Nasze magazyny
W starożytnym Rzymie spożywano tymianek, aby zapobiec zatruciom pokarmowym. W czasach poprzedzających uregulowanie zasad chłodzenia i bezpieczeństwa żywności jego dodatek zapewniał ochronę przed psuciem się mięsa. Przed pojawieniem się nowoczesnych antybiotyków olej z tymianku był używany do leczenia ran. Dziś, dzięki licznym badaniom, wiemy, że tymianek doskonale wspomaga on układ odpornościowy, oddechowy, trawienny i nerwowy, a przy tym zwalcza wirusy, bakterie i grzyby. Dokładne mechanizmy jego działania nie są znane, ale wydaje się, że w głównej mierze zawdzięcza je obecności tymolu i karwakrolu.
TYMIANEK POSPOLITY (THYMUS VULGARIS)
Występowanie: w Polsce tymianek rośnie dziko na polanach, w miejscach słonecznych i piaszczystych.
Surowiec: ziele (Thymi herba) i olejek (Thymi oleum).
Pora zbioru: zrywa się górne części pędów zielnych w pełni kwitnienia (czerwiec-sierpień), dwukrotnie w sezonie wegetacyjnym. Aromat rośliny utrzymuje się przez cały rok, dlatego zimą można ją uprawiać w doniczce na parapecie i na bieżąco dodawać do potraw.
Ważne: tymianku nie powinny stosować kobiety w ciąży (może powodować przedwczesne skurcze macicy). Nadmierne używanie olejku prowadzi do zatrucia, a nawet uszkodzenia wątroby, nerek i serca, dlatego zaleca się go w małych ilościach i po rozcieńczeniu. Powinny zrezygnować z niego osoby z nadciśnieniem i alergiami.
Na co pomaga tymianek?
Działanie przeciwbakteryjne
Olejek tymiankowy jest jednym z najsilniejszych naturalnych środków przeciwdrobnoustrojowych, a zawartość karwakrolu jest głównym powodem, dla którego stanowi dobrą opcję w leczeniu bólu gardła. W jednym z badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi przeanalizowano jego wpływ na 120 różnych bakterii z rodzajów Staphylococcus, Enterococcus, Escherichia i Pseudomonas, izolowanych od pacjentów z infekcjami jamy ustnej, dróg oddechowych i układu moczowo-płciowego. Wyniki eksperymentów wykazały, że olej tymiankowy jest niezwykle aktywny przeciwko wszystkim szczepom – nawet opornym na antybiotyki1.
Zapalenie oskrzeli
Tymianek był stosowany od wieków w zwalczaniu kaszlu i zapalenia oskrzeli. W badaniu przeprowadzonym przez Practice for Internal Medicine and Pneumology w Niemczech zastosowano leczenie doustne, które było kombinacją tymianku i bluszczu. Grupa przyjmująca tę mieszankę wykazała zmniejszenie napadów kaszlu o 50%, co osiągnięto 2 dni wcześniej niż po zastosowaniu placebo. Nie wykazano przy tym żadnych istotnych działań niepożądanych2
Zatrucia pokarmowe
Jednym z podstawowych tradycyjnych zastosowań tymianku jest hamowanie rozprzestrzeniania się drobnoustrojów, których obecność w pożywieniu może skutkować zatruciem. Naukowcy potwierdzili, że ziele nie tylko zapobiega skażeniu żywności, ale także cofa jego skutki. W kilku badaniach uczeni odkryli, że olejek eteryczny był w stanie zwalczyć bakterię Shigella, która powoduje biegunkę i może prowadzić do poważnego uszkodzenia jelit. Wystarczyło umyć skażoną sałatę w roztworze zawierającym zaledwie 1% olejku, by zmniejszyć liczbę drobnoustrojów poniżej punktu wykrycia3.
Ciśnienie i cholesterol
Badania na zwierzętach wykazały, że wodny ekstrakt z tymianku jest w stanie znacznie zmniejszyć częstość akcji serca u osób z wysokim ciśnieniem krwi. Okazało się również, że obniża poziom cholesterolu, trójglicerydów i LDL, jednocześnie podnosząc stężenie korzystnej frakcji HDL4. Zdaniem autorów eksperymentu potwierdza to zasadność tradycyjnego zastosowania rośliny w przypadku nadciśnienia.
