Reumatyzm: awaria w stawie

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Reumatyzm to pojemne pojęcie. Mieści w sobie ponad 200 jednostek chorobowych, które dotyczą nieurazowych schorzeń ruchu. W dodatku dzielą się one na 3 główne grupy: choroby niezapalne, czyli choroby zwyrodnieniowe stawów, reumatyzm tkanek miękkich (zespoły bólowo-przeciążeniowe) oraz choroby zapalne stawów, fachowo nazywane chorobami układowymi tkanki łącznej¹. Różnią się one przyczynami, przebiegiem i sposobem leczenia (patrz tabelka).

Skąd się bierze?

Przyczyny reumatyzmu są dość trudne do zdefiniowania. W 25% przypadków są uwarunkowane genetycznie i występują rodzinnie.

W chorobie zwyrodnieniowej stawów wiadomo, że decydującym czynnikiem jest wiek. Jak wynika z badania TNS Polska przeprowadzonego w kwietniu 2013 r. blisko 80% osób powyżej 55. r.ż. ma objawy zwyrodnienia stawów². Najczęściej jego ofiarą padają kobiety, one też ciężej przechodzą chorobę niż mężczyźni. Schorzeniu sprzyjają nadwaga i otyłość, które dodatkowo obciążają stawy i mogą zaostrzyć objawy. Ponadto jedną z przyczyn powstania stanu zapalnego są urazy. Po złamaniu, skręceniu czy zwichnięciu może powstać zapalenie, które teoretycznie ma charakter samoograniczający się, ale często przechodzi w fazę przewlekłą i wówczas mamy do czynienia z chorobą zwyrodnieniową stawów. Czynnikiem zwiększającym jej ryzyko jest palenie papierosów, a także zawodowe uprawianie sportu³.

Natomiast w drugim przypadku wbrew pozorom choroba nie zaczyna się od stawów. Ona trawi układ immunologiczny, a reumatyzm jest jej pokłosiem. Wciąż nie wiemy, dlaczego komórki odpornościowe szturmują także błonę maziową. Zaatakowany staw broni się procesem zapalnym, co manifestuje się ostrym bólem. Niestety nasza armia przeciwciał i limfocytów szybko się rozrasta i zaczyna atakować sąsiadujące stawy, a nie powstrzymywana lekami z czasem może uznać za wroga również inne organy, np. serce czy nerki.

Jak dotąd medykom udało się ustalić, że czynnikami, które sprzyjają rozwojowi chorób zapalnych stawów są częste marznięcie i przebywanie w wilgotnym środowisku. Schorzenia mogą być również konsekwencją zbagatelizowanego i niedoleczonego zakażenia, np. grypy, anginy lub boreliozy albo wystąpić jako powikłanie odry czy świnki⁴. Zdarza się, że chorobę wywołują alergeny.

Ostatnio coraz więcej badaczy skłania się do dodania do listy jeszcze jednej przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów - a mianowicie nielegalnych lokatorów bytujących w jelitach. Koncepcja nie jest wcale nowa, ma już ok. 70 lat. Pierwsze spostrzeżenia tego typu odnotowali dr Julii Morgan i dr Bernard Comroe w Annals of Internal Medicine w roku 1946⁵.

Ich zdaniem zapalenie stawów było częstym powikłaniem niektórych chorób tropikalnych, takich jak czerwonka bakteryjna i infekcje grzybicze. Niemal 3 dekady później, w 1975 r., mikrobiolog dr Roger Wyburn-Mason ogłosił, że to pierwotniaki Naegleria są przyczyną chorób reumatycznych. Jednak jego odkrycia przeszły bez echa⁶.

Teraz, po latach, naukowcy zaczynają szukać potwierdzeń dla tej koncepcji i... znajdują ich coraz więcej. Okazuje się, że zarówno złe bakterie, grzyby, jak i pasożyty mogą być bezpośrednią przyczyną choroby.

I tak w 2002 r. Brytyjskie Towarzystwo Reumatologiczne podało, że wczesne zapalenie wielostawowe może być pierwszym objawem infekcji jelitowej węgorkiem jelitowym (Strongyloides stercoralis)⁷. Potwierdzają to doniesienia pracowników Centrum Medycznego Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie. Odkryli oni, że węgorki jelitowe mogą całymi latami pozostawać niewykryte w organizmie aż do chwili, gdy układ odpornościowy nosiciela zostanie osłabiony chorobą lub kortykosteroidami, a wtedy intensywnie się mnożą, wywołując objawy reumatoidalne.

Z kolei naukowcy z New York University School of Medicine odkryli, że 75% pacjentów z wczesnym nieleczonym reumatoidalnym zapaleniem stawów wykazuje obecność bakterii Prevotella copri w układzie trawiennym, jak również zmniejszenie ilości kilku grup pożytecznych bakterii, takich jak Bacteroides⁸. Teraz badacze sprawdzają, czy ma to związek z reumatoidalnym zapaleniem stawów. 4 lata temu w czasopiśmie Reumatologia Clinica opisano przypadek Hiszpanki, u której reaktywne zapalenie stawów wywołane zostało przez pierwotniaka Blastocystis hominis⁹.

