Jedzenie kontra grypa. Jak naturalnie wspomóc walkę z wirusami?

Do zakażenia grypą dochodzi drogą kropelkową. Okres wylęgania choroby wynosi zazwyczaj 5-7 dni. Może się jednak wydłużyć nawet do dwóch tygodni. Do typowych objawów należą: gorączka, dreszcze, suchy kaszel, bóle mięśniowo-stawowe i głowy, złe samopoczucie. Jednak doświadcza ich tylko połowa pacjentów, u pozostałych występują symptomy, które niełatwo dają się sklasyfikować. Przebieg grypy może być bowiem różny, od łagodnego po ciężki¹. Rodzice Ani, świadomi wszelkich zagrożeń zdrowotnych, dopilnowali, by ich córeczka przeszła obowiązkowe szczepienia ochronne, także przeciw rotawirusom. Dziewczynka rozwijała się prawidłowo i mogła uchodzić za okaz zdrowia, nie była objęta opieką żadnej poradni specjalistycznej ani nie przyjmowała na stałe leków. Dlatego jej gorsze samopoczucie rodzice powiązali z zatruciem pokarmowym, a nie z chorobą.

Grypa - niejednoznaczne objawy

Ania przez kilka dni cierpiała na nieżyt żołądkowo-jelitowy, podobnie zresztą jak pozostali domownicy. Dlatego wszyscy zgodnie uznali, że zaszkodziło im coś nieświeżego, co w ostatnim czasie zjedli na obiad czy kolację. Dziewczynce dokuczała dodatkowo biegunka, ale nie gorączkowała. Gdy Ania poczuła się nieco lepiej, rodzice zdecydowali, że można z nią wyjść na spacer do pobliskiego parku. Dzień był piękny, słoneczny, niemal bezwietrzny. Nic nie zapowiadało tego, co wkrótce nastąpiło. Po kilku minutach wędrówki alejkami Ania nagle upadła, po prostu zemdlała. Jej ciało stało się wiotkie, gałki oczne zwróciły się ku górze. Wezwane pogotowie przewiozło dziewczynkę do najbliższego szpitala.

Ania była bardzo niespokojna, co utrudniało jakikolwiek kontakt. Wstępne badanie wykazało, że ma lekko zaczerwienione gardło z nieznacznie powiększonymi migdałkami. Wszystkie parametry życiowe były na szczęście w normie. Jednak w trakcie przyjmowania na oddział doszło do dwuminutowego napadu drgawek toniczno-klonicznych z towarzyszącą im utratą przytomności, charakterystycznych dla padaczki. Napad ustąpił po doodbytniczo podanym leku o działaniu uspokajającym i przeciwdrgawkowym².

Badania laboratoryjnie potwierdziły, że wystąpienie napadu drgawek miało podłoże w zaburzeniach wodno-elektrolitowych, a wyniki analiz wskazywały na niewielki stan zapalny w organizmie. Zarówno morfologia, jak i rozmaz krwi obwodowej były prawidłowe, ale liczba białych krwinek odpowiadała dolnej granicy normy. Przeprowadzono również badanie ogólne moczu wraz z posiewem i oceną profilu kwasów organicznych, a także sprawdzono poziom oligosacharydów - wszystkie wyniki były prawidłowe. Dodajmy, że ocena profilu kwasów organicznych w moczu pozwala zweryfikować prawidłowość procesów zachodzących w komórkach organizmu oraz wykryć ewentualne niedobory witamin, minerałów i enzymów. Umożliwia to opracowanie indywidualnego planu suplementacji. W celach diagnostycznych wykonano również elektrokardiogram (EKG) serca, który wykazał rytm zatokowy miarowy. Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej także dało prawidłowy obraz, podobnie jak tomografia głowy. Lekarze zadecydowali w końcu, by podawać Ani leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwwirusowym oraz antybiotyk. Kuracja miała trwać 10 dni.

