrażnione gardło i poprawiają wilgotność śluzówki, co wykorzystują również stomatolodzy w zwalczaniu suchości jamy ustnej8. Wystarczy zalać szklanką wody łyżeczkę siemienia lnianego, a całość gotować ok. 10 min. Przed wypiciem ciepłego płynu można dodać do niego łyżkę miodu.
Delikatna moc olejków eterycznych
W leczeniu przeziębienia i grypy sprawdzają się również olejki eteryczne, które łagodzą uciążliwy kaszel, ułatwiają odkrztuszanie, udrożniają drogi oddechowe i dzięki temu ułatwiają oddychanie. Obecne w nich substancje wnikają do organizmu poprzez błony śluzowe lub skórę, dlatego stosuje się je w postaci inhalacji (kilka kropel olejku dodaje się do gorącej wody, a następnie wdycha się parę zawierającą olejek) lub maści i olejków aplikowanych w okolice karku, klatki piersiowej i między łopatkami.
Bibliografia
- Panacea 2009; 1 (26): 11-13
- Panacea 2014; 1 (46): 10-13
Przy męczącym kaszlu polecany jest leczniczy masaż, najlepiej przed snem, z użyciem mieszanki olejków eterycznych, składającej się z kilku kropel olejku eukaliptusowego, sosnowego lub świerkowego, rozcieńczonych w olejku bazowym (np. ze słodkich migdałów, w oliwce dla dzieci, oliwie z oliwek).
Równie ważne są olejki o działaniu wykrztuśnym, które drażnią błonę śluzową oskrzeli, prowadząc do nasilenia odruchu kaszlu. Należą do nich olejek anyżowy, eukaliptusowy, tymiankowy, herbaciany, cząbrowy i sosnowy1.
Olejki eteryczne można stosować również profilaktycznie po każdym kontakcie z osobami już chorymi: wystarczy przemyć jamę nosową solą morską z dodatkiem mieszaniny olejków o właściwościach antydrobnoustrojowych (tymiankowy, sosnowy, goździkowy i miętowy)2.
Bibliografia
- Eur Respir J 2006; 28: 10-5
- Recommanation de la SFORL, 2006
- Eur Respir J 2004; 24: 481-92
- Postępy Fitoterapii 2007; 4: 202-206
- Postępy Fitoterapii 2000; 3: 38-41
- Panacea 2010; 2 (31): 5-7
- Nowa Pediatria 2000; 5: 11-13
- J. Calif. Dent. Assoc. 1994; 22 (3): 62-68
