Infekcje intymne - przyczyny, objawy, z czym można pomylić

"Kobiety są punktem centralnym rodziny, społeczeństwa, narodu i świata. Zatem zdrowie narodu zależy od ich zdrowia. Prawdziwy kult kobiety polega na zapewnieniu jej zdrowia. Kobiece ciało jest jednym z najwspanialszych i najbardziej złożonych tworów natury, Płeć piękna dla zapewnienia trwałości gatunku musi łączyć wiele funkcji. Związane z tym zmiany fizjologiczne w obrębie dróg rodnych sprawiają, że może być zagrożona różnymi ich chorobami" - napisali w swoim badaniu dotyczącym nadżerek szyjki macicy hinduscy uczeni¹. Choć wiele schorzeń tego typu nie zagraża życiu, to mogą je utrudniać, a nieleczone z czasem prowadzić do poważnych problemów.

Zapalenie sromu i pochwy

Zakażenia narządów płciowych należą do chorób, które najczęściej powodują pogorszenie zdrowia z powodu poważnych powikłań, takich jak erozja i/lub owrzodzenie szyjki macicy, bezpłodność, ciąża pozamaciczna, rak, zachorowalność okołoporodowa, przenoszenie HIV, patologie powiązane z położnictwem, infekcje, poronienia, zapalenie narządów miednicy mniejszej, błony śluzowej macicy oraz jajowodu².

Zakażenia pochwy mogą wystąpić na każdym etapie życia kobiety w wyniku grzyby z rodzaju Candida.

Wiążą się one z wystąpieniem triady objawów - bólem, swędzeniem i pieczeniem. Często towarzyszą im wydzielina z pochwy oraz dyzuria (bolesne oddawanie moczu). W Meksyku w 2002 r. rzęsistkowica zajęła drugie miejsce wśród chorób przenoszonych drogą płciową, ustępując jedynie kandydozie układu moczowo-płciowego². U kobiet z infekcją rzęsistkiem (Trichomonas vaginalis) badacze zauważyli występowanie erozji szyjki macicy³.

W innych studiach naukowcy wskazywali na grzyby oraz sugerowali, że obecność erozyjnych zakażeń szyjki macicy w pochwie spowodowana jest przez wytwarzane przez bakterie enzymy, które zmieniają barierę śluzówki, niszcząc w ten sposób mechanizmy obronne szyjki macicy i pochwy, oraz zwiększając zdolność mikroorganizmów do inwazji i niszczenia tkanek⁴. Wcześnie postawiona diagnoza infekcji dróg rodnych oraz ich leczenie pozwalają zapobiec powstawaniu nadżerek szyjki macicy.

Ektopia czy nadżerka?

Na szyjce macicy powinien znajdować się nabłonek wielowarstwowy płaski, natomiast u ok. 30% kobiet w tym miejscu pojawia się nabłonek gruczołowy, który normalnie powinien wyścielać dopiero kanał szyjki macicy. Wtedy mówimy o ektopii, czyli występowaniu prawidłowej tkanki w niewłaściwym miejscu (jej formą jest np. endometrioza). Ten zbłąkany nabłonek ma inny wygląd. Jest czerwony i silnie przekrwiony, w odróżnieniu od bladoróżowego nabłonka płaskiego. Taki stan rzeczy przyjęło się określać nadżerką, choć z punktu widzenia histologii (nauka o tkankach) de facto jest nią ubytek prawidłowej tkanki nabłonkowej w danym miejscu, a w tym przypadku mamy do czynienia z nadmiarem.

Zatem jeżeli ginekolog mówi Ci, że masz nadżerkę najpewniej kolokwialnie opisuje ektopię. Zasadniczo przypadłości tej się nie leczy, a jedynie obserwuje, wykonując regularną cytologię lub kolposkopię. Jednakże nabłonek gruczołowy produkuje śluz o zasadowym odczynie. Zmiana pH pochwy z fizjologicznie kwaśnego w kierunku alkalicznego powoduje zaburzenia mikroflory i staje się niejako wrotami infekcji, mogąc przyczyniać się do nawracającego zapalenia pochwy i szyjki macicy, które mogą wstępować do wyższych pięter narządu rodnego.

W takiej sytuacji oraz gdy wyniki cytologii są nieprawidłowe i/lub następuje krwawienie z szyjki, np. po stosunku lub samoistnie, konieczne jest leczenie nadżerki. Najczęściej polega ono na usunięciu ognisk ektopii, bez uszkadzania pozostałych tkanek poprzez zamrażanie lub koagulację fotonową. Tymczasem prawdziwa nadżerka to ubytek nabłonka szyjki macicy, do którego dochodzi na skutek urazu mechanicznego (np. przy stosowaniu tamponów), chemicznego (antykoncepcja hormonalna) lub toczących się stanów zapalnych. Określa się ją również mianem erozji. Gdy ubytek jest głęboki, mówimy o wrzodzie.

