Co jeść przy hashimoto: dieta, suplementacja i przykładowe dania

Zapalenie tarczycy typu Hashimoto to najczęstsza choroba autoimmunologiczna na świecie. Dotyka ona 13,4-38% ludzi. Nic więc dziwnego, że syntetyczne hormony tarczycy były przez ostatnie lata w czołówce najlepiej sprzedających się leków. Dziwne jest jednak to, że mimo tak dużej grupy cierpiących na niedoczynność tarczycy i powiązaną z nią chorobę Hashimoto, medycyna tak niewiele może zrobić, by ulżyć ich niedoli.

Gdy bowiem odwiedzisz endokrynologa z wynikami wskazującymi na hashimoto, dowiesz się, że jest to autoimmunologiczna, nieuleczalna choroba, która przez następne lata powoli i nieustępliwie będzie szczuła Twój własny układ odpornościowy przeciwko Twojej tarczycy, a Ty możesz suplementować jedynie hormony i bezradnie się temu przyglądać.

Ostrożnie licząc, taki los spotyka 1 na 5 kobiet, a wśród nich - na szczęście dla nas - dr farmacji Izabellę Wentz. Gdy w 2009 r. zdiagnozowano u niej chorobę Hashimoto i odkryła, że medycyna nie ma jej wiele do zaoferowania, zadała sobie pytanie: "dlaczego moje ciało atakuje moją tarczycę?".

W jej odczuciu podawanie hormonów, których tarczyca nie była w stanie wytworzyć, przypominało wlewanie wody do dziurawego wiadra. Logika wskazywała, że skuteczniejszą metodą, byłoby powstrzymanie autoagresji.

Kolejne lata zajęło jej opracowanie kuracji - obejmującej określone zmiany w diecie i strategię suplementacji. Wreszcie osiągnęła swój cel - w 2013 r. nastąpiła u niej remisja choroby. Coś, o czym niewiele osób cierpiących na hashimoto w ogóle słyszało.

Co więcej, na przykładzie własnym i tysięcy chorych, którym pomogła, udowodniła, że choć hashimoto jest nieuleczalne, to w ciągu zaledwie 90 dni można cofnąć jego objawy: waga zacznie wracać do normy, włosy odrastać, wzrośnie poziom energii, podczas gdy wartości przeciwciał przeciwtarczycowych aTPO zaczną się obniżać.

Co wyzwala chorobę Hashimoto? 

Na początku dr Wentz proponuje przeprowadzenie małego śledztwa, którego celem jest określenie czynników wywołujących chorobę Hashimoto. Na akronim "ZGADNIJ TO" składają się:

• zapalenia;
• gluten;
• alkaliczna fosfataza;
• deficyty (niedobory);
• nadnercza, nietolerancje pokarmowe;
• infekcje, impulsy (czynniki wyzwalające chorobę);
• jod, jelita;
• trawienie, toksyny;
• odporność i jej obniżenie.

Perspektywa poszukiwania czynników wyzwalających chorobę może się wydawać przytłaczająca, ale zasadniczo można je podzielić na 3 główne kategorie: stres, infekcje i toksyny.

Hashimoto: jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie?

Choć może się wydawać, że 3 miesiące to długi czas, jednak trzeba sobie uświadomić, że choroba nie rozwinęła się z dnia na dzień. Dlatego też organizm będzie potrzebował czasu, by odbudować uszkodzone struktury i wrócić na właściwe metaboliczne tory. Zwykle wystarczą 2 tygodnie, by poczuć się lepiej.

Choć hashimoto u każdego przebiega inaczej, to jednak, by zahamować atak na tarczycę, należy zmierzyć się z leżącymi u ich podstaw problemami w odpowiedniej kolejności, zaczynając od przeciążonej toksynami wątroby, regulacji hormonów stresu i problemów trawiennych, a kończąc na indywidualnych czynnikach wyzwalających chorobę.

Wątroba potrzebuje 2 tygodni. W tym czasie trzeba usunąć pokarmy mogące być czynnikami wyzwalającymi chorobę, takie jak gluten lub nabiał. W ich miejsce wprowadzić lecznicze potrawy lub produkty. Należy też ograniczyć kontakt z toksynami oraz zacząć wspomagać zdolności odtruwania organizmu.

Podczas kolejnych 4 tygodni plan dr Wenzt skupia się na odnowie nadnerczy. Tu głównym zaleceniem jest odpoczynek i ograniczenie stresu. Następnym krokiem jest wygaszanie stanów zapalnych oraz wyregulowanie poziomu cukru we krwi. Ostatnim krokiem jest odnowa zasobów składników odżywczych i wprowadzenie do diety adaptogenów.

Na koniec trzeba zająć się odbudową równowagi jelitowej. To zadanie na 6 tygodni. W tym czasie trzeba usunąć z diety pokarmy będące przyczyną nadwrażliwości. Zażywać suplementy z enzymami. Doprowadzić florę jelitową do równowagi i odżywić jelita.

Dieta przy hashimoto - co jeść?

