Piękna i zdrowa. Medycyna estetyczna i chirurgia plastyczna

Medycyna estetyczna nie powinna jednak kojarzyć się nam wyłącznie z poprawianiem urody. Operacje plastyczne często ratują zdrowie i pomagają uniknąć niepełnosprawności. W takich przypadkach są nawet finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Jak poinformował naszą redakcję przedstawiciel NFZ, na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego¹, zabiegi chirurgii plastycznej lub zabiegi kosmetyczne są świadczeniami gwarantowanymi, jeżeli są udzielane w przypadkach będących następstwem wady wrodzonej, urazu i choroby, także jej leczenia. Załącznik nr 1 wymienia całą listę refundowanych świadczeń, m.in. ginekomastię (usuwanie przerostu sutka u mężczyzn), leczenie zaburzeń mięśni twarzy, leczenie skutków poparzeń i nowotworów skóry, waginoplastykę, rozszczepienie górnej wargi, zmniejszenie piersi u kobiet, które są zbyt drobne, by dźwigać duży biust, i wiele innych wrodzonych lub nabytych wad i uszkodzeń ciała².

Chirurgia piersi

To prawda, że na kształt piersi istotny wpływ ma ciąża i proces karmienia. Dochodzi wtedy do znacznego rozciągnięcia skóry piersi i utraty jej elastyczności. Skóra nie jest w stanie obkurczyć się w okresie zaniku gruczołu piersiowego, po zakończeniu karmienia. Aby przywrócić piersiom dawny kształt i jędrność, wykonuje się operację plastyczną zwaną mastopeksją. Polega ona na usunięciu nadmiaru skóry i odpowiednim ukształtowaniu samego gruczołu piersiowego. Czasami może być połączona z wszczepieniem implantów.

Na kształt piersi wpływa poza ciążą wiele innych czynników. Jednym z nich są oczywiście uwarunkowania genetyczne. To one powodują, że niektóre kobiety mają małe piersi, a u innych wykształcają się zbyt duże. Powiększanie piersi służy zazwyczaj podniesieniu poczucia własnej wartości - kobieta chce się podobać sobie i innym.

Nie każda operacja piersi ma jednak podłoże psychologiczne. Niekiedy biust jest nieproporcjonalny w stosunku do reszty ciała w takim stopniu, że staje się utrudnieniem w normalnym funkcjonowaniu. Stan spowodowany nadmiarem tkanki gruczołowej i tłuszczowej nazywamy gigantomastią. Może ona być przyczyną nie tylko dyskomfortu, ale również zaburzeń pracy kręgosłupa, który musi dźwigać ten ciężar. Utrudnia też pielęgnację skóry, gdyż pomiędzy piersiami a brzuchem dochodzi do tarcia i odparzeń. W takich sytuacjach zaleca się przeprowadzenie operacji redukcji piersi. Polega ona na usunięciu nadmiaru gruczołu piersiowego oraz skóry z zachowaniem i przeniesieniem do góry brodawki sutkowej wraz z otoczką skórną.

Zmniejszenie piersi wiąże się oczywiście z pojawieniem się blizn, ale znajdują się one w części dolnej piersi i najczęściej nie stanowią istotnego problemu estetycznego. Operacje redukcji piersi należą do trudnych, rozległych. Średni czas trwania każdej z nich to 3-4 godziny. Jeżeli kobieta planuje potomstwo, lepiej operację przeprowadzić po zakończeniu karmienia ostatniego dziecka, ponieważ niektóre techniki operacyjne mogą utrudniać lub wręcz uniemożliwiać karmienie piersią. Zdarza się jednak, że przeprowadza się takie operacje u bardzo młodych kobiet, jeszcze przed urodzeniem dzieci.

Nie zawsze rodzimy się idealni, czasami dzieło Matki Natury wymaga poprawy, czasami wręcz stworzenia fragmentu ciała. Zdarzają się przypadki osób z niewykształconymi powiekami czy niecałym uchem, u których w okresie życia płodowego geny nie zadziałały tak, jak powinny, więc nie doszło do wytworzenia pewnych części ciała. Doświadczony chirurg jest w stanie zrekonstruować brakującą część i nadać jej pożądany kształt.