Jak dowodzą naukowcy z Meksyku, może być ona rezultatem rozmaitych wirusem opryszczki typu II, widoczne były wrzodziejące zmiany. Najczęstszymi infekcjami odpowiedzialnymi za erozję są drożdżyca, bakteryjne zapalenia pochwy oraz rzęsistkowica. Zdarza się jednak, że jej powstanie jest wynikiem toczących się procesów przednowotworowych.

Dlatego choć nadżerka nie stanowi bezpośredniego zagrożenia życia, nie należy jej w żadnym wypadku lekceważyć, gdyż nieleczona może prowadzić do niepłodności i predysponuje do nowotworu złośliwego szyjki macicy. Z tego powodu wszystkie kobiety z objawami i obecnością nadżerek szyjki macicy powinny poddać się badaniu kolposkopowemu i biopsjom. Dzięki nim możliwe będzie wykrycie stanów przednowotworowych oraz raka szyjki macicy we wczesnym stadium¹.

Torbiele jajników

Dzieli się je na 2 rodzaje: czynnościowe i organiczne.

• Pierwsza grupa to torbiele związane ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi podczas cyklu menstruacyjnego. Zalicza się do nich m.in. zespół policystycznych jajników. Jest to jedno z najczęściej występujących zaburzeń u kobiet w wieku rozrodczym. Szacuje się, że cierpi na nie ok. 10-15% z nich. W jego toku w jajnikach zwiększa się ilość drobnych, niedojrzałych pęcherzyków Graafa, jednak nie dochodzi do owulacji. Pęcherzyki - w różnym stadium rozwoju - pozostają w jajnikach, zmieniając się w cysty - stąd nazwa zespół policystycznych jajników lub wielotorbielowatość. Tego typu zaburzenia owulacji prowadzą do niepłodności.

U pacjentek cierpiących na zespół jajników policystycznych stwierdza się rzadkie cykle (mają średnio mniej niż 9 miesiączek w roku) i nieregularne krwawienia z macicy. Ponadto pojawiają się nieuzasadniony przyrost masy ciała oraz trądzik na twarzy i plecach. To nie wszystko. Zespół jajników policystycznych bywa wiązany również z przerostem endometrium - co przekłada się na szereg nieprzyjemnych komplikacji, m.in. ból i dyskomfort podczas współżycia, problemy z pęcherzem moczowym oraz nietrzymanie moczu. Nieleczony zwiększa też 3-krotnie ryzyko rozwoju nowotworu trzonu macicy w porównaniu do zdrowych kobiet.

• Drugi rodzaj torbieli - organiczne - powstaje w wyniku zmian w obrębie komórek i tkanek jajników. Ich zawartość jest zazwyczaj płynna lub płynno-lita i pozostaje zamknięta w torebce, która oddziela ją od jajnika. Mogą się pojawić w każdym wieku. Jeśli są duże, w związku z uciskiem na sąsiednie tkanki mogą powodować bóle. Zwykle konieczne jest usunięcie ich laparoskopowo.

Rak szyjki macicy  jest obecnie trzecim nowotworem u kobiet pod względem częstości zachorowań oraz czwartą przyczyną zgonów na świecie⁷. W Polsce w 2013 r. stanowił 3,7% wszystkich nowo zarejestrowanych przypadków nowotworów wśród kobiet, będąc zarazem szóstym, pod względem zachorowalności. Najistotniejszym czynnikiem rozwoju raka szyjki macicy jest przetrwałe zakażenie HPV - ludzkim wirusem brodawczaka. Prawdopodobieństwo zachorowania zwiększają również palenie papierosów, liczne porody siłami natury, stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych przez kobiety palące, wczesne rozpoczęcie współżycia, duża liczba partnerów seksualnych, niektóre schorzenia autoimmunologiczne oraz przewlekła immunosupresja⁸.

Nie zapominajmy jednak też, że nieleczone infekcje bakteryjne, choroby przenoszone drogą płciową, ektopia oraz nadżerki mogą się na nas zemścić, prowadząc do rozwoju tego schorzenia. Leczenie standardowe obejmuje zabieg chirurgiczny, radioterapię, radiochemioterapię oraz chemioterapię. Daje dobre rezultaty we wczesnej fazie raka.