Nasze magazyny
Już od czasów Hipokratesa ludzie żuli białą korę wierzby, aby naturalnie łagodzić ból i stany zapalne czy zwalczać gorączkę. Jej skuteczność opisywano nawet w egipskich zwojach z ok. 1500 r. p.n.e. Jednak dopiero w XIX w. udało się wyizolować z niej salicynę – substancję o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym, która z czasem stała się podstawą aspiryny1.
WIERZBA BIAŁA (SALIX ALBA)
Występowanie: wierzba rośnie pospolicie na całym terytorium kraju, zazwyczaj na brzegach rzek, przy rowach bądź w innych miejscach o bardzo wilgotnym podłożu.
Surowiec: kora (Salicis cortex).
Pora zbioru: wczesną wiosną, przed wytworzeniem liści (między lutym a kwietniem).
Ważne: ekstrakt z kory wierzby nie może być spożywany przez dzieci i osoby uczulone na salicylany. Nie należy również łączyć surowca z lekami przeciwzapalnymi. Kobiety w ciąży i okresie karmienia piersią mogą stosować go tylko po konsultacji z lekarzem
Chociaż wyciągi z kory wierzby są ogólnie standaryzowane do salicyny (powinny zwierać co najmniej 1% tej substancji), inne składniki ekstraktów, w tym pozostałe salicylany, a także polifenole i flawonoidy, również odgrywają znaczącą rolę w jej działaniach terapeutycznych2. Dziś dzięki licznym badaniom wiemy, że właściwości przeciwbólowe wyciągu z kory wierzby wynikają z jego zdolności do usuwania wolnych rodników i zmniejszania poziomu mediatorów zapalnych, w tym czynnika martwicy nowotworów alfa i jądrowego czynnika transkrypcyjnego NF kappa B (NF-kB)3. Wydaje się również, że surowiec wpływa na produkcję prostaglandyn, zmniejszając stan zapalny i gorączkę.
Na co pomaga kora wierzby?
Ból krzyża
Kora wierzby białej przynosi krótkotrwałą ulgę pacjentom z bólem krzyża, jak pokazało jej użycie w standaryzowanej dawce dziennej (zawierającej 120 mg lub 240 mg salicyny)4.
Z kolei jedno z badań opublikowanych w American Journal of Medicine, z udziałem prawie 200 osób z bólem krzyża, wykazało, że suplementacja tym surowcem doprowadziła do znacznej poprawy w porównaniu z pacjentami, którzy otrzymywali placebo5.
Według przeglądu systematycznego z 2009 r. dotyczącego skuteczności kory wierzby w bólu mięśniowo-szkieletowym kilka badań wskazuje zależne od dawki działanie przeciwbólowe nie gorsze niż rofekoksyb (niesteroidowy lek przeciwzapalny stosowany w leczeniu zapalenia stawów) wśród pacjentów z bólem krzyża6.
Dolegliwości reumatyczne
Niektóre badania wykazały, że ekstrakt z kory wierzby białej jest skutecznym lekarstwem na objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), podczas gdy inne dowiodły, iż może on zmniejszyć ból pleców i dolegliwości związanie ze zwyrodnieniem stawów7. W piśmiennictwie jednoznacznie odnotowuje się wzrost efektywności przeciwbólowej i przeciwreumatycznej roślinnych ekstraktów Salix alba w wyniku ich dłuższego stosowania (najlepiej przez co najmniej 4 tygodnie)8. Jednak w podwójnie ślepych, kontrolowanych placebo badaniach klinicznych, przeprowadzonych na 78 pacjentach z osteopartrozą kolana i biodra, już po 14 dniach obserwowano zmniejszenie stopnia odczuwania bólu o ok. 14% (w grupie placebo – 2%)9.
Na infekcje
Badania na zwierzętach potwierdziły właściwości przeciwgorączkowe salicyny. Związek ten w dawce 5 mmol/kg znacząco obniżał gorączkę i normalizował temperaturę ciała, nie powodując przy tym zmian w błonie śluzowej żołądka10. Dodatkowo dzięki obecności polifenoli, flawonoidów i innych związków kora wierzby skutecznie radzi sobie z wirusami, bakteriami i grzybami. Jeśli dołożyć do tego działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, okazuje się, że surowiec ten wspiera układ odpornościowy w walce z infekcjami, np. przeziębieniem czy grypą.