Grypa - niełatwe diagnozowanie

W drugim dniu pobytu Ani w szpitalu powtórzono serię badań, które miały m.in. sprawdzić funkcjonowanie serca. Stwierdzono podwyższone stężenie CK-MB, czyli izoenzymu MB kinazy kreatynowej, będącej markerem martwicy mięśnia sercowego, przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowego stężenia kinazy kreatynowej (CK), czyli enzymu pełniącego ważną funkcję w przemianach energetycznych także komórek serca, oraz troponiny, białka będącego parametrem we wczesnej diagnostyce ostrego niedotlenienia serca. EKG wykazało zaburzenia rytmu serca. W kolejnych dobach stopniowo obniżało się stężenie CK-MB oraz zmniejszały się zmiany w zapisie EKG. Zarówno wykonane badania, jak i obserwacja dziewczynki wykluczyły neuroboreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu. Lekarze zaczęli podejrzewać grypę. Potwierdzono ją za pomocą tzw. reakcji łańcucha polimerazy (RT-PCR), będącej metodą wykrywania DNA RNA mikroorganizmów (bakterii i wirusów). Okazało się, że Ania zapadła na grypę typu A. W terapii uwzględniono więc doustny lek przeciwwirusowy, który dziewczynka miała przyjmować dwa razy na dobę przez 5 dni.

Od trzeciej doby hospitalizacji stan dziewczynki zaczął się zdecydowanie poprawiać. Ania nie gorączkowała, odzyskała apetyt, nie miała problemów ani z jedzeniem, ani z piciem, ustały wymioty. Czasami jednak dochodziło do napadów histerii, Ania wykazywała okresowo silny niepokój. Ostatecznie lekarze rozpoznali u niej zapalenie mózgu i mięśnia sercowego w przebiegu grypy typu A.

Nietypowy przebieg grypy

Nietypowy przebieg grypy u małego dziecka, wcześniej w pełni zdrowego, utrudnia proces diagnostyczno-leczniczy. W przypadku Ani szybkie rozpoznanie było niemożliwe z powodu wystąpienia wyłącznie objawów neurologicznych i braku typowych symptomów choroby - gorączki, kaszlu czy kataru. W takiej sytuacji liczy się wiedza i doświadczenie lekarza prowadzącego - wykonanie odpowiedniego testu lub badanie metodą RT-PCR w kierunku grypy pozwala postawić diagnozę i zastosować odpowiednie leczenie, co zmniejsza ryzyko powikłań³.

U Ani wystąpiły powikłania neurologiczne, które zwykle przybierają postać zapalenia rdzenia kręgowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zapalenia móżdżku czy nerwu wzrokowego, zespołu Guillaina-Barrego oraz Reye'a. Może także dojść do zakrzepicy tętnicy podstawnej czy udaru⁴. Opisywane są również przypadki zaburzeń psychiatrycznych, sugeruje się nawet związek między zachorowaniem na grypę u kobiet w drugim trymestrze ciąży a późniejszym wystąpieniem schizofrenii u dziecka⁵. Objawy neurologiczne występują zazwyczaj już na początku choroby, nierzadko w ciągu pierwszej doby. Dochodzi do utraty przytomności, omamów czy halucynacji, drgawek i zaburzeń czucia oraz trudności z chodzeniem. U dzieci około 4. roku życia charakterystycznym objawem są drgawki powiązane z gorączką⁶. W przypadku małych dzieci grypa z powikłaniami neurologicznymi często prowadzi do trwałego uszczerbku na zdrowiu⁷. Ania została wypisana ze szpitala po 12 dniach. Jej stan zdrowia określono jako ogólnie dobry. Lekarze zalecili jednak dalszą opiekę neurologiczną, kardiologiczną i psychologiczno-pedagogiczną. Trzy miesiące po hospitalizacji dziewczynka nadal czuła się dobrze, ani razu nie doszło do napadów padaczkowych.

Grypa - i co dalej?

Leczenie grypy polega przede wszystkim na przeciwdziałaniu jej objawom. Najbardziej skuteczne jest rozpoczęcie terapii w ciągu 48-96 godzin od wystąpienia pierwszych symptomów⁸. Można też samemu wesprzeć organizm w walce z chorobą. Co zalecają lekarze praktykujący medycynę holistyczną?

