Nasze magazyny
Owoce żurawiny są źródłem cennych dla organizmu składników. Zawierają:
- witaminy (A, C, E),
- minerały (potas, sód, selen),
- luteinę
- β-karoten
- Najistotniejszą grupą związków prozdrowotnych stanowią jednak polifenole: flawonoidy, kwasy fenolowe oraz stilbeny1.
ŻURAWINA WIELKOOWOCOWA (VACCINIUM MACROCARPON)
Występowanie: w Polsce północnoamerykańską żurawinę wielkoowocową uprawia się jako zadomowiony antropofit. Ponieważ należy do roślin wrzosowatych, preferuje gleby bardzo kwaśne (pH 3,2-4,5), przepuszczalne i z dużą zawartością próchnicy. Natomiast gatunkiem rodzimym jest żurawina błotna (Vaccinium oxycoccus), która rośnie na całym niżu, aż po Podkarpacie.
Surowiec: owoce (Vaccini macrocarpi fructus).
Pora zbioru: od połowy września do początku listopada.
Ważne: osoby stosujące warfarynę nie powinny sięgać po żurawinę, ponieważ potęguje ona przeciwzakrzepowe działanie leków, co zwiększa częstość krwawień i siniaków. Nadmierne jej spożycie może również sprzyjać tworzeniu się kamieni nerkowych z powodu wzrostu wydalania szczawianu z moczem.
Wśród najczęściej spożywanych owoców żurawina charakteryzuje się największą całkowitą zawartością związków fenolowych oraz całkowitą pojemnością przeciwutleniającą, wyprzedzając jabłka, czerwone winogrona, truskawki, ananasy, banany, brzoskwinie, pomarańcze, gruszki i grejpfruty2. Dużą aktywność antyoksydacyjną zawdzięcza przede wszystkim obecności 3 głównych klas flawonoidów: antocyjanów, flawonoli i flawanoli. Związki fitochemiczne należące do ostatniej z tych grup odgrywają również istotną rolę w zapobieganiu infekcjom bakteryjnym. Ponieważ żurawinę wyróżnia duża zawartość związków fenolowych o charakterze przeciwutleniaczy, sugeruje się jej działanie w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, takich jak miażdżyca, nadciśnienie, a nawet nowotwory.
Dlaczego warto spożywać żurawinę?
Źródło antyoksydantów
Spożywanie soku żurawinowego (750 ml na dobę przez 2 tygodnie) w jednym z badań zwiększało pojemność antyoksydacyjną osocza u zdrowych kobiet3. Dostępne wyniki eksperymentów z udziałem ochotników wskazują też, że produkty z jej owoców obniżają stężenie markerów stresu oksydacyjnego zarówno we krwi osób zdrowych, jak i u pacjentów zagrożonych chorobami sercowo-naczyniowymi, a niskokaloryczny sok żurawinowy zmniejsza intensywność procesu utleniania lipidów i zwiększa pojemność antyoksydacyjną surowicy krwi u kobiet z zespołem metabolicznym4.
ZUMW 2009 r. opublikowano wyniki badań, w których porównywano skuteczność ekstraktu z żurawiny z małą dawką trimetoprymu w profilaktyce nawracających zakażeń układu moczowego u starszych kobiet. Zaobserwowano, że lek miał niewielką przewagę w zapobieganiu ZUM, natomiast charakteryzował się niekorzystnym wpływem na organizm5. Również inne badania dostarczają dowodów, że kobiety, które często piją sok żurawinowy, rzadziej cierpią na objawowe zakażenia dróg moczowych – w jednym z nich w ciągu 12 miesięcy ogólna częstość ich występowania zmniejszyła się o 35%6.
Zwalcza infekcje
Według niektórych badań dzięki dużej zawartości proantocyjanidyn ekstrakt z żurawiny może poprawić wiele aspektów funkcji odpornościowej, a nawet obniżyć częstotliwość objawów przeziębienia i grypy7. Jedną z jego największych zalet jest zdolność do odpierania szkodliwych bakterii oraz zapobiegania ich gromadzeniu się w błonie śluzowej jelit. Dzięki temu pożądane szczepy, które wzmacniają układ odpornościowy, mogą się rozwijać i tworzyć silną obronę przed infekcjami.
