Ołów i jego szkodliwość. W czym występuje i jak się go pozbyć?

Co to jest ołów?

Ołów jest naturalnie występującym metalem ciężkim obecnym w skorupie ziemskiej. Jego wysoka gęstość, niska temperatura topnienia, plastyczność i niewielki koszt sprawiły, że jest wybierany do wielu zastosowań, od pocisków po baterie. Jest jednak również wysoce toksyczny, a jego powszechne stosowanie oznacza, że często trafia on do środowiska i naszych domów.

Gdzie i w czym można znaleźć ołów?

Chociaż stopniowo wycofano go z wielu zastosowań począwszy od końca XIX w., kiedy po raz pierwszy pojawiły się dowody na jego toksyczne działanie, narażenie na kontakt z ołowiem nadal stanowi problem i to nie tylko dla osób pracujących z tym metalem.

Jeśli mieszkamy w starym domu, ołów najprawdopodobniej znajduje się w starych warstwach farby lub lakieru (zakazy dotyczące zawartości w farbie weszły w życie w 1978 r. w USA i 1992 r. w Wielkiej Brytanii), a rury wodociągowe mogą być z niego wykonane, co oznacza, że najpewniej trafia też do wody z kranu.

Malowane lub lakierowane zabytkowe meble, glazurowana ceramika, kosmetyki, ziemia i pokrycia dachowe również mogą mieć w składzie ten metal. Również kurz domowy może zawierać ołów pochodzący z wielu różnych źródeł.

Jak pozbyć się ołowiu z domu?

Wszystkie domy mogą potencjalnie zawierać pewne ilości tego pierwiastka, niezależnie od tego, czy pochodzi on ze źródeł wewnętrznych, czy zewnętrznych. Według badań w 24 mln amerykańskich domach znajduje się podniszczona farba na bazie ołowiu i podwyższony poziom zanieczyszczeń tym metalem w kurzu⁶. Dobrą wiadomością jest to, że możemy wiele zrobić, aby nasz dom był bezpieczny. Poniżej prezentujemy najlepsze porady.

Dlaczego ołów jest niedobry dla zdrowia?

Żaden ludzki narząd nie jest odporny na toksyczność ołowiu, co oznacza, że metal ten może powodować szerokie spektrum skutków zdrowotnych, od problemów z sercem i zaburzeń hormonalnych po uszkodzenie mózgu i nerwów, kłopoty z pamięcią, a nawet otępienie, do których może dojść nawet przy niskim poziomie ekspozycji¹. Światowa Organizacja Zdrowia stwierdza wręcz, że nie istnieje poziom kontaktu z tym metalem, jaki można uznać za bezpieczny².

Szczególnie narażone na działanie ołowiu są dzieci. Łatwo może dojść u nich do wdychania kurzu lub połknięcia wiórów farby, jak również do wkładania przedmiotów nim pokrytych do ust. Ponadto ich rozwijające się organizmy pochłaniają więcej ołowiu niż dorośli. Już z niewielkim poziomem ekspozycji na ten pierwiastek u dzieci wiąże się niższe IQ, problemy behawioralne, upośledzenie słuchu i ograniczony wzrost³.

Szczególnie zagrożone są również kobiety w ciąży. Podwyższony poziom ołowiu we krwi podczas ciąży może iść w parze z nadciśnieniem, poronieniem, porodem przedwczesnym, niską masą urodzeniową i zaburzeniami rozwojowymi u noworodków⁴. Metal ten jest też łączony z obniżoną płodnością⁵.

Jak ograniczyć kontakt z ołowiem?

Badanie na obecność ołowiu

Zawartość tego metalu w starej farbie, meblach i innych przedmiotach w domu można zbadać za pomocą zestawu do testowania, np. produkcji 3M i Abotex, które dostępne są online na Amazonie i innych stronach. Można także poprosić lokalny organ zdrowia publicznego o poradę, jak profesjonalnie sprawdzić swój dom. Jeśli mieszkamy w budynku zbudowanym przed 1960 r., można z pewnością założyć, że ołów jest obecny w farbie.

