Nasze magazyny
Mięta
Szczególne środki ostrożności
U osób wrażliwych mięta może powodować lub zaostrzać zgagę, powinny jej więc unikać osoby z objawami choroby refluksowej przełyku (gastroesophageal reflux disease, GORD). Zioło stosowane w nadmiernych ilościach może również wywołać zanik mleka u kobiet karmiących.
Problemy trawienne
Herbata miętowa przynosi ulgę w przypadku wielu powszechnych dolegliwości trawiennych: bólu brzucha, biegunki, gazów i wzdęć1, a nawet uporczywych przypadków czkawki. Wykazano również, że pomaga ludziom cierpiącym na ciężkie zaburzenia trawienia, takie jak zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS)2. W przypadku poważniejszych problemów warto wypróbować kapsułki z miętowym olejkiem eterycznym.
Uśmierzanie bólu
Mięta jest również powszechnie stosowana w gorących okładach lub kompresach w celu uśmierzenia bólów głowy, szczególnie tych związanych z napięciem mięśniowym3. Ścierkę lub gąbkę namaczaj w herbacie, a następnie nakładaj na konkretne okolice ciała. Olejek miętowy może nawet złagodzić dotkliwy nerwoból, w tym neuralgię popółpaścową - ból nerwowy występujący po chorobie spowodowanej przez wirus ospy wietrznej i półpaśca4. Liście mięty zaparzaj w olejku i pocieraj nimi obolałe mięśnie w celu uśmierzenia dolegliwości.
Roślina ta może również łagodzić świąd i stan zapalny po oparzeniu słonecznym oraz pokrzywkę. Herbatę wykorzystuje się wtedy do mycia lub dodaje mocny napar do kąpieli.
Przeziębienia i grypa
W celu oczyszczenia płuc należy wcierać miętowy olejek eteryczny bezpośrednio w klatkę piersiową lub wykonywać inhalacje z wykorzystaniem ziołowej pary - efekty są podobne. Aby przygotować parówkę, do średniej wielkości miski włóż garść świeżych lub suszonych liści mięty i zalej je wrzątkiem. Następnie umieść twarz nad naczyniem z ręcznikiem owiniętym wokół głowy, tak aby zatrzymać unoszącą się parę. Temperatura pod ręcznikiem powinna być możliwie najwyższa, lecz nie może parzyć twarzy. Oddychaj głęboko i miej pod ręką pudełko chusteczek higienicznych, aby w razie potrzeby móc wydmuchać nos.
Miętowy kompres na ból głowy
1 aplikacja: ¼ szklanki suszonych liści mięty.
1. Zagotuj szklankę wody, zdejmij z ognia i dodaj liście mięty. Dobrze wymieszaj i zostaw pod przykryciem na 10 min.
2. Odsącz liście i gdy herbata lekko przestygnie, namocz w niej szmatkę. Wyciśnij ją i przyłóż do czoła lub karku. Jeśli ciepło przynosi ulgę, umieść nad szmatką butelkę z gorącą wodą.
3. Połóż się z kompresem i zamkniętymi oczami na 20 min.
Zalecane dawki
Zarówno świeże, jak i suszone liście działają równie dobrze, jednak tych pierwszych należy używać 2 razy więcej. W celu sporządzenia herbaty poprawiającej trawienie (lub po prostu do picia) zaparzaj 1-3 łyżeczki suszonych liści w szklance wrzątku i pozostaw na 3-5 min pod przykryciem, aby zapobiec utracie lotnych olejków.
Herbata: 1-3 łyżeczki suszonych lub 2-6 łyżeczek świeżych liści mięty 3-5 razy dziennie.
Nalewka: 3-6 ml 2-3 razy dziennie5.
Rozmaryn
Szczególne środki ostrożności
W ciąży oraz podczas karmienia piersią należy unikać dużych dawek rozmarynu i nie powinno się stosować olejku eterycznego z tej rośliny9. Ilości zwykle stosowane w celach kulinarnych są dopuszczalne. Rozmaryn może obniżać poziom cukru we krwi, więc osoby przyjmujące insulinę powinny uważnie monitorować stężenie glukozy9. U niewielu ludzi pod wpływem tego zioła pojawia się wysypka skórna.
