Mikrożele oswajają układ odpornościowy

Zespół naukowców z Massachusetts General Hospital (MGH) we współpracy z uczonymi z Georgia Institute of Technology opracował nowy biomateriał, dzięki któremu leczenie cukrzycy typu 1 za pomocą przeszczepu wysp trzustkowych nie będzie się wiązało ze stosowaniem leków immunosupresyjnych.

Artykuł na: 6-9 minut
Zdrowe zakupy

Podstawową trudnością w przypadku przeszczepów wysp trzustkowych (inaczej: komórek Langerhansa) jest spowodowanie, by układ odpornościowy zaakceptował nowe komórki, pochodzące od dawcy, i nie traktował ich jak intruzów. Międzydyscyplinarny zespół badaczy, którym kierowali profesorowie: Andrés García i Havala Shirwan, uporał się z tym problem, co jest absolutnie przełomowym osiągnięciem i może zmienić los chorych na cukrzycę typu 1.

Naukowcy opracowali biomateriał w postaci syntetycznych cząstek hydrożelu (nazwanych mikrożelami SA-FasL), które zawierają białko o silnym działaniu immunomodulującym (FasL). Wpływa ono na odpowiedź immunologiczną organizmu i umożliwia przeszczepionym komórkom bezpieczne funkcjonowanie, czyli wytwarzanie insuliny, co prowadzi do uregulowania poziom glukozy we krwi, a tym samym przeciwdziała cukrzycy1.

Przeszczep wysp trzustkowych

Przeszczep wysp trzustkowych, czyli skupisk komórek, które znajdują się w miąższu trzustki i odpowiadają za wydzielanie hormonów regulujących węglowodanową przemianę materii, w tym insuliny, to procedura stosowana od wielu lat jako operacja ostatniej szansy.

Przeprowadzenie przeszczepu jest oczywiście znacznie łatwiejsze niż transplantacja całej trzustki, niemniej również wiąże się z koniecznością wdrożenia leczenia immunosupresyjnego, które powoduje wiele skutków ubocznych i jest szczególnie toksyczne dla nerek.

Zalecaną procedurą, jeśli przeszczep wysp trzustkowych nie przebiega z równoczesnym przeszczepem narządowym (np. nerki), jest tzw. protokół z Edmonton, opierający się na raporcie przedstawionym przez naukowców w 2000 roku, z którego wynikało, że siedmiu spośród 65 pacjentów, poddanych przeszczepowi w kanadyjskim ośrodku badawczym w Edmonton, przez rok nie wymagało podawania insuliny2.

Różnice między poprzednimi metodami izolacji i przeszczepu wysp trzustkowych a przedstawionymi w raporcie polegały na zastosowaniu większej liczby wysp, pobranych od różnych dawców i podanych dwukrotnie w dużych odstępach czasu, oraz na korzystnej dla pacjenta zmianie procedury stosowania leków immunosupresyjnych3.

Niestety okazało się, że po pięciu latach od przeszczepu jedynie 8% chorych nie wymagało podawania insuliny. Dobra wiadomość była taka, że u większości pacjentów pewna liczba wysp trzustkowych nadal funkcjonowała, co sprzyjało kontrolowaniu glikemii3.

Właśnie to, poza wprowadzeniem nowoczesnej immunosupresji, zadecydowało o przychylnym przyjęciu, mimo niedoskonałości, protokołu z Edmonton przez transplantologów.

Przeszczepy wyizolowanych wysp trzustkowych - ryzyko

Przeprowadzane obecnie przeszczepy wyizolowanych wysp trzustkowych obarczone są wciąż dużym ryzykiem niepowodzenia.

Po pierwsze, wiele wysp w ich trakcie ginie, po drugie, aby poddać przeszczepowi jedną osobę, potrzebnych jest kilku dawców (najczęściej przeprowadza się u jednego pacjenta dwa przeszczepy), a po trzecie - konieczne jest obciążające dla organizmu leczenie immunosupresyjne, aby przeszczep nie został odrzucony.

I tu wkraczają naukowcy z Massachusetts General Hospital (MGH) i Georgia Institute of Technology: opracowany przez nich syntetyczny biomateriał w postaci hydrożelu z białkiem FasL indukuje akceptację immunologiczną przeszczepu, co w praktyce oznacza, że układ odpornościowy go toleruje.

Pierwsze przeszczepy z wykorzystaniem mikrożeli AS-FasL zostały przeprowadzone u gryzoni. Ich wyniki uznano za obiecujące, ale komentarze naukowców były wówczas powściągliwe, mimo aplauzu świata medycyny, a dr García w jednej ze swoich wypowiedzi podkreślił, że "badanie przeprowadzono na myszach, a ich układ odpornościowy znacznie różni się od ludzkiego".

Jednak już w kolejnym badaniu naukowcom udało się wykazać, że opracowany przez nich syntetyczny biomateriał sprawdza się również w przypadku naczelnych (oczywiście nie objęto nim ludzi).

Mikrożele SA-FasL odwróciły objawy cukrzycy, przezwyciężając odpowiedź immunologiczną organizmu, a dzięki temu stosowanie leków immunosupresyjnych okazało się zbędne. Ponieważ biomateriał ten można wytworzyć w laboratorium i wysłać w dowolne miejsce na kuli ziemskiej, nowy terapeutyk po dopuszczeniu do obrotu będzie powszechnie dostępny.

Rewelacyjne wyniki pracy naukowców, przebiegającej pod patronatem Juvenile Diabetes Research Foundation (finansującej badania nad nowymi metodami leczenia cukrzycy typu 1 u dzieci i młodzieży), zostały opublikowane w renomowanym czasopiśmie "Science Advances".

Teraz przyszła kolej na badania kliniczne z udziałem ludzi, które są już omawiane z amerykańską Agencją Żywności i Leków (FDA - Food and Drug Administration). Oby ich wyniki spełniły nadzieje naukowców, a przede wszystkim - osób chorych na cukrzycę typu 1.

Bibliografia
  • https://medicalxpress.com/news/2022-05-biomaterial-islet-transplants-treatment-diabetes.html
  • https://www.termedia.pl/Artykul-przegladowy-Przeszczepianie- izolowanych-wysp-trzustkowych-nowa-metoda-leczenia-cukrzycy-i-jej-powiklan,41,7454,1,0.html
  • https://pbc.gda.pl/Content/51368/doktorat%20GO%C5%81%C4%84B%20Karolina.pdf
Autor publikacji:
Wczytaj więcej
Nasze magazyny