Detoks

Jeśli podejrzewamy, że my lub ktoś z naszych bliskich mógł być narażony na niebezpieczny poziom ołowiu, należy poprosić lekarza o zbadanie krwi.

Jeśli okaże się, że wynik daje powód do niepokoju, istnieje wiele sposobów, aby naturalnie odtruć organizm, np. poprzez przyjmowanie suplementów, takich jak chlorella czy spirulina. Można też skonsultować się z wykwalifikowanym naturopatą, który opracuje spersonalizowany, holistyczny program detoksykacji.

Utrzymuj ściany w dobrym stanie

Ołów uwięziony pod warstwami nowoczesnej, bezołowiowej farby nie powinien stanowić problemu, ale jeśli farba łuszczy się lub odpada, należy szybko się tym zająć, ponieważ może w ten sposób powstać szkodliwy pył ołowiowy. Warto też się zastanowić, czy farba może odpaść, porysować się lub zostać uszkodzona przez dzieci lub zwierzęta domowe, oraz czy znajduje się w obszarze o dużym natężeniu ruchu, takim jak okna, drzwi lub schody.

Remontuj bezpiecznie by ograniczyć kontakt z ołowiem

Najprostszym sposobem radzenia sobie z farbą ołowiową, o ile jest w dobrym stanie, jest uszczelnienie jej powłoką z nowoczesnej farby bezołowiowej. Ale jeśli jest w złym stanie i musi zostać usunięta, należy upewnić się, że nie stosujemy metod tworzących kurz lub opary, takich jak szlifowanie na sucho lub opalanie.

Zamiast tego warto wypróbować środek do bezrozpuszczalnikowego usuwania farby na bazie wody. Zawsze można też zgłosić się do doświadczonego profesjonalisty. Jeśli robimy to samodzielnie, zawsze miejmy na sobie odzież ochronną, rękawice i maskę na twarz (filtrującą cząstki ołowiu) i pamiętajmy, by usunąć zdjętą farbę w szczelnym pojemniku, a następnie odkurzyć i dokładnie wyczyścić cały obszar pracy.

Uważaj na kosmetyki

Stwierdzono, że ołów zanieczyszcza niektóre kosmetyki, w tym szminki i eyeliner, więc trzymaj się renomowanych marek naturalnych, które uczciwie podają listę składników i przestrzegają surowych norm dotyczących metali ciężkich i innych zanieczyszczeń. W razie wątpliwości skontaktuj się z firmą i zapytaj o to.

Sprawdź rury pod kątem ołowiu

Ołów jest matowo szary, a rury z niego wykonane - zwykle grubsze niż plastikowe czy miedziane i wydają dudniący dźwięk po dotknięciu metalowym przedmiotem (a nie wyraźnie dzwoniący). Lokalny hydraulik potwierdzi, czy rury w naszym domu są wykonane z ołowiu. Jeśli tak, warto rozważyć ich wymianę lub zamontować filtr wody, który usuwa ołów.

Niektóre przedsiębiorstwa wodociągowe oferują programy wymiany części zasilających rur ołowianych, za które są odpowiedzialne. Warto skontaktować się z lokalnym przedsiębiorstwem wodociągowym w celu uzyskania porady.

Odkurzaj regularnie by pozbyć się metali ciężkich

Wdychanie kurzu domowego zawierającego ten pierwiastek jest kluczową drogą narażenia na metale ciężkie, więc utrzymuj powierzchnie w czystości przez częste odkurzanie i wycieranie. Unikaj też noszenia butów w domu, aby zapobiec wnoszeniu pyłu lub gleby zawierającej ołów z zewnątrz.

Przydatne źródła na temat ołowiu

Po więcej informacji i porad na temat ołowiu w domu i tego, jak się go pozbyć zapraszamy na poniższe strony internetowe:

• Agencja ds. Ochrony Środowiska w USA (EPA) 
• Amerykańskie Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC)
• Wydział ds. Środowiska, Żywności i Gospodarstwa Wiejskiego w Wielkiej Brytanii (link)