Zmiany trądzikowe
Ze względu na właściwości ściągające, przeciwzapalne i łagodzące wyciąg z kory wierzby można znaleźć na etykietach produktów do pielęgnacji ciała. Obecne w nim salicylany są naturalnymi środkami złuszczającymi stosowanym w zabiegach przeciwtrądzikowych, ponieważ pomagają w usuwaniu martwych komórek skóry. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Clinical Therapeutics stwierdzono, że łagodny lub umiarkowany trądzik można leczyć kwasem salicylowym powstającym w organizmie z salicyny: zmniejsza on liczbę i nasilenie zmian skórnych lepiej niż nadtlenek benzoilu11.
Ochrona serca
Regularne przyjmowanie aspiryny ma zapobiegać zawałom serca i udarom mózgu poprzez hamowanie agregacji płytek krwi. Podobne właściwości wykazuje kora Salix alba – choć efekt ten jest słabszy niż w przypadku tabletek, potwierdzono istotne statystycznie różnice między placebo a ekstraktem z wierzby12.
Opóźnienie procesów starzenia
Starożytni Grecy wierzyli, że żucie kory wierzby pozwoli im na długo zachować młody wygląd, co potwierdzili badacze z Concordia University i koncernu biotechnologicznego Idunn Technologies w Quebec. Wykonali oni 10 tys. prób, by znaleźć ekstrakty roślinne, które zwiększą żywotność drożdży. U tych maleńkich grzybów proces starzenia na poziomie komórkowym przebiega bardzo podobnie do ludzkiego. W wyniku badania odkryto 6 substancji, które spowalniają procesy starzenia, a wszystkie znajdują się w korze wierzby. Co ciekawe, jej działanie jest 5 razy silniejsze niż rapamycyny i metforminy – substancji znanych z właściwości odmładzających13.
Jak można stosować wierzbę?
- Odwar na przeziębienie Łyżkę suszonej kory wierzbowej zalej szklanką wody i gotuj przez ok. 5 min. Po kwadransie przecedź. Pij 2-3 razy dziennie w przypadku przeziębień, bólów kostnych lub problemów ze strony przewodu pokarmowego.
- Tonik na zapalenie skóry Zalej łyżeczkę kory wierzby 250 ml zimnej wody i doprowadź do wrzenia. Po 15 min od zagotowania odcedź i pozostaw do ostygnięcia. Następnie dodaj sok z połowy cytryny. Smaruj skórę tak przygotowanym tonikiem przed pójściem spać, wykorzystując płatki kosmetyczne.
Tonik na bazie kory wierzby białej skutecznie łagodzi stany zapalne gruczołów łojowych. - Wywar na reumatyzm Łyżeczkę wysuszonej kory zalej 100 ml wrzątku i odczekaj kilka minut. Następnie odcedź i dodaj do kąpieli. Przyniesie ona ulgę w przypadku reumatyzmu.
Można również zanurzać dotknięte kończyny bezpośrednio w wywarze, pamiętając, aby nie był za gorący ani za zimny. - Nalewka na gorączkę 100 g kory wierzby zalej 400 ml alkoholu o mocy 40-60%. Naczynie szczelnie zamknij i odstaw w ciemne miejsce na 14 dni do maceracji. Po upływie 2 tygodni przefiltruj i zlej do butelek. Spożywaj 3-4 razy dziennie po 1 łyżce rozcieńczonej w 50 ml wody przy przeziębieniach, infekcjach wewnętrznych, anginie i gorączce.
- Mieszanka na migrenę Połącz w równych proporcjach korę wierzby, melisę, dziurawiec, lawendę, szyszki chmielu i kozłek lekarski. Łyżeczkę takiej mieszanki zalej 250 ml wrzątku i zaparzaj 20 min. Pij 2 razy dziennie po szklance
- Postępy Fitoterapii 2004; 2:77-86
- Phytother Res. 2015; 29(8):1112-6
- Phytother Res. 2007; 21(12):1242-5
- Cochrane Database Syst Rev, 2014; 12:CD004504
- Am J Med. 2000; 109(1):9-14
- Phytother Res. 2009; 23(7):897-900
- Phytother Res. 2007; 21(7):675-83
- Clin Pharmacol Ther. 2003; 74(1):95
- Eur. J. Clin. Pharmacol. 2001; 57:387; Phytother. Res. 2001; 15:344
- Planta Med. 2002; 68:714
- Clin Ther. 1992 Mar-Apr;14(2):247-53
- Planta Med. 2000; 67:209
- Oncotarget, 2016; doi: 10.18632/oncotarget.7665