Poprawa samopoczucia
Obecny w tymianku karwakrol ma bardzo pozytywne działanie poprawiające nastrój. Badania opublikowane w 2013 r. wykazały, że gdy związek ten podawano zwierzętom przez 7 kolejnych dni, był on w stanie zwiększyć poziom kluczowych neuroprzekaźników, czyli dopaminy i serotoniny, w ich korze przedczołowej i hipokampie5. Dane z tego badania sugerują, że karwakrol wyraźnie wpływa na aktywność mózgu poprzez modulację neuroprzekaźników. Regularne spożywanie tymianku może zatem wpłynąć na ogólną poprawę samopoczucia.
Zdrowa i młoda skóra
Olejek tymiankowy chroni skórę przed szkodliwymi bakteriami i infekcjami grzybiczymi, działa jako domowy środek na trądzik, leczy rany, skaleczenia i blizny, łagodzi oparzenia oraz usuwa wysypki. Jednocześnie jako przeciwutleniacz może wpłynąć na ogólną kondycję skóry, zapewniając jej promienny wygląd i opóźniając procesy starzenia. W badaniach na szczurach w podeszłym wieku leczenie tymiankiem m.in. poprawiło funkcje mózgu i skład kwasów tłuszczowych. Efekt ten był wynikiem podniesienia aktywności dysmutazy ponadtlenkowej i peroksydazy glutationowej6.
Nowotwory
Jedno z badań wykazało, że karwakrol hamuje proliferację i migrację 2 linii komórkowych raka okrężnicy, a ponadto indukuje ich apoptozę, czyli zaprogramowaną śmierć. Doniesienia pokazują również, że związek ten ma potencjał zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu tego nowotworu7.
Zastosowanie tymianku
- W kuchni Suszone ziele tej rośliny to popularna przyprawa o pikantnym smaku i orzeźwiającym zapachu. Pasuje przede wszystkim do potraw kuchni śródziemnomorskiej, ale też drobiu, zapiekanek, zawiesistych zup, sosów i potraw z dziczyzny. Dlatego warto trzymać w kuchni doniczkę z tymiankiem, by dodawać jego świeżo zerwane liście do różnych dań.
- Napar Łyżkę ziela zalej 1,5 szklanki wrzątku, odstaw pod przykryciem na 15 min, przecedź. Pij po 1/3 szklanki przed posiłkami na pobudzenie apetytu albo po jedzeniu, by wspomóc trawienie i zapobiec wzdęciom. Naparu możesz również używać do płukania jamy ustnej w czasie anginy.
- Nalewka Napełnij butelkę świeżo zebranym zielem tymianku i zalej alkoholem 40%. Postaw na 2 tygodnie w słonecznym miejscu, na koniec odcedź. Taką nalewką możesz nacierać osłabione mięśnie.
- Tonik Jeśli zmagasz się z trądzikiem, wsyp do słoika 2 łyżki suszonego tymianku i 1 łyżkę szałwii, wymieszaj i zalej 200 ml wody destylowanej i 40 ml spirytusu. Słoik owiń ręcznikiem i odstaw w ciepłe miejsce na tydzień. Odcedź, dobrze odciskając zioła. Dodaj kilka kropli olejku tymiankowego i przelej całość do butelki z ciemnego szkła. Tonikiem przecieraj twarz 2 razy dziennie – goi stany zapalne, zmniejsza blizny i pryszcze oraz matuje cerę.
- Kąpiel 10 dag ziela tymianku zalej 5 l wody, doprowadź do wrzenia i gotuj 3 min. Następnie odstaw na kwadrans do naciągnięcia pod przykryciem. Przecedź i wlej do wanny wywar. Ziele przełóż do płóciennego woreczka i również wrzuć do wanny. Kąpiel powinna trwać 15 min. Przyniesie ulgę zwłaszcza przy reumatyzmie i bólach mięśniowych.
- Med Chem 2011; 7(6):674-89
- Arzneimittelforschung 2006; 56(9):652-60
- Food Microbio 2004 Feb; 21(1):33-42
- Acta Pol Pharm. 2014 Jul-Aug; 71(4):677-82
- Molecules. 2013 May 24; 18(6):6161- 72
- Br J Nutr. 2000 Jan; 83(1):87-93
- Anticancer Drugs. 2015 Sep;26(8):813-23
