Jak dbać o serce?

Kiedy powietrze jest zanieczyszczone, zostań w domu

Nawet jeden dzień z wysokim stężeniem zanieczyszczeń w powietrzu znacząco podnosi ryzyko ataku serca.

Eksperci przeanalizowali dane z 103 badań obejmujących łącznie 6,2 miliona przypadków hospitalizacji pacjentów po zawale oraz zejść śmiertelnych w 28 krajach. Odkryli, że każdy rodzaj zanieczyszczenia powietrza (poza wysokim stężeniem ozonu) zwiększa ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego. Im wyższe było stężenie szkodliwych substancji w powietrzu, tym więcej osób zapadało na atak serca.

Wysokie stężenia dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, tlenku węgla lub pyłu zawieszonego szkodzą naszemu sercu przede wszystkim w dniu ekspozycji na nie, ale destrukcyjne działanie pyłu PM może się utrzymywać jeszcze długi czas.

Nie wiadomo dokładnie, na czym polega zależność między zanieczyszczeniem powietrza a ryzykiem zawału. Naukowcy uważają, że substancje szkodliwe ściskają naczynia krwionośne, co powoduje wzrost ciśnienia krwi i sprzyja powstawaniu skrzepów¹.

Wysiłek fizyczny i silne emocje sprzyjają zawałowi

Silne emocje oraz zbyt intensywny trening mogą wywołać atak serca. Ryzyko zawału wzrasta, jeśli te dwa czynniki nakładają się na siebie.

Zespół naukowców pod kierownictwem doktora Andrew Smyth przeanalizował dane prawie 12 500 mężczyzn i kobiet z 52 krajów, którzy doświadczyli swojego pierwszego ataku serca. Badacze oszacowali, że:

• gniew, złość i inne silne negatywne emocje lub zbyt intensywny trening zwiększają ryzyko zawału dwukrotnie
• intensywny trening w momencie, kiedy targają nami silne uczucia zwiększa ryzyko zawału trzykrotnie

Wiek, kondycja fizyczna, masa ciała i ewentualny nikotynizm nie miały wpływu na ryzyko ataku serca.

Oczywiście regularnie podejmowany wysiłek fizyczny pozytywnie wpływa na pracę serca.

- Mimo to osoby zdenerwowane powinny zwrócić się ku lżejszej aktywności fizycznej, a już na pewno nie dawać z siebie wszystkiego - radzi dr Smyth².

Brzuch prawdę ci powie

To nie BMI (body mass index, współczynnik masy ciała), a obwód w talii zdaje się być wyznacznikiem stanu zdrowia serca.

Mimo że istnieje silna zależność pomiędzy nadwagą a chorobami serca, to ryzyko to dodatkowo wzrasta, jeżeli tłuszcz gromadzi się głównie w okolicach pasa. Takie wnioski wyciągnęli badacze z Medical Center Heart Institute w Salt Lake City (Stany Zjednoczone) po przebadaniu 200 diabetyków o sylwetkach jabłka (tłuszcz gromadzący się wokół środkowej części tułowia) lub gruszki (tłuszcz rozłożony w górnej i dolnej części tułowia z wcięciem w talii).

Osoby z sylwetką jabłka oraz mężczyźni z obwodem w talii powyżej 100 cm i kobiety z obwodem powyżej 90 cm są bardziej narażeni na niewydolność serca, będącą częstą przyczyną innych chorób. Co ciekawe, sylwetka gruszki nie wiąże się już z tak wysokim ryzykiem problemów z sercem³.

Niedowaga a zawał

Tak samo, jak nadwaga i otyłość, również zbyt niska masa ciała może prowadzić do zawału mięśnia sercowego.

Zespół ekspertów z Uniwersytetu Yale zapoznał się z danymi 58 tys. osób starszych z wagą normalną lub zbyt niską, które przebyły zawał serca.

Seniorzy ze zbyt niską masą ciała byli o 13% bardziej narażeni na śmierć w ciągu 30 dni od ataku względem pacjentów o prawidłowej wadze. Po 17 latach ryzyko to wzrastało do 26 procent⁴.