Aby uformować pełne ucho, trzeba pobrać chrząstkę z innej części ciała, np. z żeber, następnie wszyć ją pod skórę tam, gdzie brakuje małżowiny usznej. Gdy chrząstka zagoi się, oddziela się ją od podłoża, czyli skóry głowy, i pokrywa na tylnej powierzchni dodatkowym przeszczepem skóry, by ucho nabrało ostatecznego kształtu. Proces jest długi, wymaga precyzji, ale efekty doceni każdy, kto urodził się z defektem. Zawsze należy poznać opinie o lekarzu, który będzie przeprowadzał operację. Jeżeli nie znajdziemy zaufanego chirurga, który ma podpisaną umowę z NFZ, warto skorzystać z usług cieszącej się dobrą opinią prywatnej kliniki specjalizującej się w medycynie plastycznej.

Chirurgia nóg

Piękne nogi to nogi zdrowe. Gdy pojawiają się na nich popękane naczynia lub żylaki, powinnyśmy sprawdzić, czy nie są one objawem choroby. Mogą sugerować zaburzenia krążenia lub przewlekłą niewydolność żylną. W takiej sytuacji należy się skonsultować z flebologiem, lekarzem specjalizującym się w leczeniu żył. W mniej groźnych przypadkach wystarczy zmiana diety i uprawianie odpowiednio dobranego sportu. Często jednak żylaki, wenulektazje czy teleangiektazje to objawy tzw. choroby żylakowej, która jest zaliczana do chorób cywilizacyjnych i dotyczy ok. 80% naszego społeczeństwa. Przyczyną jest niewydolność drobnych zastawek żylnych, prowadząca do tzw. refluksu, a więc cofania się krwi z układu żył głębokich do układu żył powierzchownych - pod skórę.

Refluks powoduje trwałe poszerzenie się żył, czyli żylaki. Choroba zazwyczaj nie kończy się na kilku żylakach, lecz postępuje i może prowadzić do powikłań. Uważa się, że na każdym etapie warto podejmować leczenie, by opóźnić jej rozwój. O tym, która technika jest bardziej właściwa, decyduje chirurg na podstawie badania klinicznego oraz USG. W niektórych przypadkach, zazwyczaj mniej zaawansowanych, zaleca się skleroterapię, czyli leczenie polegające na wstrzyknięciach specjalnych leków do zmienionych chorobowo drobnych naczyń. Istnieją dwie odmiany skleroterapii: farmakologiczna i piankowa. Pierwsza polega na wstrzyknięciu leków w miejsce zmienione chorobowo. Zadaniem leków jest sprowokowanie zakrzepowego stanu zapalnego wewnątrz rozszerzonego naczynia, by doprowadzić do jego zarośnięcia.

Technika piankowa polega na wstrzyknięciu specjalnej pianki leczniczej, która nie rozpływa się w żyle, lecz pozostaje w jednym miejscu i leczy wyłącznie żylak, do którego została podana. Ta metoda jest bardziej precyzyjna i pozwala na ograniczenie zakresu działania podanych leków tylko do miejsc zmienionych chorobowo. Zabiegi te zawsze mają charakter kuracji, czyli wielokrotnych wstrzyknięć, połączonych dodatkowo z kompresjoterapią, czyli stosowaniem specjalnych pończoch uciskowych. Niestety tego rodzaju leczenie likwiduje jedynie objawy choroby, nie wpływa na jej przyczynę. Dlatego choroba nawraca.

Trwalsze efekty daje stripping, czyli metoda Babcocka. Chirurg nacina skórę (zazwyczaj przy pachwinie i kostce lub pod kolanem i przy kostce), wprowadza do chorej żyły metalową linkę, tzw. stripper, i usuwa główny pień żylny oraz odchodzące od niego gałęzie żylne. Podobną metodą jest kriostripping, czyli metoda la Piverte'a. Chirurg wprowadza przez kilka małych nacięć sondę. Gdy jej końcówka dotrze na miejsce, schładza się ją do temperatury od minus 80 do minus 100 st. C. To powoduje przyklejenie się żyły do sondy. Żyła zostaje wyciągnięta na zewnątrz i wycięta. Istnieje też metoda zamykania światła żył układu powierzchownego z wykorzystaniem lasera, którego energia jest aplikowana po wprowadzeniu światłowodu do światła naczynia.

Chirurgia plastyczna okolic intymnych

Celom zdrowotnym często służy waginoplastyka. Niektóre kobiety rodzą się ze zbyt małym wejściem do pochwy, inne borykają się z odwrotnym problemem. Długi poród lub kilkukrotne porody mogą rozciągnąć drogi rodne i utrudnić kobiecie współżycie seksualne. Waginoplastyka to zabiegi, które pozwalają nadać wejściu do pochwy i samej pochwie odpowiedni rozmiar i elastyczność. Wiele kobiet, zwłaszcza tych, które urodziły dzieci, boryka się również z problemem nietrzymania moczu. NFZ refunduje wszywanie taśmy podtrzymującej cewkę moczową, ale są też inne metody, mniej inwazyjne. Zabiegi oferują prywatne kliniki medycyny estetycznej.

