Nasze magazyny
Owoce tego krzewu, docenione już w tradycyjnej medycynie chińskiej, wpływają korzystnie na układ odpornościowy organizmu, pomagają łagodzić objawy biegunki i wymiotów, a także działają przeciwzapalnie, przeciwbólowo i przeciwskurczowo.
Roślinę wiosną zdobią liczne kwiaty, a jesienią owoce, które mają właściwości cenione zarówno w sztuce kulinarnej, jak i medycynie. Są one źródłem naturalnej witaminy C, pektyn, witamin A, B1, B2, D i PP, kwasów organicznych (jabłkowego, bursztynowego i chinowego), polifenoli, a także składników mineralnych, takich jak: molibden, fosfor, żelazo, magnez, sód, miedź, cynk, bor, glin i mangan1. Co istotne, są ubogie w cukry proste, a bogate w błonnik. Duża wartość odżywcza owoców pigwowca została doceniona już tysiące lat temu w medycynie tradycyjnej Dalekiego Wschodu jako lek w różnych dolegliwościach. Stosowane były jako środek wspomagający np. w reumatyzmie, chorobie beri-beri, cholerze, czerwonce czy zapaleniu jelit.
PIGWOWIEC JAPOŃSKI (CHAENOMELES JAPONICA)
Występowanie: krzew o wysokości 1-2 m, pochodzi z Japonii, w Europie pojawił się w 1869 r. Obecnie uprawiany w całej strefie umiarkowanej, najwięcej w krajach basenu Morza Bałtyckiego. Nie ma dużych wymagań glebowych i jest stosunkowo odporny na zmienne warunki środowiska.
Surowiec: owoce (Fructus Chaenomelis speciosa) o charakterystycznym słodkim aromacie i cierpko-kwaśnym smaku. Są żółte, kuliste, o nieregularnym kształcie, wyglądem przypominają jabłka.
Pora zbioru: na przełomie września i października.
Ważne: Kobiety w ciąży oraz matki karmiące piersią powinny spożywać przetwory pigwowca ostrożnie. Nie powinno się jeść w nadmiarze suszonych owoców, gdyż w większych dawkach mogą powodować problemy żołądkowo-jelitowe
Na co pomaga pigwowiec japoński?
Sprzymierzeniec odporności
Zawartość witaminy C zarówno w owocach, jak i w soku jest stosunkowo duża – wynosi 55-92 mg/100 g, w zależności od odmiany2. Oznacza to, że pigwowiec ma jej 7 razy więcej niż cytryna i, co ważne, nie przyjmuje metali ciężkich. To w połączeniu z bogactwem innych składników odżywczych sprawia, że jego owoce działają antybakteryjnie, przeciwzapalnie, przeciwbólowo oraz immunoregulacyjnie3. Wykazano także ich właściwości przeciwwirusowe. Można je stosować w zapobieganiu i leczeniu przeziębień. Zawarte w nich witaminy z grupy B oraz związki mineralne, takie jak: wapń, magnez, żelazo, potas, miedź i fosfor, są ważnymi czynnikami w walce z infekcjami i przyczyniają się do wzmocnienia naturalnej bariery obronnej organizmu. Przez swój cierpko-kwaśny smak nazywane są często „polskimi cytrynami”.
Na dolegliwości układu pokarmowego
Napar z nasion rośliny pomaga w problemach ze zgagą i refluksem, a także łagodzi objawy niestrawności, takie jak biegunka i wymioty4. Natomiast owoce wspierają układ pokarmowy w stanach zapalnych jelit i żołądka. Są źródłem błonnika pokarmowego, który wspiera przemianę materii, usprawnia perystaltykę jelit i wspomaga wypróżnianie. Stwierdzono również, że metabolity wtórne obecne w poszczególnych gatunkach pigwowców wykazują działanie ochronne na wątrobę3.
Przeciw nowotworom
Badania wykazały, że ekstrakt z owoców, który zawiera oligomery procyjanidyn, hamuje aktywność metaloproteinaz macierzy MMP-2 i MMP-9. Enzymy z tej grupy uczestniczą w wielu procesach fizjologicznych organizmu, biorą także udział w rozwoju nowotworów5. Udowodniono, że proantocyjanidyny ekstrahowane z owoców pigwowca japońskiego indukują apoptozę komórek raka jelita grubego Caco-2 i komórek raka okrężnicy HT-296. A przetworzone owoce z powodzeniem mogą być zastosowane jako bogate źródło tych ochronnych związków. Najnowsze badania donoszą o hamującym działaniu preparatu zawierającego flawonole z owoców pigwowca japońskiego na linie ludzkich komórek nowotworowych – raka prostaty i raka sutka7.
