Infekcje intymne? Oto lista ziół, które pomogą w ich leczeniu

Już Awicenna w XI w. znał i opisał w swojej książce „Kanon medycyny” rośliny pomocne w leczeniu wstydli­wych damskich dolegliwości. Dziś wiemy, że najskuteczniejsze jest ich leczenie oparte na przepisanej przez ginekologa farmakoterapii. Jednak, jak pokazują badania naukowe, war­to wspierać się też fitoterapią. Zioła np. pomocne będą w łago­dzeniu upławów oraz zapalenia po­chwy. Chorobę tę wywołują bakterie lub grzyby, których wzrost można zahamować za pomocą większości opisanych poniżej roślin.

W rozwoju zapalenia pochwy również istotną rolę odgrywają prostaglandyny. Według badań niektóre rośliny lub ich fitochemikalia wykazały działanie ha­mujące jedną z nich – PGE2.

Ponadto wiele ziół ma działanie przeciwbólowe, które jest niezbędne do zmniejszenia objawów klinicznych zapalenia pochwy. W efekcie mogą zapobiegać rozwo­jowi infekcji intymnych u kobiet oraz wspomagać ich leczenie, jako uzupeł­nienie farmakoterapii. A przy tym pre­paraty roślinne działają w sposób de­likatny i są bezpieczne dla zdrowia. 

Oczywiście w przypadku infekcji intymnych bardzo istotne jest prze­strzeganie zaleceń higienicznych. Najlepszym sposobem zapobiegania zakażeniom jest codzienna pielęgnacja przy pomocy kosmetyków do higie­ny intymnej (delikatny żel do mycia o pH zbliżonym do 5.0). Do mycia nie zaleca się stosowania gąbek ani myjek. W wilgotnych i ciepłych przestrze­niach łazienki panują idealne warunki do rozwoju bakterii i grzybów, które lubią kolonizować się na gąbkach. 

Zioła wspomagające leczenie zapaleń okolic intymnych

Krwawnik pospolity (Achillea millefolium) 

Badania fitochemiczne gatunków Achillea wykazały, że wiele składników tego rodzaju jest wysoce bioaktywnych. Wiedzieli o tym starożytni Persowie, którzy jako jedni z pierwszych stosowali kwiaty krwawnika w medycynie jako środki tonizujące, przeciwzapalne, przeciwskurczowe, napotne, moczopędne, przy krwotokach, zapaleniu płuc, bólu reumatycznym i gojeniu się ran⁵.

Sprawdzona jest skuteczność stosowania krwawnika przy infekcjach intymnych. Wynika to z aktywności tej rośliny wobec różnych bakterii i grzybów, co wiąże się z obecnością w jej składzie szerokiego wachlarza metabolitów, takich jak flawonoidy, kwasy fenolowe, kumaryny, terpenoidy i sterole⁶. 

Badania są dowodem, że terapia krwawnikiem, poza nielicznymi alergiami kontaktowymi, nie wykazuje skutków ubocznych. W odwarach do nasiadówek i kąpieli możesz łączyć krwawnik z naparem z rumianku, aby uzyskać bardziej kojące działanie. 

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) 

Pochodzi z Bliskiego Wschodu, ale znana jest na całym świecie. U nas naparem z szałwii często płuczemy bolące gardło, łagodząc stan zapalny. Liście tej rośliny są popularnym składnikiem specyfików stosowanych od wieków w fitoterapii.

Wchodzące w jej skład związki fenolowe (np. kumaryny, flawonoidy, garbniki) o działaniu ściągającym i przeciwzapalnym oraz olejki, które rozprawiają się z bakteriami, sprawiają, że sprawdza się w przypadku infekcji intymnych.

W badaniach sprawdzono, że olejek eteryczny i ekstrakt etanolowy z szałwii wykazują silne działanie bakteriobójcze i bakteriostatyczne na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne. Wśród patogenów, które przegrywają z tą rośliną, znajdują się: Bacillus cereus, Bacillus megaterium, Bacillus subtilis, Enterococcus faecalis, Listeria monocytogenes i Staphylococcus epidermidis³. 

Kora dębu (Quercus cortex) 

W europejskiej medycynie ludowej stosowana jest od średniowiecza, ponieważ skutecznie pomaga w leczeniu różnego rodzaju stanów zapalnych – jamy ustnej, gardła, skóry.

Naukowcy na podstawie swoich badań podkreślają jej właściwości przeciwdrobnoustrojowe, w tym przeciwbakteryjne. Podczas eksperymentów badawczych z korą dębu okazało się, że jej ekstrakt pozostaje aktywny i skuteczny po całkowitym wysuszeniu i ponownym nawodnieniu, co ma znaczenie przy robieniu odwarów do kąpieli, okładów czy nasiadówek¹. 

Kora dębu szypułkowego (Quercus robur) i bezszypułkowego (Quercus sessilis) jest bogata w garbniki, które wykazują właściwości ściągające, antywirusowe, antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, a także niewielkie działanie znieczulające. Nasiadówki i kąpiele sprawdzają się w leczeniu łagodnych stanów zapalnych narządów płciowych oraz okolic odbytu. Kory dębu nie należy stosować przy uszkodzeniach i nadciśnieniu o dużym nasileniu². 

Oczar wirginijski (Hamamelis virginiana) 

Oczar wirginijski to krzew liściasty pochodzący z północnych Stanów Zjednoczonych i Kanady. Przy stanach zapalnych narządów rodnych stosuje się wyciągi z jego liści i kory. Ekstrakty z oczaru mają działanie przeciwzapalne dzięki swojemu głównemu składnikowi – hamamelitaninie, ale także różnym związkom fenolowym. Za ich przeciwbakteryjne działanie natomiast odpowiadają gallokatechiny i epigallokatechiny. 