Ochrona skóry
Wyciągi z rozmarynu mogą chronić przed uszkodzeniami skóry spowodowanymi przez promieniowanie ultrafioletowe (UV) podczas ekspozycji na światło słoneczne. W jednym z badań u osób przyjmujących doustnie ekstrakt z rozmarynu i cytryny po 8 tygodniach nastąpiła redukcja uszkodzeń, a po 12 rezultaty były jeszcze lepsze6.
Uśmierzanie bólu
Obfitość zawartych w rozmarynie antyoksydantów może redukować wolne rodniki i stan zapalny. Od dawna stosowano go w łagodzeniu bólu w przebiegu zapalenia stawów. Zielarze zalecają zarówno przyjmowanie rozmarynu doustnie, jak i aplikowanie zewnętrznie na problematyczne okolice ciała. Jedno z badań wykazało, że opatentowany ekstrakt redukował zarówno ból artretyczny, jak i poziom białka C-reaktywnego, które nasila stan zapalny i ból7.
Egzaminy
Zielarze często zalecają uczniom wąchanie gałązek rozmarynu podczas nauki, a później przy podchodzeniu do egzaminów. Badania wykazują, że wdychanie rozmarynowych olejków eterycznych redukuje niepokój przy jednoczesnej znaczącej poprawie pamięci8.
Idealna herbata rozmarynowa
1 szklanka: 1 łyżka świeżych liści rozmarynu (z usuniętymi gałązkami).
1. Włóż liście rozmarynu do kubka (ponieważ są cienkie, nie ma potrzeby ich siekania).
2. Zagotuj szklankę wody, a następnie wystudź ją do temperatury 85°C.
3. Zalej rozmaryn wodą i parz pod przykryciem 3-4 min, a następnie odcedź. Namaczanie powinno być bardzo krótkie, tak aby wydobyć aromaty, a nie taniny i goryczki. Temperatura wody nie powinna być też wyższa niż 85°C, gdyż pozbawiłaby rozmaryn niektórych aromatycznych właściwości. Termometr i zegar pomogą ustalić, jak długo należy studzić zagotowaną wodę do tej temperatury.
Zalecane dawki
Herbata (z suszonych lub świeżych ziół): 2-4 g (łyżeczka) do 3 razy dziennie.
Nalewka (z suszonych ziół): 2-4 ml 3 razy dziennie5.
Pokrzywa
Szczególne środki ostrożności
Nigdy nie należy spożywać liści pokrzywy po jej zakwitnięciu lub rozsianiu nasion. Rozważnie powinny ją stosować osoby z niedoborami płynów (spragnione, z suchością oczu, świądem skóry, zaparciami). Pokrzywa może być silnym diuretykiem, a u niektórych ludzi powoduje bóle głowy.
Zdrowe kości, zęby i włosy
Jest pełna składników odżywczych istotnych dla zdrowia kości, zębów i włosów. Wiele kobiet zwiększyło gęstość kości dzięki piciu odżywczych naparów. 100 g suszonych liści pokrzywy zawiera prawie 3 g wapnia11 - jest to jego naturalna, łatwo przyswajalna przez organizm forma (w przeciwieństwie do tej zawartej w suplementach). Zioło zawiera również dużo magnezu, innego składnika odżywczego kluczowego dla zdrowia kości10.
Alergie sezonowe
Regularne picie herbaty z pokrzywy może złagodzić objawy uczulenia, np. kataru siennego, być może ze względu na zawartość histaminy, która hamuje reakcje zapalne11. W celu uzyskania najlepszych rezultatów dobrze jest codziennie pić pokrzywowe napary co najmniej miesiąc przed rozpoczęciem sezonu na alergie.