Porody naturalne mogą prowadzić do utracenia przez tkanki ich właściwości podtrzymujących, poszerzenia pochwy, a w skrajnych przypadkach nawet do wypadania narządu rodnego. Zakres zaburzeń czynnościowych zawsze powinien ocenić ginekolog - umożliwi mu to zastosowanie odpowiedniego leczenia. Bardzo popularne są zabiegi mniej inwazyjne, wykorzystujące laser. Użycie lasera w tzw. technice frakcyjnej (np. laser CO₂ - MonaLiza) ma na celu pobudzenie tkanek poprzez wielokrotne "przekłucie" światłem powierzchni tkanki poddanej leczeniu, np. ściany pochwy. Służy to takiemu przebudowaniu tkanki łącznej, by ściany pochwy pogrubiły się, obkurczyły i w efekcie zwęziły. Zabiegi te są bardzo skuteczne w mniej zaawansowanych przypadkach, w cięższych jest zalecana interwencja chirurgiczna.

Niektóre niewielkie korekcje chirurgiczne mogą być wykonane w znieczuleniu miejscowym, np. zmniejszenie zbyt dużych warg sromowych mniejszych. Popularne są również zabiegi przeszczepu tkanki tłuszczowej do okolicy warg sromowych większych w celu rewitalizacji tkanek i poprawy ich wyglądu. Większe zaburzenia i dysfunkcje wymagają pełnej operacji chirurgicznej w znieczuleniu ogólnym.

Medycyna estetyczna kontra tłuszcz

Jednym z najczęstszych zabiegów chirurgii plastycznej jest liposukcja, czyli odsysanie nadmiaru tłuszczu. Wykonuje się ją u osób z niewielką nadwagą, a nawet bez nadwagi, ale chcących wyszczuplić ciało. Liposukcja pozwala na modelowanie wybranych miejsc ciała. Jednorazowy zabieg nie może być zbyt rozległy z uwagi na bezpieczeństwo takiej procedury. Korygowane są więc najczęściej takie części ciała jak brzuch i boki tułowia, uda po stronie wewnętrznej i zewnętrznej, przyśrodkowe powierzchnie kolan, ramiona lub okolica podbródka. Od kilku lat preferowane są techniki z wykorzystaniem energii lasera (np. SLIM-LIPO, LIPO-LIFE) lub ultradźwięków (VASER-LIPO), rozpuszczające tłuszcz, który następnie jest odsysany. Takie zabiegi uważa się za bardziej bezpieczne i dające lepsze rezultaty estetyczne niż klasyczna liposukcja, a więc mechaniczne rozbicie i odessanie tkanki tłuszczowej.

Energia lasera przyczynia się do prawidłowego obkurczenia tkanek skórnych, aby ciało pozbawione podpory tłuszczowej nie było obwisłe. Utrzymanie dobrych rezultatów takich zabiegów zawsze wymaga serii masaży oraz prowadzenia właściwego stylu życia, w innym wypadku problem nadmiaru tkanki tłuszczowej może szybko powrócić.

Liposukcja może się wydawać fanaberią bogaczy, którym nie chce się ćwiczyć i zdrowo odżywiać, ale problem jest znacznie poważniejszy. Bardzo często przyczyną otyłości są problemy psychiczne pacjenta. Wiele osób zajada stres, a gdy nadwaga jest już tak duża, że staje się groźna dla zdrowia, odchudzenie okazuje się dla nich zbyt trudnym wyzwaniem. Oczywiście taka osoba powinna udać się do specjalisty na psychoterapię, ale gdy ładny wygląd jest potrzebny do wykonywania zawodu albo jego brak utrudnia życie osobiste, można skorzystać z pomocy chirurgii plastycznej. Metod jest wiele, należy jednak pamiętać, że liposukcja nie jest metodą leczenia otyłości, a jedynie likwidowaniem objawów, i nie zawsze może być stosowana u osób otyłych. Należy przyjąć, że nadwaga 30 kg w stosunku do wagi prawidłowej stanowi przeciwwskazanie do liposukcji. Pacjent najpierw musi schudnąć, dopiero potem resztę tłuszczu można usunąć chirurgicznie.