Muzyka klasyczna pozytywnie wpływa na cholesterol i pracę serca

Muzyka poważna nie tylko relaksuje umysł - badania niemieckich naukowców wykazały, że obniża poziom tłuszczów we krwi, zmniejsza częstotliwość uderzeń serca oraz normalizuje zbyt wysokie ciśnienie krwi.

Eksperci z Ruhr-Universität Bochum (Niemcy) podzielili 120 ochotników na dwie grupy:

- słuchających muzyki, w tym:

• dzieł Wolfganga Amadeusza Mozarta
• Johana Straussa (syna)
• piosenek z repertuaru szwedzkiej grupy ABBA

- wsłuchujących się przez 25 minut w ciszę i leżących na wznak z zamkniętymi oczami

Przed i po eksperymencie zmierzono u uczestników ciśnienie krwi, częstotliwość skurczów serca oraz poziom cholesterolu we krwi. I chociaż efekty były zadowalające również w "cichej" grupie, to ci ochotnicy, którzy słuchali muzyki klasycznej doświadczyli najbardziej widocznej poprawy wyników badań.

W kwestii  stresu, u mężczyzn słuchających muzyki klasycznej poziom kortyzolu we krwi obniżył się bardziej niż u kobiet.

Najbardziej widoczna poprawa wyników krwi następowała po słuchaniu Czterdziestej Symfonii g-moll Mozarta. Piosenki zespołu ABBA nie wpłynęły znacząco na stan zdrowia badanych⁵.

"Zły" cholesterol chroni przed chorobami serca...

... Ale tylko seniorów po sześćdziesiątym roku życia. Osoby młodsze powinny go unikać.

Wysoki poziom cholesterolu LDL (low-density lipoprotein, tzw. złego cholesterolu) zdaje się zmniejszać ryzyko zapadnięcia na choroby serca, nowotwory i choroby układu oddechowego czy trawiennego.

Zdaniem zespołu badaczy z połączonej współpracy wielu ośrodków akademickich, posądzany o czopowanie naczyń krwionośnych cholesterol LDL w rzeczywistości zwalcza mikroorganizmy mogące wywoływać wymienione wyżej schorzenia.

Naukowcy przyjrzeli się 19 badaniom nad śmiertelnością i poziomem cholesterolu LDL na łącznej liczbie ok. 68 tys. pacjentów w wieku powyżej 60 lat. Zaobserwowali, że prawie 80% z tych seniorów, którzy żyli najdłużej, miało bardzo wysoki poziom cholesterolu LDL. Adekwatnie do tego badani z najniższym stężeniem "złego" cholesterolu wykazywali większe ryzyko przedwczesnej śmierci).

Co ciekawe, przekroczenie sześćdziesiątego roku życia to moment, kiedy osobom starszym zaleca się profilaktyczne przyjmowanie statyn, mających obniżyć poziom cholesterolu LDL i tym samym zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób serca⁶.

Sól zapobiega zawałom

O ile osobom z nadciśnieniem sód może szkodzić, to nie istnieją wyraźne powody, dla których reszta społeczeństwa miałaby go unikać. Co więcej, sód może okazać się naszym sojusznikiem w walce z chorobami serca.

Zespół badaczy z Uniwersytetu McMaster (Kanada) uważa, że chociaż mniejsze spożycie sodu obniża ciśnienie krwi, to w dłuższej perspektywie zwrócenie się ku soli przynosi więcej korzyści niż jej unikanie.

- Pytanie, które powinniśmy sobie zadać, nie brzmi: "Czy ciśnienie krwi obniża się przy mniejszym spożyciu sodu?", ale: "Jak spożycie sodu wpływa na kondycję serca?" - twierdzi Andrew Mente, który razem z kolegami przebadał wpływ sodu na stan zdrowia 133 tys. pacjentów z 49 krajów.

Wyniki zaskoczyły naukowców - zalecana w Kanadzie dawka 3,5-4 g sodu/dziennie korzystnie wpływa na stan zdrowia każdego z nas, poza pacjentami z nadciśnieniem, którzy jednak stanowią zaledwie pewien odsetek społeczeństwa⁷.