Plan kuracji obejmujący 90 dni Izabella Wentz nazywa podstawowym lub pierwszą fazą metody leczenia przyczyny źródłowej. Skupia się on na wzmocnieniu organizmu, tak, by sam mógł się uzdrowić. W praktyce oznacza to usunięcie glutenu, kofeiny, przetworzonej żywności i alkoholu z jadłospisu. Jak również ograniczenie cukru, nabiału i soi.

W ich miejsce należy wprowadzić warzywa (w tym kapustne!), kiełki i siewki, owoce jagodowe, fermentowaną żywność, zioła, kurkumę i chlorofil. Pić należy wodę z sokiem z cytryny oraz soki z zielonych warzyw.

Na pierwszy rzut oka nie wygląda to zbyt zachęcająco. Łatwo zauważyć, że wykluczona została większość śniadań - nie będzie kanapek, płatków ani tostów. Za to, zamiast nich można zjeść dania złożone z warzyw i ryb lub mięsa (przepisy znajdziesz w ramce pt. "Smacznie, pożywnie i zdrowo")

Dzień najlepiej zacząć o godz. 7:00 od gorącej wody z cytryną. Ma ona właściwości oczyszczające - wspomaga żołądek i ułatwia odtruwanie wątroby. Ponadto ułatwia wchłanianie leków na tarczycę.

Godzinę później należy wypić autorskie zielone smoothie Izabeli Wentz (przepis w ramce), które jest bombą składników odżywczych ułatwiających odtruwanie organizmu i łagodzących stany zapalne. Smoothie należy przeżuwać - to uruchomi proces trawienia. O 10:00 zielony sok.

Na lunch w samo południe zaplanowana jest sałatka.

O godz. 15:00 przychodzi czas na herbatę miętową lub latte z korzeniem maca.

Kolację zawierającą mięso i warzywa najlepiej spożyć ok. 18:00. A 2 godz. później można pozwolić sobie na odtruwający sok, fermentowaną margaritę lub virgin mojito¹

Chemiczne wsparcie przy hashimoto - jakie suplementy?

Choć, założeniem planów podstawowych jest gruntowne odżywienie organizmu, to jednak nie zawsze jesteśmy w stanie wyrównać wieloletnie niedobory jedzeniem. Dlatego też podczas 90-dniowej kuracji warto stosować suplementację.

W okresie odtruwania wątroby przydatne będą suplementy zawierające witaminy B6 i B12, aminokwasy oraz glutaminę, glicynę, taurynę, glutation, metioninę, inozytol, cholinę, NAC, kurkuminę z bioperyną oraz magnez.

W czasie wzmacniania nadnerczy - pomocne będą mieszanki adaptogenów, witaminy C i z grupy B oraz selen i magnez.

Natomiast podczas regulowania pracy jelit nieocenione są betaina z pepsyną, enzymy proteolityczne, probiotyki, L-glutamina, NAC, cynk, kwasy omega-3 oraz witamina D. Jak widać, w odzyskanie zdrowia zaangażowany jest cały batalion farmaceutyków.

Witamina A

Działa synergicznie z witaminą D, zapobiegając chorobom autoimmunologicznym poprzez tłumienie pewnego typu komórek autoagresywnych².

Witaminy B6, B12 i kwas foliowy

Są wskazane dla osób mających podwyższony poziom homocysteiny, który często towarzyszy niedoczynności tarczycy, jako podstawowy sposób na obniżenie stężenia tego aminokwasu. Przed rozpoczęciem suplementacji dobrze jest wykonać test na obecność mutacji genu MTHFR, która upośledza wchłanianie tych związków. Ostatnie doniesienia mówią, że może ją mieć nawet 40% ludzi.

Osoby, które ją mają, potrzebują form zmetylowanych - B12 w formie metylokobalaminy oraz kwasu foliowego pod postacią L-5-metylotetrahydrofolian (L-5-MTHF), czyli tzw. folianu. Przy mutacji MTHFR również nie należy suplementować witaminy B6 w formie pirydoksyny a w formie aktywnej - fosforanu pirydoksalu (pyridoxal 5-Phosphate - P5P)³.

Witamina C

Uczeni z Iranu potwierdzili w badaniu klinicznym, suplementacja kwasu askorbinowego obniża poziom przeciwciał przeciw peroksydazie tarczycowej (TPO-Ab) u pacjentów z hashimoto. Pacjenci w wieku 15-78 lat, którzy otrzymywali 500 mg witaminy C przez okres 3 miesięcy. Po tym czasie stężenie TPO-Ab obniżyło się u nich, natomiast nie zmieniło się u osób otrzymujących placebo⁴.

Witamina D

Pośredniczy w autoimmunologicznej dysfunkcji tarczycy. Nasza szerokość geograficzna (za sprawą długich i pochmurnych zim) sprzyja niedoborom słonecznej witaminy. Zdaniem ekspertów aż 90% Polaków ma deficyt tej witaminy, w tym u 60% jest to ciężki niedobór⁵!

