Pestycydy - czym są, gdzie się znajdują i dlaczego są szkodliwe?

Czym są pestycydy?

Pestycydy to substancje chemiczne stosowane do kontroli szkodników – zarówno bakterii, grzybów, jak i owadów, roślin i gryzoni. Są dostępne w formie sprejów, płynów, pałeczek, proszków, kulek i generatorów mgły. Ich działanie polega na odstraszaniu, unieszkodliwianiu, uśmiercaniu lub innego rodzaju odwodzeniu szkodników.

Gdzie znajdują się pestycydy?

Badania pokazują, że większość ludzi ma domowy arsenał broni przeciwko różnym domowym i ogrodowym szkodnikom – od herbicydów po obroże przeciwpchelne i kulki na mole – i używa średnio 3-4 tego rodzaju produktów rocznie¹. Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska podaje, że 80% ekspozycji większości osób na pestycydy ma miejsce w budynkach. W dodatku w domowym powietrzu wykryto istotne poziomy nawet tuzina tego rodzaju substancji². Oprócz wielu produktów przeciw szkodnikom, które ludzie mają prawdopodobnie pod zlewem, resztki pestycydów w żywności (szczególnie w owocach i warzywach), pościeli, dywanach, meblach i kurzu to inne możliwe źródła ekspozycji na te chemikalia w domu.

Dlaczego pestycydy są szkodliwe?

Pestycydy są toksyczne zarówno dla szkodników, jak i dla ludzi. Badania z udziałem eksponowanych na nie rolników wykazują, że chemikalia te mogą mieć rozległy krótko- i długoterminowy wpływ na komórki krwi, wątrobę i układ nerwowy³.

Istnieje również długa lista badań łączących ekspozycję zawodową na pestycydy z szeregiem różnych nowotworów⁴. Jednakże nawet stosowanie pestycydów tylko w gospodarstwie domowym może być niebezpieczne dla zdrowia, szczególnie dla dzieci. Powiązano je z białaczką⁵, chłoniakiem nieziarniczym⁶, guzem Wilmsa (nerki)⁷ oraz nowotworami mózgu u najmłodszych⁸.

W przypadku dorosłych wykazano zaś, że stosowanie pestycydów w gospodarstwie domowym zwiększa ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona⁹ oraz nowotworów mózgu¹⁰. Z kolei spożycie resztek tych chemikaliów w owocach i warzywach powiązano ze słabą jakością spermy¹¹, a także mniejszą szansą na zajście w ciążę i urodzenie żywego dziecka po przeprowadzonym leczeniu niepłodności¹².

Jak ograniczać pestycydy?

Domową ekspozycję na pestycydy da się ograniczyć przez spożywanie ekologicznych płodów rolnych. Przede wszystkim dotyczy to tzw. brudnej dwunastki warzyw i owoców o najwyższej zawartości tych szkodliwych substancji. Ich listę co roku publikuje organizacja Environmental Working Group. W 2019 r. znalazły się na niej truskawki, szpinak, jarmuż, nektarynki, jabłka, winogrona, brzoskwinie, wiśnie, gruszki, pomidory, seler naciowy i ziemniaki. Produkty rolne należy dokładnie myć – dodanie odrobiny sody oczyszczonej może wspomóc usuwanie z nich pestycydów¹³. Należy poszukiwać ekologicznych opcji, jeśli chodzi o pościel i wyposażenie domu. Natomiast w kwestii kontroli szkodników obok udzielamy najlepszych wskazówek.

Naturalne alternatywy dla pestycydów

Ziemia okrzemkowa skuteczna na owady

Ta sypka substancja jest w pełni naturalna i nietoksyczna. Wytwarza się ją ze skamieniałych resztek jednokomórkowych glonów znanych jako okrzemki. Dzięki swoim ściernym i odwadniającym właściwościom skutecznie kontroluje wiele owadów – nawet lepiej niż pestycyd malation¹⁴. Wystarczy po prostu posypać nią glebę wokół roślin i oprószyć ich liście (procedurę trzeba powtarzać zawsze po deszczu).

Metody fizyczne na szkodniki

W kontroli szkodników można w miarę możliwości, zamiast metod chemicznych stosować fizyczne, np. blokowanie dostępu za pomocą pułapek i przynęt czy usuwanie chwastów.

Olejki eteryczne odstraszają szkodniki

W kontroli szkodników skutecznych może być wiele różnych roślinnych olejków eterycznych.

• Czosnek Jego ostra woń potrafi odstraszyć szkodniki, a pozyskiwany z niego olejek eteryczny ma – jak wykazano – właściwości owadobójcze¹⁵. Uniwersalny spray przeciwko insektom można sporządzić z połączenia kilku kropel olejku czosnkowego (lub jednej całej zmiksowanej główki czosnku) z jedną cebulą, łyżką pieprzu cayenne i 4 szklankami wody. Należy pozwolić na opadnięcie osadu, a następnie przelać mieszankę przez filtr do kawy w celu odsączenia. Później dodaje się łyżkę mydła w płynie i aplikuje butelką ze spryskiwaczem.
• Miodla indyjska Olejek z niej to ekologiczny środek owadobójczy i grzybobójczy¹⁶. Można go łączyć z wodą i mydłem w płynie i spryskiwać rośliny w celu odstraszania insektów. Stosuje się go również jako środek przeciwpchelny i zwalczający inne pasożyty domowych pupili. Różne produkty dla zwierząt na bazie miodli indyjskiej są dostępne w internecie, ale można też spróbować samodzielnie sporządzić preparat przeciwpchelny przez połączenie 4 łyżek sproszkowanej kory tej rośliny z 4 łyżkami domowej zielonej glinki. Małą garść mieszanki należy wetrzeć w grzbiet i boki zwierzęcia, omijając pysk i organy rozrodcze.
• Olejek lawendowy to kolejny naturalny środek o właściwościach owadobójczych¹⁷ i odstraszających mole. Można powiesić w szafie woreczki z suszoną lawendą i dodatkiem olejku lawendowego.