Uśmierzanie bólu
Zastosowanie pokrzywy miejscowo może złagodzić bolesność stawów w przebiegu artretyzmu i bóle mięśniowo-szkieletowe, choć powoduje tzw. pokrzywkę. Badania wykazały również korzystne rezultaty przy użyciu świeżych parzących włosków w leczeniu artretycznego bólu kolana i kciuka12. Pokrzywa stosowana wewnętrznie łagodzi ból przez redukcję skurczów mięśni i stanu zapalnego.
Zastosowanie
Można kupić gotowe suszone liście pokrzywy albo wiosną (kwiecień-maj) zebrać młode ziele tej dziko rosnącej rośliny. Ze względu na parzące włoski liście należy sparzyć przed spożyciem.
Odżywczy napar pokrzywowy
Mniej więcej jedna porcja (3 szklanki): 28 g suszonych liści pokrzywy (2 szklanki drobno pokruszonych), duża szczypta trawy cytrynowej do smaku (opcjonalnie). 1. Zagotuj 4 szklanki wody. Włóż zioła do litrowego słoika. 2. Zalej wrzątkiem, dobrze wymieszaj i przykryj. Pozostaw do zaparzenia na 4 godz. lub całą noc. 3. Odcedź i wypij napar na ciepło lub zimno w ciągu 36 godz.
Zalecane dawki
Herbata (z suszonych liści): 2-3 łyżeczki 2-3 razy dziennie.
Nalewka (ze świeżych liści): 3-5 ml 3-5 razy dziennie.
Rumianek
Szczególne środki ostrożności
Osoby wrażliwe na rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae) mogą mogą źle reagować na rumianek.
Istnieją 2 jego gatunki - rumianek pospolity (Matricaria chamomilla) oraz rumian rzymski (Chamaemelum nobile). Przepisy odnoszą się do tego pierwszego.
Stany lękowe, bezsenność
W pewnym badaniu kapsułki z rumiankiem, nawet w stosunkowo małych dawkach (220 mg), były skuteczne w leczeniu depresji13. Wykazano również, że redukowały łagodne i umiarkowane stany lękowe u ludzi14. Herbata rumiankowa może również spowodować głęboki, kojący sen. Należy ją pić przynajmniej godzinę przed położeniem się do łóżka (aby uniknąć nocnych wycieczek do łazienki) lub zastosować nalewkę.
Uśmierzanie bólu
Zioło to ma właściwości przeciwskurczowe, może łagodzić ból spowodowany napięciem mięśniowym, skutecznie zwalcza więc skurcze menstruacyjne i trawienne. W jednym z badań po 2 miesiącach zarówno rumianek, jak i niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ) przynosiły podobną redukcję bólu u kobiet z zespołem napięcia przedmiesiączkowego. Jednakże w grupie leczonej ziołami objawy emocjonalne były znacząco mniej dotkliwe15.
Leczenie ran
Rumianek moduluje stan zapalny i ma łagodne działanie przeciwbakteryjne, dzięki czemu świetnie nadaje się do leczenia ran, oparzeń i wysypek. W celu uzyskania jak najlepszych rezultatów należy go stosować zewnętrznie jako olejek lub płyn do mycia, a wewnętrznie jako herbatę lub nalewkę.
W badaniach nasączone rumiankiem kompresy łagodziły świąd i dolegliwości związane z ranami skórnymi znacząco szybciej niż maść z hydrokortyzonem16. Ponadto ich właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne są podobne do tych, które mają dostępne bez recepty płyny do płukania ust z chlorheksydyną, stosowane w leczeniu krwawienia dziąseł spowodowanego ich zapaleniem17.
Rumiankowy płyn do przemywania oczu
1 szklanka. Potrzebne będą kieliszek do przemywania oka i filtr do kawy lub muślin. W celu sterylizacji należy je umyć w gorącej wodzie z mydłem lub wygotować. Kieliszek powinno się też wysterylizować po oczyszczeniu jednego oka, by uniknąć przeniesienia zakażenia na drugie. Należy kilkanaście razy w ciągu dnia stosować przedstawiony poniżej roztwór - sporządzany codziennie na nowo, by zapobiec jego zanieczyszczeniu.