Nie należy jej jednak przyjmować "na zapas", bowiem może gromadzić się w organizmie, aż stanie się dlań toksyczna. Szczęśliwie organizm może wyprodukować zgodną z zapotrzebowaniem ilość, o ile tylko wystawimy twarz do słońca. Gdy go brakuje, warto sięgnąć po suplementy.

Cynk

Jest potrzebny do syntezy hormonów tarczycy. Udowodniono, że jego deficyt może skutkować niedoczynnością gruczołu oraz nasilenia procesów autoagresji. I odwrotnie, hormony tarczycy są niezbędne do wchłaniania cynku, a zatem niedoczynność tarczycy może skutkować nabytym niedoborem cynku.

Badacze z Kalkuty dowiedli, że utrata włosów przypisywana niedoczynności tarczycy nie zostaje zahamowana, dopóki nie doda się suplementów cynku⁶!

Selen

Mało kto wie, że jest przechowywany w gruczole tarczycowym, gdzie bierze udział w metabolizmie hormonów. Wspomaga też ochronę tarczycy przy diecie wysokojodowej. Z naukowych doniesień wynika, że jego niedobór wiąże się z wysokim poziomem niedoczynności tarczycy. Ponadto pierwiastek ten warunkuje również prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego⁷.

Jod

Jest niezbędny dla poprawnej pracy tarczycy i syntezy jej hormonów. Jego niedobór skutkuje znacznym obniżeniem poziomu T3 i T4. Jednak nadmiar tego pierwiastka może nasilać procesy autoimmunizacyjne, co jest czynnikiem rozwoju choroby Hashimoto. Z tego powodu należy go przyjmować pod kontrolą lekarza.

Żelazo

Stanowi składnik peroksydazy jodującej, enzymu odpowiedzialnego za przekształcenie hormonów tarczycy w ich aktywną formę. Żelazo hemowe, występujące w czerwonym mięsie i podrobach jest znacznie lepiej przyswajalne przez ludzki organizm.

Dlatego weganie i wegetarianie powinni dbać zarówno o odpowiednią ilość produktów będących źródłem żelaza roślinnego, jak i o sposoby na poprawę wchłanialności tego składnika. Pomogą w tym produkty zawierające witaminę C, np. warzywa, natka pietruszki albo sok z cytryny⁸.

Magnez

Niski poziom tego pierwiastka w surowicy jest związany ze zwiększoną częstością dodatnich wyników TGAb, chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy. Takie wnioski wysnuli chińscy badacze po analizie danych 1 257 osób⁹.

Kwasy omega-3

Działają przeciwzapalnie. Dysfunkcja tarczycy ma swoje źródło w przewlekłym zapaleniu, dlatego warto uwzględnić w diecie zdrowe tłuszcze i rozważyć suplementację zwłaszcza kwasów EPA, DHA¹⁰.

N-acetylocysteina (NAC)

Pomoże zredukować poziom homocysteiny. Jak wykazało pewne szwedzkie badanie, obniża poziom tego aminokwasu w osoczu nawet o 45%¹¹. Ponadto suplement zmniejsza stres oksydacyjny i pomaga usunąć ołów z organizmu¹².

L-glutamina

Odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu integralności błony śluzowej. Choć tradycyjnie określana jest jako aminokwas nieistotny, zgodnie z najnowszą literaturą medyczną wydaje się to nie do końca odpowiadać faktom. Dowiedziono bowiem, że w błonie śluzowej jelita cienkiego glutamina jest wyjątkowym składnikiem odżywczym, dostarczającym paliwo do metabolizmu, regulując proliferację komórek, naprawę i utrzymanie funkcji bariery jelitowej¹³.

Można dostarczyć ją sobie w kapsułce lub przygotować wywar z kości cielęcych, lub wołowych ze szpikiem - trzeba go gotować przez minimum 7-8 godz. na małym ogniu i codziennie pić po szklance.

Naturalne leczenie hashimoto

Powrót do zdrowia ułatwią zioła adaptogenne. Należy do nich wiele roślin, które wspomagają zdolność organizmu do radzenia sobie z czynnikami wywołującymi stres zarówno fizyczny, jak i emocjonalny, m.in. ashwagandha, traganek, lakownica żółtawa, dzwonkowiec kosmaty, żeń-szeń syberyjski i koreański, jiaogulan, lukrecja, maca, cytryniec chiński, spikanard oraz korzeń rośliny suma.

Uważa się, że adaptogeny normalizują funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Mogą one zwiększyć odporność organizmu na stres.

Napar z lukrecji łagodnie tonizuje nadnercza (jednak przeciwwskazaniem do jego stosowania jest podwyższone ciśnienie krwi). Korzeń maca można dodawać do napojów, np. zielonego smoothie¹. Ekstrakt z korzenia ashwagandhy (Withania somnifera) podawany w dawce 600 mg dziennie przez 8 tygodni skutecznie normalizował wskaźniki tarczycy w surowicy.

Leczenie znacząco poprawiło poziomy TSH trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4) w porównaniu z grupą przyjmującą placebo¹⁴.

Jak pokazuje przykład dr Wentz, utrzymanie w ryzach swojego hashimoto jest możliwe!