Układ pokarmowy
W medycynie tradycyjnej uznaje się, że żurawina ma oczyszczające, przeciwbiegunkowe, antyseptyczne, moczopędne i detoksykujące właściwości, eliminuje toksyny oraz pomaga w ograniczeniu zatrzymywania wody i wzdęć. Ostatnie badania pokazują, że jej spożywanie przywraca równowagę bakterii w całym przewodzie pokarmowym – działają one podobnie jak probiotyki9. Ponadto regularne spożywanie soku żurawinowego może powstrzymać lub zmniejszyć zakażenie Helicobacter pylori u osób cierpiących na wrzody żołądka10.
Kardioprotekcja
Włączenie żurawiny do codziennej diety może przynieść wiele korzyści dla układu krążenia i serca. W jednym badaniu stwierdzono, że spożywanie niskokalorycznego soku z jej owoców zmniejsza kilka czynników ryzyka chorób kardiologicznych, w tym ciśnienie krwi, poziomy trójglicerydów, stany zapalne i insulinooporność11. Inne doniesienia pokazują, że żurawina i przygotowany z niej sok mogą również pomóc obniżyć poziom „złego” cholesterolu LDL i zwiększyć frakcję HDL, a także zapobiec sztywnieniu tętnic u osób z chorobami serca12.
Żurawina - jak stosować?
- Koktajl 350 g owoców zalej 4 szklankami wody mineralnej i gotuj, aż zaczną pękać. Odcedź i do tak przygotowanej szklanki wody żurawinowej dodaj łyżkę zmielonego siemienia lnianego lub sproszkowanych łusek z nasion babki płesznik. Pij koktajl rano i przed snem – przede wszystkim wspomaga wydalanie i poprawia równowagę hormonalną.
- Konfitura Umyj 500 g świeżej lub mrożonej żurawiny. Wlej do garnka 1/3 szklanki wody, dosyp ¾ szklanki cukru, wymieszaj i gotuj przez kilka minut. Kiedy powstanie gęsty syrop, dorzuć do niego owoce i duś przez kilkanaście minut, co jakiś czas dokładnie mieszając. W międzyczasie zetrzyj skórkę i wyciśnij sok z połowy cytryny, a następnie dodaj do garnka. Gotuj, aż odparuje większość wody. Gorącą konfiturę przełóż do wyparzonych słoików, zakręć je i odstaw do góry dnem do wystygnięcia.
- Nalewka Wymieszaj 0,5 l spirytusu ze szklanką wody. Umyj, osusz i lekko zmiażdż 0,5 kg świeżych owoców żurawiny, a następnie przełóż je do dużego słoja. Zalej alkoholem, szczelnie zamknij i odstaw na minimum 2 tygodnie w ciemne miejsce. Po tym czasie zlej płyn, a owoce zasyp 100 g cukru i odstaw jeszcze na kilka dni, od czasu do czasu potrząsając słojem. Wytworzony w ten sposób sok połącz ze zlanym wcześniej alkoholem. Na koniec przelej gotową nalewkę do butelek, zakorkuj je i odstaw na 2-3 miesiące.
- Nutr. Rev. 2007; 65(11):490-502
- Nutr. Aging 2014; 2:111-116; Antioxid. Redox Signal. 2001; 3:957-967
- Eur. J. Nutr. 2006; 45:113-122
- Nutr. Res. 2011; 31:190-196
- J. Antimicrob. Chemother. 2009; 63(2):389-395
- BMJ 2001; 322(7302):1571; Clinics (Sao Paulo). 2012; 67(6):661-667
- Biomed Res Int. 2018; 2018:8584136
- J Indian Soc Periodontol. 2014; 18(2):136-139
- Adv Nutr. 2016; 7(4):759S-770S
- Helicobacter. 2005; 10(2):139-45; J Res Pharm Pract. 2016; 5(4): 248-251
- J Nutr. 2015; 145(6):1185-93
- Diabet Med. 2008; 25(12):1473-7; Br J Nutr. 2006; 96(2):357-64; Am J Clin Nutr. 2011; 93(5):934-40