Na problemy dermatologiczne
Owoce pigwowca znalazły także zastosowanie w kosmetyce. Dzięki dużej ilości witamin i minerałów mają dobroczynny wpływ na nawilżenie i odżywienie skóry. Korzystnie wpływają na cerę naczynkową i nadwrażliwą, a dzięki zawartości kwasu askorbinowego są stosowane przy terapiach skórnych. Zawarte w nich flawonoidy zapobiegają przedwczesnemu starzeniu się powłok ciała, a kwasy owocowe i garbniki działają przeciwzapalnie. Z kolei olej tłoczony z pestek pigwowca wykorzystuje się do produkcji kremów przeciwzmarszczkowych oraz środków na trądzik. Natomiast macerat o śluzowatej konsystencji z nierozdrobnionych nasion używa się do przemywania twarzy nadmiernie podrażnionej po opalaniu, do okładów zmiękczających przy czyrakach, a także w stanach zapalnych skóry. Jest także składnikiem kremów oraz balsamów do ciała, łagodzących podrażnienia skóry atopowej10.
Zastosowanie pigwowca japońskiego
Owoce pigwowca japońskiego są gotowe do spożycia po przetworzeniu. Można je wykorzystać do produkcji soku, dżemów i przecierów. Są także świetnym dodatkiem do lodów, lemoniady, jogurtu, galaretek, herbat i słodyczy.
- Pigwowiec do herbaty 1 kg dojrzałych owoców umyj, usuń pestki i pokrój na jak najcieńsze plasterki. Włóż do dużego słoja, dodaj 1 kg cukru, wymieszaj. Odstaw na 1-2 dni w temperaturze pokojowej, aby owoce puściły sok, co jakiś czas przemieszaj. Zagotuj na średnim ogniu i gorące przełóż do słoiczków, zakręć, odwróć do góry dnem i zostaw do ostudzenia. Dodawaj po 1 łyżce do herbaty lub wody.
- Syrop z miodem 0,3 kg owoców (bez pestek) drobno pokrój, ułóż w wysokim słoju i zalej 0,5 l płynnego miodu, tak, żeby były zakryte. Odstaw na ok. 7 dni, każdego dnia mieszaj. Po tygodniu syrop jest gotowy, możesz, ale nie musisz oddzielać go od owoców. Przechowuj w lodówce. Pij 2 łyżeczki dziennie w razie przeziębienia.
- Dżem z pigwowca 2 kg owoców pigwowca umyj, obierz i usuń pestki, następnie pokrój je na kawałki, skrop sokiem z połowy cytryny. Zalej wodą i gotuj na małym ogniu. Kiedy będą miękkie, przetrzyj je i dodaj 0,8 kg cukru, a następnie gotuj, aż dżem zgęstnieje, często mieszając. Przelej do wyparzonych słoików, zakręć i pasteryzuj przez 15 min.
- Nalewka 1,5 kg dojrzałych owoców umyj, usuń gniazda nasienne i pokrój na małe kawałki. Włóż do słoja, przesypując cukrem (ok. 1 kg). Słój zakręć i odstaw w ciepłe, słoneczne miejsce na kilka dni. Kiedy pigwowiec puści sok, dolej 1 l spirytusu wymieszanego z 0,5 l wody. Zamknięty słój odstaw na 6 tygodni. Po tym czasie zlej nalewkę do butelek, dokładnie odciskając owoce. Odstaw w ciemne miejsce na 3-12 miesięcy
- Zesz. Nauk. AR w Krakowie, 1985, 192 (20), 175-183
- LWT Food Sci. Technol., 2004, 37, 301-307
- Biomed Rep., 2014, 2 (1), 12-18
- Postępy Fitoterapii, 2014, 4, 239-246
- J. Agric Food Chem. 2007, 55(16), 6447-52
- Nutr. Cancer., 2011, 63 (8), 1348-60
- Nutr. Cancer., 2013, 65 (2), 273-285
- Aleksandras Stulginskis University, 2014, 33 (1-2), 45-52
- Latvian J. Agron., 2010, 12, 113-118
- Lamer-Zarawska E, Chwała C, Gwardys A. Rośliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej. PZWL, Warszawa 2012, 126. 3
