Nasze magazyny
Według najnowszych statystyk odsetek pacjentów cierpiących z powodu depresji w populacji osób dorosłych mieści się w przedziale 6-12%, a wśród seniorów (powyżej 65. r.ż.) może sięgać nawet 30%1. Jednocześnie Światowa Organizacja Zdrowia przestrzega, że objawy choroby wykazuje nawet 350 mln ludzi, a liczby te ciągle rosną. Przykładowo w 2010 r. na depresję cierpiało ok. 179 mln Europejczyków, podczas gdy 6 lat wcześniej było to 127 mln. Oznacza to wzrost zachorowań o ponad 30%2!
Problem stał się poważny zwłaszcza w populacjach krajów zachodnich, w których coraz trudniej radzić sobie z codzienną presją, stresem i tempem życia. Nic dziwnego, że dotyka ludzi w różnym wieku - nawet nastolatków.
Leczenie depresji
Znakomita większość osób, u których zdiagnozowano depresję, dostaje receptę na selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) lub leki trójpierścieniowe. Jednak wielu pacjentów nie chce przyjmować syntetycznych antydepresantów z powodu wywoływanych przez nie skutków niepożądanych, takich jak niemożność prowadzenia pojazdów, suchość w ustach, zaparcia, dysfunkcje seksualne czy efekt uzależniający3.
Dlatego coraz więcej badań koncentruje się na właściwościach przeciwdepresyjnych naturalnych środków, zwłaszcza ekstraktów z roślin. Działają one łagodniej, a ich stosowanie wydaje się bezpieczniejsze niż leków syntetycznych.
Szafran w leczeniu depresji
Jednym z takich roślinnych surowców jest ekstrakt z szafranu (Crocus sativus), który w tradycyjnej medycynie irańskiej był uważany za skuteczny środek przeciwko melancholii i bezsenności. Znajdujące się w nim substancje bioaktywne, znane jako leptikrozalidy (głównie krocyna i safranal), zostały opisane przez wielu badaczy. Są one naturalnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego neuroprzekaźników wpływających na nastrój, przede wszystkim serotoniny, dopaminy i noradrenaliny.
Kiedy na początku XXI w. rozpoczęto serię badań klinicznych, które potwierdziły, że szafran u pacjentów z łagodną i średnią depresją powoduje poprawę stanu po 6 tygodniach leczenia, fakt ten tłumaczono właśnie zwiększeniem poziomu serotoniny i dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym4.
Udowodniono również, że osoby cierpiące na depresję wykazują nasilenie stresu oksydacyjnego, dlatego przeciwutleniacze, jak te obecne w szafranie, mogą częściowo zapobiegać pojawianiu się objawów zaburzeń psychicznych.
Szafran a leki przeciwdepresyjne
W latach 2002-2004 w ośrodku psychiatrycznym Roozbeh w Teheranie przeprowadzono pierwszą serię badań, w której użyto kapsułek zawierających wodno-alkoholowy wyciąg szafranu. Preparat standaryzowano tak, by dawka 30 mg zawierała ok. 0,6-0,7 mg safranalu. Testy prowadzono wśród pacjentów w wieku 18-55 lat z łagodną lub umiarkowaną depresją. W 3 badaniach porównano szafran w dawce 30 mg dziennie odpowiednio z placebo, imipraminą i fluoksetyną5.
Okazało się, że po 6 tygodniach w grupie leczonej krokusem zmniejszenie nasilenia objawów depresyjnych było podobne jak po zastosowaniu 100 mg imipraminy dziennie, przy czym roślinny surowiec rzadziej powodował suchość w ustach i senność. Również w badaniu z fluoksetyną stosowaną w dawce 20 mg na dobę zaobserwowano zbliżoną poprawę u wszystkich pacjentów. I wreszcie porównanie z placebo wykazało istotną statystycznie różnicę między aktywnym leczeniem a grupą kontrolną.
Wyniki kolejnego eksperymentu (opublikowane w 2018 r.) pokazują, że podawanie przez 8 tygodni nutraceutyku z szafranem poprawia objawy związane z lękiem i depresją o umiarkowanym nasileniu u młodych osób. W tym australijskim badaniu klinicznym wzięło udział 80 nastolatków. Jak stwierdzili autorzy, u osób przyjmujących ekstrakt z szafranu odnotowano pozytywny wpływ na stan psychiczny: 33% wykazało całkowity zanik objawów, a u kolejnych 37% stwierdzono znaczącą poprawę symptomów. Podobne efekty osiągnęło jedynie 11% osób z grupy placebo6.
Stosowanie szafranu bez skutków ubocznych
Stosowanie szafranu w tych i innych eksperymentach nie powodowało działań niepożądanych. Co więcej, roślinny surowiec może nawet niwelować te, które towarzyszą zażywaniu farmaceutyków. W jednym z testów podawanie szafranu mężczyznom, u których w związku z terapią fluoksetyną pojawiły się zaburzenia seksualne, spowodowało poprawę w zakresie erekcji i satysfakcji ze stosunku7.
Podobne efekty udało się osiągnąć u kobiet borykających się z tym samym problemem - po 4 tygodniach suplementacji szafranem odnotowały one poprawę funkcji seksualnych ocenianych za pomocą kwestionariusza FSFI (Female Sexual Function Index)8.
Szafran łagodzi objawy PMS
Ciekawe wyniki przyniosło również badanie przeprowadzone wśród 47 kobiet w wieku 20-45 lat z zespołem napięcia przedmiesiączkowego (PMS). W losowej, podwójnie ślepej próbie zastosowano 30 mg szafranu dziennie lub placebo przez 2 cykle menstruacyjne. Krokus uprawny okazał się skuteczny w łagodzeniu symptomów PMS: wykazano, że łagodzi niepokój, rozdrażnienie, napięcie nerwowe, wahania nastrojów oraz brak kontroli nad emocjami9.
Bibliografia
- Depress Anxiety 2017; 34 (5): 446-452
- Neuron 2014; 82 (6): 1205-1208
- Ann Neurol 2008; 64:A7-9; BMJ 2005;331:824; J Sex Med 2008; 5:227-33
- Phytother. Res. 2005; 19:148-151
- BMC Complement Altern Med. 2004; 4:12; Phytother Res. 2005; 19(2):148-51; J Ethnopharmacol. 2005; 97(2):281-4
- J Affect Disord. 2018; 232:349-357
- Psychopharmacology (Berl.) 2012; 223(4):381-388
- Hum. Psychopharmacol. 2013; 28(1):54-60
- BJOG. 2008; 115(4):515-9