1 szklanka destylowanej wody*, pół łyżeczki soli morskiej lub innej nierafinowanej (należy unikać stołowej), 2 łyżki suszonego rumianku
* Woda z kranu zawiera chlor, fluor i inne podrażniające oczy pierwiastki chemiczne.
1. Wymieszaj w rondlu wodę z solą,zagotuj je i delikatnie mieszaj do rozpuszczenia soli. Gotuj jeszcze 5 min, a następnie wyłącz ogień.
2. Dodaj rumianek i pozostaw do namoknięcia na 10 min pod przykryciem, a następnie odcedź przez kilka warstw muślinu (lub filtr do kawy). Pod koniec nie wyciskaj tkaniny, aby uniknąć przedostania się do roztworu niewielkich elementów ziół, które będą podrażniały oczy.
3. Schłodź roztwór w szklanej miarce kuchennej z końcówką ułatwiającą nalewanie.
4. Kiedy roztwór będzie lekko ciepły, wlej go do sterylnego kieliszka do przemywania oka, tak by wypełnić go mniej więcej do połowy. Przechyl głowę do przodu i umieść kieliszek w wygodnej pozycji naprzeciwko oka. Trzymając go naprzeciwko oczodołu, odchyl głowę do tyłu. Mrugnij kilka razy, tak by roztwór dostał się bezpośrednio do oka, a następnie zamknij je, cały czas trzymając kieliszek w tej samej pozycji przez 1-2 min. W razie potrzeby powtórz te czynności z drugim okiem.
Trawienie
Rumianek to doskonały lek na takie problemy jak choroba Leśniowskiego-Crohna, biegunka, wrzody i nietolerancje pokarmowe. Może również złagodzić kolki niemowlęce. U małych dzieci z ciężką biegunką, którym podawano rumiankowo-jabłkowy ekstrakt z pektyn, również wykazano znaczącą poprawę18. Spożywany przed posiłkiem jako mocna herbata stymuluje apetyt, a po jedzeniu łagodzi wzdęcia, gazy, zgagę i skurcze trawienne.
Infekcje
Rumianek doskonale sprawdza się w leczeniu zapalenia spojówek, również ostrego. Należy namoczyć torebkę rumiankowej herbaty w ciepłej wodzie i położyć na oku na 30 min. Następnie powinno się zrobić krótką przerwę i powtórzyć kompres ze świeżą torebką.
Zalecane dawki
Herbata: 1 łyżka suszonego rumianku na szklankę 1-2 razy dziennie.
Nalewka (z suszonych kwiatów): 3-6 ml 3 razy dziennie6.
Bibliografia
- J Photochem Photobiol B, 2014; 136: 12–8
- Dig Dis Sci, 2016; 61: 560–71
- Cephalalgia, 1994; 14: 228–34
- Clin J Pain, 2002; 18: 200–2
- Kuhn MA, Winston D. Winston and Kuhn's Herbal Therapy & Supplements: A Scientific & Traditional Approach, 2nd edn. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2007: 342
- J Photochem Photobiol B, 2014; 136: 12–8
- Phytother Res, 2005; 19: 864–9
- Taehan Kanho Hakhoe Chi, 2004; 34: 344–51; Holist Nurs Pract, 2009; 23: 88–93; Int J Neurosci, 2003; 113: 15–38
- Gardner Z, McGuffin M, eds.American Herbal Products Association's Botanical Safety Handbook. 2nd edn. Boca Raton, FL: CRC Press, 2013
- Pedersen M. Nutritional Herbology: A Reference Guide to Herbs. Whitman Pubns, 1994
- Phytother Res, 2009; 23: 920–6; Altern Med Rev, 2006: 11: 196–207
- J R Soc Med, 2000; 93: 305–9
- Altern Ther Health Med, 2012; 18: 44–9
- J Clin Psychopharmacol, 2009; 29: 378–82
- Complement Ther Clin Pract, 2014; 20: 81–8
- Ostomy Wound Manage, 2011; 57: 28–36
- Complement Ther Clin Pract, 2014; 20: 93–8
- Arzneimittelforschung, 2006; 56: 387–93