Po symptomach go poznacie

Kardynalnymi objawami stanu zapalnego stawu są: ból, zaczerwienienie, obrzęk oraz ocieplenie i utrata funkcji stawu, czyli po prostu problemy z poruszaniem nim. Towarzyszyć im mogą również gorączka, pogorszenie apetytu i ogólnego samopoczucia¹⁰.

Przewlekłym zapaleniom stawów towarzyszy silny ból stawów i tkanek wokół, który staje się nie do zniesienia i potrafi wyłączyć z aktywnego życia. Odpowiadają za to substancje wytwarzane przez organizm, nazywane mediatorami zapalenia, m.in. prostaglandyna i histamina. Produkują je komórki zapalenia: granulocyty i limfocyty (białe ciałka krwi), płytki krwi, makrofagi oraz komórki tuczne. Z czasem dochodzi do zniekształcenia stawów.

Zmień zakończenie

Scenariusz dla chorób reumatycznych jest z grubsza ten sam. Najpierw poranna sztywność, "trzaski" w stawach lub ogólne spowolnienie ruchowe, później ból towarzyszący niektórym czynnościom. Żmudna walka o zahamowanie postępu zmian. Konieczność - czasami drastyczna - zmiany stylu życia, gdy dolegliwości uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Wreszcie operacja albo/i renta (aż 1/3 rent przyznawana jest właśnie z powodu chorób reumatycznych)¹¹. Oto rzeczywistość 5 mln zarejestrowanych chorych w Polsce.

Medycyna konwencjonalna na hasło "reumatyzm" daje odzew "odpowiednie leki". W chorobie zwyrodnieniowej będą to środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, leki wspomagające funkcję chrząstki stawowej oraz zastrzyki glikokortykosteroidów i kwasu hialuronowego. W zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej lekarze często proponują plastykę stawów. W przypadku chorób układowych tkanki łącznej leczenie farmakologiczne polega na podawaniu leków immunosupresyjnych oraz glikokortykosteroidów.

Jednak na tym Twoja walka nie powinna się skończyć. Wbrew pozorom masz spore pole do manewru. Ruch, fizjoterapia, dieta oraz odrobaczenie mogą pomóc Ci zmienić zakończenie tego scenariusza. Dzięki nim masz szansę zwalczyć reumatyzm, zachować sprawność, a przynajmniej zniwelować ból i uczynić Twoje życie znośnym.

Wsparcie z zewnątrz

W przypadku chorób reumatycznych proces leczenia istotnie wspomagają fizyko- i kinezyterapia, leczenie sanatoryjne, a także balneoterapia. Zwłaszcza kąpiele w siarkowych wodach termalnych przynoszą ulgę chorym stawom. Piszemy o tym szerzej w artykule pt. "Zanurz się po zdrowie". Pomocne w niwelowaniu napięć i bólu, a także w usprawnianiu zesztywniałych stawów, będą też odpowiednio dobrane masaże.

Waga pod kontrolą

Otyłość jest, poza zaawansowanym wiekiem, najistotniejszym czynnikiem ryzyka choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych i biodrowych. Zdaniem badaczy wynika to z faktu, że zwiększone na skutek dużej masy ciała obciążenie pogłębia ich dysfunkcje. Wyniki wielu badań wskazują na istnienie zależności między wartością wskaźnika masy ciała BMI a częstością występowania klinicznych i radiologicznych objawów choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych. Wykazano, że zwiększeniu BMI o 1 kg/m2 powyżej progu 27 kg/m² towarzyszy wzrost ryzyka rozwoju choroby zwyrodnieniowej o 15%.

Wbrew ciału - ruch

Zależność ta jest silniej zaznaczona u kobiet niż u mężczyzn¹². Zarówno stawy kolanowe, jak i biodrowe poddawane są, w przypadku osób otyłych, znacznym obciążeniom mechanicznym. Stosunkowo szybki rozwój zmian zwyrodnieniowych u osób z nadmierną masą ciała obserwowany jest jednak także w drobnych stawach rąk, co wskazuje na istotny udział innych czynników.

Być może ma to związek z tym, że tkanka tłuszczowa jest nie tylko magazynem energii, ale i kompleksowym organem kontrolującym wiele procesów metabolicznych. Jest ona uważana za aktywny narząd endokrynny wydzielający cytokiny prozapalne i adipokiny, takie jak: leptyna, adiponektyna i rezystyna. Wciąż jednak nie znamy pełnego zakresu ich wzajemnego oddziaływania.