Wirusy grypy dobrze tolerują niskie temperatury, ale w wysokich ulegają dezaktywacji. Dlatego warto wziąć krótką gorącą kąpiel z dodatkiem olejku eterycznego z eukaliptusa, sosny czy jodły. Dobrze zadziałają również napary z rozmarynu, tymianku, cynamonu i goździków. Skuteczny może być też krótkotrwały bardzo gorący prysznic zakończony schłodzeniem ciała za pomocą strumienia letniej wody. Jeśli siły nie pozwalają nam na wzięcie kąpieli czy prysznica, warto wymoczyć nogi w gorącej wodzie o temperaturze 37-42ºC, co podziała rozgrzewająco na cały organizm. Po każdym z wymienionych zabiegów należy wypić herbatkę z lipy, malin czy imbiru, a następnie położyć się do łóżka⁹. Ból gardła można złagodzić nie tylko tabletkami, ale też płukankami przygotowanymi z szałwii, sody oczyszczonej czy soli.

W przypadku kataru warto zastosować krople obkurczające przekrwioną błonę śluzową nosa. Jednak nie można ich używać dłużej niż trzy dni. Korzystnie działają areozole z wodą morską oraz inhalacje z naparów ziołowych lub olejków eterycznych rozpuszczonych w wodzie, rozrzedzających wydzielinę z nosa czy zatok, co ułatwia jej usuwanie. Na kaszel pomogą syropy. Jednak kaszlu suchego nie warto hamować za pomocą farmaceutyków, gdyż namnażające się wówczas wirusy wydzielają substancje, które utrudniają z czasem odkrztuszanie, co przyczynia się do rozwoju bakterii, a w dalszej konsekwencji - powikłań. Sprawdzą się więc preparaty wykrztuśne. Należy jednak pamiętać, aby ich nie stosować na noc.

Wygraj z grypą

Najlepszym sposobem na radzenie sobie z grypą jest niedopuszczenie do zachorowania. W sezonie grypowym należy unikać w związku z tym skupisk ludzi, trzeba też często myć ręce, dużo spacerować na świeżym powietrzu i pamiętać o szczepieniu ochronnym. Szczepionka działa mniej więcej po upływie 10 dni, więc warto poddać się wakcynacji nawet w pełni sezonu grypowego, zwłaszcza że na przedwiośniu i wiosną dochodzi zwykle do drugiej fali zachorowań. W sezonie 2017/18 Amerykańska Akademia Pediatryczna (AAP) w swoich rekomendacjach podkreśliła, że to właśnie szczepienia są najlepszym sposobem zapobiegania zachorowaniom na grypę i zalecała je w odniesieniu do wszystkich dzieci powyżej 6. miesiąca życia, także z alergią na białko jaja kurzego - wykazano, że szczepionki są bezpieczne i nie powodują skutków ubocznych w postaci pokrzywki czy obrzęków nawet u alergików, o co do tej pory były podejrzewane. Wakcynacji mogą się również poddawać kobiety w ciąży. Leki przeciwwirusowe, stosowane w przypadku grypy, nie stanowią substytutu samej szczepionki¹⁰.

W Polsce są obecnie dostępne dwa rodzaje szczepionek - trójwalentna (nie stosuje się jej w przypadku niemowląt poniżej 6. miesiąca) oraz czterowalentna (nadaje się także do szczepienia dzieci, które ukończyły 3 lata)¹¹. Decyzję o szczepieniu zarówno dzieci, jak i osób dorosłych należy podjąć w porozumieniu z lekarzem.

Komu grożą powikłania grypy?

Ryzyko ciężkiego przebiegu grypy dotyczy przede wszystkim kobiet w ciąży, dzieci do 5. roku życia i osób w wieku powyżej 65 lat. Jednak zagrożeni powikłaniami są wszyscy chorzy, a zwłaszcza osoby ze znaczną otyłością, cierpiące na schorzenia płuc, serca, nerek, wątroby i układu krwionośnego, także pacjenci z chorobami metabolicznymi, reumatycznymi, upośledzającymi czynności układu oddechowego, z nieswoistym zapaleniem jelit i niedoborami odporności. W przebiegu grypy może dojść do wtórnych zakażeń bakteryjnych oraz powikłań ze strony wszystkich narządów i układów.