Jasnota biała (Lamium album) 

To roślina, zwana także białą pokrzywą, jest przyjazna zwłaszcza kobietom, ponieważ jej kwiat wykorzystywany jest przez zielarzy i naturoterapeutów przy nadmiernych krwawieniach miesięcznych, niewielkich krwawieniach macicznych oraz w upławach, zapaleniu pochwy i szyjki macicy.

Ze względu na jej na właściwości powlekające stosuje się ją zewnętrznie przy infekcjach intymnych. Poza tym zawiera związki silnie hamujące procesy zapalne (flawonoidy, irydoidy, sekoirydoidy)⁷.

Podmywanie się rozcieńczonym naparem z jasnoty białej zalecane jest, kiedy wyniki cytologii wskazują na stan zapalny, a także bakteryjne zakażenie. Naukowcy zwracają uwagę na fakt, że jasnota jest skuteczna w chorobach, u których przyczyn leży przewlekły stan zapalny⁸. 

Bertram lekarski (Anacyclus pyrethrum) 

W badaniu in vitro 50% ekstrakt metanolowy z tego zioła wykazał zdolność usuwania wolnych rodników, chroniąc w ten sposób DNA przed uszkodzeniami¹³. Ponadto olejek eteryczny z nadziemnych części bertamu działa przeciwko Candida albicans i Staphylococcus aureus¹⁴.

Potwierdzono też, że wodne i alkoholowe ekstrakty z tej rośliny znacząco zmniejszają stan zapalny u gryzoni¹⁵. Z kolei wyciągi z owoców i korzeni bertramu stosowane doustnie u myszy, mają właściwości przeciwzapalne i zmniejszają odczuwanie bólu¹⁶. 

Olej z czarnuszki siewnej (Nigella sativa) 

Roślina ta, zwana także czarnym kminkiem, jest ulubienicą Egipcjan od czasów starożytnych. Pozyskiwany z niej olej jest przez nich tratowany jako lek uniwersalny. Jako że wykazuje silne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne, sprawdza się w infekcjach wywołanych przez bakterie oporne oraz grzyby. Czarnuszka działa też przeciwzapalnie i detoksykująco na cały organizm, dlatego warto spożywać ją albo w postaci oleju, albo w formie sproszkowanej w kapsułkach¹². 

Czosnek (Allium) 

Ten naturalny antybiotyk sprawdza się w infekcjach intymnych w użyciu doustnym (wzbogać dietę o potrawy doprawione surowym czosnkiem – dipy czy sałatki), ale także w postaci „wody czosnkowej” do podmywania (kilka ząbków czosnku zalej letnią wodą na kilka godzin i używaj jej do mycia okolic intymnych).

Uwaga! Nie zaleca się wkładania ząbków czosnku do pochwy, ponieważ może to podrażnić jej błony śluzowe i wywołać reakcje alergiczne¹¹. 

Palczatka cytrynowa (Cymbopogon citratus) 

Roślina ta powszechnie znana jako trawa cytrynowa zawiera polisacharydy, które – jak dowiedziono w modelach eksperymentalnych – regulują układ odpornościowy i działają przeciwnowotworowo¹⁷.

Ponadto, warto wiedzieć, że surowe ekstrakty z palczatki wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe przeciwko Propionibacterium acnes i Staphylococcus epidermidis (bakteriom, które są przyczyną trądziku)¹⁸.

Natomiast olejek eteryczny z tej rośliny wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwgrzybicze¹⁹, a jego właściwości przeciwutleniające zostały udowodnione w badaniach in vitro i na modelach zwierzęcych²⁰. 

Mirt zwyczajny (Myrtus communis) 

Aktywne pochodne tej rośliny – w tym mirycetyna-3-o-galaktozyd mirycetyna-3-o-ramnozyd, wykazują właściwości antygenotoksyczne i biorą udział w apoptozie²¹. Ponadto, w różnych modelach laboratoryjnych i na ludziach, wykazuje on działanie hamujące, w szczególności na prostaglandynę E2, a także ogólnie przeciwzapalne i cytoprotekcyjne²². 

W modelu zwierzęcym wyciągi wodne i alkoholowe z mirtu wykazują działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne²³. W różnych badaniach RCT przeprowadzonych z użyciem tego zioła zaobserwowano poprawę w leczeniu bakteryjnego zapalenia pochwy, a także zmniejszenie krwawienia miesiączkowego²⁴.

Ponadto u myszy z immunosupresją olejek eteryczny z mirtu wykazuje działanie przeciwgrzybicze przeciwko Candida albicans²⁵. W losowych badaniach klinicznych, porównujących żel dopochwowy z metronidazolem z jego odpowiednikiem na bazie mirtu, wykazano, że ten drugi usprawnia leczenie bakteryjnego zapalenia pochwy²⁶. 

Pieprz (Piper) 

Najbardziej znana substancja czynna zawarta w tej popularnej przyprawie to mająca działanie przeciwzapalne piperyna. Zarówno w modelach komórkowych, jak i zwierzęcych hamuje ona piroptozę indukowaną przez ATP, co sprawia, że ma potencjał przeciwbakteryjny²⁷.

Ponadto piperyna wykazuje właściwości przeciwbólowe u szczurów²⁸. Natomiast etanolowy ekstrakt z czarnego pieprzu hamuje aktywację mastocytów w próbkach zwierzęcych oraz zmniejsza stan zapalny o podłożu alergicznym²⁹. Z kolei wyciąg etanolowy z nasion pieprzu gwinejskiego nazywanego też Ashanti (Piper guineense) wykazuje silne działanie przeciwgrzybicze u myszy³⁰.