Aktywność fizyczna to jedno z najlepszych lekarstw na choroby reumatyczne, zarówno te zwyrodnieniowe, jak i układowe. Ćwiczenia pomagają rozruszać zesztywniałe stawy, zapobiegają także wiotczeniu mięśni. By dały oczekiwany efekt, musisz wykonywać je codziennie. Jeśli wykonanie któregoś z nich sprawia, że odczuwasz ból, odpocznij i zwolnij tempo. Nawadniaj organizm - w czasie treningu miej przy sobie butelkę wody. Mierz siły na zamiary! Jeśli jednego dnia planujesz coś wymagającego dużego wysiłku (np. długą jazdę na rowerze), następnego wybierz aktywność mniej obciążającą organizm (np. aqua-aerobik lub spacer). Ważne jest, by ćwiczenia były dobrze dobrane pod kątem schorzenia i Twoich możliwości. Dlatego nim zaczniesz coś robić, skonsultuj się z lekarzem lub fizjoterapeutą¹³.

Dieta

Przyjrzyj się swojemu jadłospisowi. Być może w Twojej kuchni goszczą: mleko i nabiał, kukurydza, soja, pszenica, czerwone mięso, słodycze, cukier, kofeina albo produkty przetworzone? W takim razie zmień menu. Jedz duże ilości świeżych organicznych warzyw, do tego trochę owoców, kurczaka i ryby. Staraj się ograniczyć smażenie. Spróbuj wprowadzić do diety produkty alkaliczne, które pomogą Ci przywrócić organizmowi równowagę kwasowo-zasadową. Jeżeli podejrzewasz, że za Twoimi kłopotami stoją alergeny, postaraj się wyeliminować z pożywienia przynajmniej te najpopularniejsze. Pij dużo wody.

Zacznij też przyjmować probiotyki, aby wyprzeć szkodliwe bakterie z układu pokarmowego.

Precz z parazytami!

Każdy z nas czuje się wolny od pasożytów. Jednak przeczą temu statystyki. Ponad miliard osób jest zakażonych glistą ludzką (Ascaris lumbricoides), 795 mln - włosogłówką (Trichuris trichiura), a 740 mln - tęgoryjcem. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że co roku ok. 50 mln osób na świecie zostaje zakażonych amebą¹⁴. Jak zatem sprawdzić, czy nie masz pasożytów?

Podejrzenia może nasuwać fakt, że masz częste biegunki, gazy i wzdęcia, bóle brzucha lub odczuwasz świąd w okolicy odbytu lub pochwy. Podobnie niepokój powinna wzbudzić niewyjaśniona utrata wagi lub niemożność jej redukcji. Potwierdzenie możesz uzyskać, wykonując badanie kału. Jednak wyniki analizy często bywają mylące, wiąże się to z cyklem rozwojowym pasożytów - po prostu możesz nie trafić na właściwy moment.

Dlatego niektórzy lekarze zalecają pobranie próbek kału po przeczyszczeniu silnym środkiem rozwalniającym. Zwiększa to szansę na dokładniejszy wynik w przypadku amebozy, giardiozy, zakażenia glistami, owsikami, tasiemcem, przywrami, Cryptosporidium i tęgoryjcem. Inną opcją jest sprawdzenie liczby krwinek białych (eozynofilów) - przy zakażeniach pasożytniczych ich poziom we krwi jest zazwyczaj podwyższony.

Można również wykonać badanie próbek śluzu z odbytnicy. Jeżeli podejrzenia się potwierdzą, lekarz przepisze Ci odpowiednie środki. Możesz też zastosować naturalne remedia.

Do roślin o silnym działaniu przeciwpasożytniczym należy bylica piołun (Artemisia absinthium). Wraz z nalewką z orzecha czarnego zabija parazyty zarówno w stadium larwalnym, jak i dojrzałym. Nie powinny jej stosować kobiety ciężarne lub karmiące, a także osoby z alergią na rośliny z rodziny astrowatych. Dawkowanie: 1-3 kapsułki 260 mg podczas posiłków. Nalewka z orzecha czarnego. Dawkowanie: waha się od 1 kropli w ½ filiżanki wody do 2½ łyżeczki w ¼ filiżanki wody.

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) pomaga w zwalczaniu pasożytów i infekcji pęcherza moczowego, a także biegunki. Nim zaczniesz zażywać, zasięgnij porady lekarza, gdyż niewskazany jest dla osób przyjmujących m.in. antydepresanty, leki nasercowe, pigułki antykoncepcyjne. Dawkowanie: 15-40 ml tygodniowo w postaci płynnego ekstraktu 1:215.

Profilaktyka

Chcąc uchronić dziecko przed chorobą reumatologiczną, koryguj u niego wady postawy. Dbaj o prawidłowe żywienie, bogate szczególnie w wapń wzmacniający układ kostny. Pilnuj, aby choroby zakaźne zostały dokładnie wyleczone. Staraj się, by wszyscy członkowie rodziny systematycznie uprawiali jakiś sport. Ponieważ w chorobach reumatycznych dużą rolę odgrywają również procesy autoimmunizacji, zapoznaj się z ich przyczynami i sposobami leczenia, o których piszemy w naszym raporcie specjalnym.