Leczenie otyłości często wymaga oceny stanu metabolicznego oraz hormonalnego pacjenta. Bywa, że wymagana jest pomoc psychiatry. W niektórych szczególnie drastycznych przypadkach konieczne jest stosowanie technik chirurgii bariatrycznej. Najczęściej są to tzw. rękawowe resekcje żołądka, prowadzące do zmniejszenia wielkości tego narządu. Pacjent po operacji je mniej, gdyż mniejszy żołądek szybciej się wypełnia, więc uczucie sytości również występuje szybciej. Prowadzi to do obniżenia masy ciała, ale wiąże się z poważnymi zaburzeniami metabolicznymi wymagającymi stałego monitorowania.

Medycyna estetyczna i usuwanie blizn

Jednym z zabiegów refundowanych przez NFZ jest usuwanie blizn powypadkowych i pooperacyjnych. NFZ pokrywa również koszty zabiegów związanych z leczeniem raka piersi, takich jak mastektomia, segmentektomia (usunięcie fragmentu lub całego segmentu piersi zaatakowanego przez raka), czy tumorektomia (wycięcie guza), oraz powstałych w ich następstwie blizn. Mastektomia polega na usunięciu piersi, często wraz z węzłami chłonnymi znajdującymi się pod pachą. Czasami udaje się zachować część gruczołu, jednak konieczna jest wówczas radioterapia prowadząca do nieuchronnej zmiany jakości tkanek i ich dodatkowej deformacji.

Piersi można zrekonstruować w niektórych przypadkach nawet podczas samej mastektomii. Pod skórą i mięśniem piersiowym umieszczana jest endoproteza silikonowa, do której dopompowuje się co kilka tygodni sól fizjologiczną. Dzięki temu skóra może się stopniowo rozciągać. Ta najprostsza metoda sprawdza się jednak tylko wtedy, gdy pierś nie była poddana radioterapii. W przeciwnym razie konieczne są operacje z użyciem płatów z własnych tkanek składających się ze skóry i tkanki tłuszczowej brzucha, tzw. wolny płat DIEP, czy ze skóry i mięśni, tzw. płat LD z pleców bądź TRAM z brzucha. Są to już bardziej rozległe i skomplikowane operacje pozostawiające blizny, wymagające dużego doświadczenia, w tym umiejętności posługiwania się technikami mikrochirurgii. W większości przypadków leczenie jest wieloetapowe, często wymaga również korekcji drugiej, zdrowej piersi w celu jej symetryzacji.

Medycyna estetyczna: i po zmarszczkach!

Medycyna estetyczna to nie tylko poważne operacje chirurgiczne. To również całe spektrum zabiegów usuwających zmarszczki, przebarwienia i worki pod oczami. Wielką popularnością cieszą się zastrzyki z osoczem bogatopłytkowym. Zabieg polega na pobraniu od pacjenta krwi, odwirowaniu jej tak, by oddzielić osocze od czerwonych krwinek i wstrzyknięciu osocza w skórę. Do osocza można dodać witaminy. Jest to jeden z najnaturalniejszych zabiegów. Skóra nie tylko dostaje to, co we krwi najlepsze: własny hormon wzrostu, witaminy, białko, ale też samo nakłuwanie powoduje wzmożoną produkcję kolagenu.

Popularna jest również karboksyterapia, polegająca na wstrzykiwaniu dwutlenku węgla pod skórę. Jest to metoda chętnie stosowana przez panów w profilaktyce łysienia, gdyż pobudzona w ten sposób skóra wytwarza nowe mieszki włosowe. Karboksyterapia sprawdza się też jako metoda zmniejszania opuchlizny pod oczami. Gabinety medycyny estetycznej oferują również duży wybór zabiegów laserowych mających na celu obkurczanie rozciągniętych włókien skóry, likwidację przebarwień i zamykanie naczynek.

Czy warto dążyć do ideału, gdy jest się zdrowym? Czy warto zmieniać kształt nosa, uszu czy podbródka, by upodobnić się do ulubionej gwiazdy filmowej? Na to pytanie jest tyle odpowiedzi, co odpowiadających. Jeżeli korekta biustu pomoże kobiecie czuć się tak seksowną, jak przed urodzeniem dzieci, jeśli liposukcja pozwoli pozbyć się tłuszczu z brzucha i nosić z dumą bikini, dlaczego nie skorzystać z możliwości chirurgii plastycznej?

Agnieszka Podolecka

Konsultacja medyczna dr n.med. Konrad Januszek - specjalista chirurgii plastycznej i ogólnej z ponad 20-letnim doświadczeniem, członek Polskiego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej