Ponad połowa mężczyzn po 60. r.ż. cierpi z powodu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego1, które może wywołać wiele objawów ze strony układu moczowego, w tym częstszą potrzebę oddawania moczu, jego niepełne oddawanie (uczucie, że pęcherz wciąż jest pełny mimo wizyty w toalecie), przerywany strumień oraz nykturię (wielokrotne wstawanie w nocy, by oddać mocz). Typowe leczenie opiera się na lekach, takich jak alfa-blokery i inhibitory 5-alfa-reduktazy, ale mogą im towarzyszyć nieprzyjemne efekty uboczne, począwszy od spadku energii i niskiego ciśnienia krwi, przez utratę libido oraz dysfunkcję seksualną2.
Wielu ekspertów medycyny alternatywnej z powodzeniem leczy jednak to schorzenie za pomocą specyfików naturalnych, takich jak ekstrakty ziołowe oraz suplementy diety. W wielu obszarach Europy preparaty ziołowe uważa się wręcz za standardową terapię przerostu prostaty. Ok. 50% urologów niemieckich woli przepisywać ekstrakty roślinne zamiast leków syntetycznych3.
Zdrowa dieta a prostata
Kilka badań wykazało, że jadłospis może wpływać na prawdopodobieństwo wystąpienia rozrostu prostaty. Oto parę wskazówek, jak za pomocą diety zachować zdrowie tego gruczołu. Ogólnie rzecz biorąc, warto celować w zbilansowaną dietę złożoną z pełnowartościowych produktów, podobną do diety śródziemnomorskiej, która bogata jest w owoce, warzywa, ryby, orzechy i oliwę z oliwek. Warto też utrzymać prawidłową masę ciała, gdyż otyłość podnosi ryzyko choroby4.
- JEDZ cebulę i czosnek. Jak dowiodło pewne badanie, mężczyźni, którzy spożywają najwięcej cebuli i czosnku mają zmniejszone o ok. 1/3 ryzyko przerostu stercza w porównaniu do tych, którzy unikają tych warzyw5.
- NIE JEDZ zbyt dużo chleba i zbóż. Łączą się one z wyższym ryzykiem rozrostu tego gruczołu6.

- JEDZ pokarmy bogate w lignany. Dieta bogata w te związki roślinne, znajdujące się w dużej ilości w siemieniu lnianym, a także nasionach sezamu, jarmużu, brokułach i morelach, redukuje ryzyko rozrostu prostaty9.
- NIE PIJ kawy. Napój ten może przyczyniać się do rozwoju przerostu stercza10, a badania na zwierzętach sugerują, że z upływem lat może mieć niekorzystny wpływ na ten gruczoł11.

Aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko rozrostu prostaty
Bardziej usportowieni panowie mają niższe ryzyko rozwoju choroby oraz objawów ze strony dolnego układu moczowego. Jak wykazało pewne badanie, im większą odległość dany pacjent przebiegł w ciągu każdego tygodnia, tym mniejsze było prawdopodobieństwo, że gruczoł kroczowy się powiększy. Z kolei najszybsi mężczyźni byli o 32% mniej zagrożeni chorobą w porównaniu do tych najpowolniejszych12. Jednak według innego badania nawet 2-3 godz. spaceru w tygodniu mogą zredukować ryzyko rozrostu prostaty o 25%13.
Jakie suplementy pomagają na przerost prostaty?
- Beta-sitosterol Ten sterol, budową przypominający cholesterol i znajdujący się w niemal wszystkich roślinach, okazał się skuteczny na objawy choroby, gdy przyjmuje się go jako suplement15. Sugerowana dawka: 60 do 130 mg dziennie
- Kwasy omega-3 Ich niskie poziomy łączą się z rozrostem prostaty16. Badanie na mężczyznach przyjmujących suplementy omega-3 wraz z lekami tamsulozyną i finasterydem wykazało większą poprawę, jeśli chodzi o objawy ze strony układu moczowego oraz objętość stercza po 6 miesiącach w porównaniu do mężczyzn przyjmujących same leki17. Sugerowana dawka: ponad 2 g kwasów omega-3 EPA i DHA

- Ekstrakt lignanu z siemienia lnianego W pewnym badaniu preparat ten łagodził objawy ze strony dolnego układu moczowego i poprawił jakoś życia u mężczyzn z rozrostem gruczołu krokowego po 4 miesiącach. Jak donieśli naukowcy, suplement ten był równie skuteczny, co leki powszechnie stosowane na to schorzenie18. Sugerowana dawka: postępuj zgodnie z instrukcjami na opakowaniu.
- Cynk Ten niezbędny minerał odgrywa istotą rolę w funkcjonowaniu prostaty, a niedobór cynku łączy się z rozrostem tego gruczołu19. Brakuje co prawda badań klinicznych, ale dobrym pomysłem może być przyjmowanie suplementu, ponieważ niedobór cynku u mężczyzn po 50. r.ż. jest częsty20. Sugerowana dawka: 25-30 mg dziennie wraz z 2 mg miedzi, by zapobiec niedoborowi
- Ekstrakt z pestek dyni Jak donoszą 2 szeroko zakrojone badania przeprowadzone w Niemczech, objawy u mężczyzn codziennie jedzących pestki dyni22 lub przyjmujących kapsułki z ekstraktem z nich23 uległy redukcji. Sugerowana dawka: Wybierz suplement wysokiej jakości i postępuj zgodnie z instrukcjami na opakowaniu
- Likopen Jak wykazało pewne badanie przedwstępne, związek ten, znajdujący się w pomidorach, nie dopuszcza do dalszego rozrostu prostaty21. Sugerowana dawka: 15 mg dziennie

Zioła na przerost prostaty
- Palma sabałowa (Serenoa repens) Roślina ta stanowi główną terapię naturalną na rozrost prostaty. Badano ją w wielu eksperymentach, które wykazały, że jest skuteczna i dobrze tolerowana. Redukuje objawy tak samo efektywnie, co lek finasteryd, a przy tym daje mniej efektów ubocznych, które są ponadto łagodne i rzadkie25. Sugerowana dawka: 320 mg dziennie standaryzowanego preparatu zawierającego 80-95% kwasów tłuszczowych i steroli
- Pokrzywa (Urtica dioica) Trwające 6 miesięcy badanie na ponad 550 pacjentach wykazało, że pokrzywa skutecznie łagodzi objawy choroby26. Sugerowana dawka: 240 mg ekstraktu z korzenia pokrzywy dziennie

- Pygeum (Pygeum africanum) Jak podaje przegląd 18 eksperymentów na ponad 1 500 mężczyznach, ci z nich, którzy stosowali to ziele, z 2-krotnie większym prawdopodobieństwem zgłaszali ogólną poprawę objawów przerostu gruczołu krokowego w porównaniu do tych, którzy dostawali placebo27. Sugerowana dawka: 100-200 mg dziennie standaryzowanego ekstraktu zawierającego łącznie 13% steroli
- Ekstrakt z pyłku kwiatowego Standaryzowany ekstrakt pyłku żyta (Secale cereale), pyłku kukurydzy (Zea mays) i pyłku tymotki (Phleum pratense) łagodzi kilka objawów rozrostu prostaty, w tym częstość oddawania moczu oraz nykturę28. Sugerowana dawka: 126 mg 3 razy dziennie
- Wyciąg z kory sosny Mężczyźni przyjmujący pycnogenol, czyli opatentowaną postać ekstraktu z kory sosny nadmorskiej, wraz ze „standardową terapią” na rozrost prostaty (z lub bez leków) zaobserwowali znaczącą poprawę kilku objawów ze strony układu moczowego, w tym opróżniania pęcherza, częstości i regularności oddawania moczu, siły strumienia, wysiłku oraz nykturii w porównaniu do mężczyzn w grupie kontrolnej29. Sugerowana dawka: 150 mg dziennie

Nowości w leczeniu prostaty
- AKUPUNKTURA Przegląd 8 eksperymentów na ponad 600 mężczyznach wyjawił, że akupunktura może być skuteczna w łagodzeniu umiarkowanego oraz zaawansowanego rozrostu prostaty, przynajmniej na krótką metę24.
- QIGONG Ta starożytna chińska technika łącząca pracę ciała i umysłu, będąca połączeniem medytacji, kontrolowanego oddychania oraz łagodnego ruchu, wydaje się obiecująca na przerost gruczołu krokowego. W pewnym badaniu przedwstępnym ćwiczenie odmiany qigong o nazwie Yi Jin Jing przez 6 miesięcy prowadziło do poprawy objawów i wyrównało poziomy hormonów u starszych mężczyzn z rozrostem prostaty. Warto rozejrzeć się za grupą w pobliżu lub zapisać się na zajęcia online.
- Rev Urol, 2005; 7(Suppl 9): S3–S14
- Front Pharmacol, 2020; 11: 658; Transl Androl Urol, 2017; 6: 295–304
- Urology, 1996; 48: 12–20
- J Urol, 2009; 182(6 Suppl): S27–31
- Urology, 2007; 70: 672–6
- Urology, 2006; 67: 73–9
- BJU Int, 2008; 101: 853–60
- Clin Nutr ESPEN, 2019; 33: 5–11; Urology, 2006; 67: 73–9
- J Med Food, 2014; 17: 650–6
- BJU Int, 2002; 90: 649–54
- Int J Exp Pathol, 2012; 93: 429–37
- Med Sci Sports Exerc, 2008; 40: 1733–9
- Arch Intern Med, 1998; 158: 2349–56
- J Aging Phys Act, 2020 May 20; 1–6
- Lancet, 1995; 345(8964): 1529–32; Cochrane Database Syst Rev, 2000; 1999: CD001043
- Clin Biochem, 1999; 32: 405–9
- Inflammopharmacology, 2017; 25: 451–8
- J Med Food, 2008; 11: 207–14
- Indian J Urol, 2011; 27: 14–8
- Front Oncol, 2020; 10: 1293
- J Nutr, 2008; 138: 49–53
- Urol Int, 2015; 94: 286–95
- Forsch Komplementarmed Klass Naturheilkd, 2000;7: 200–4
- PLoS One, 2017; 12: e0174586
- JAMA, 1998; 280: 1604–9; BJU Int, 2018; 122: 1049–65
- J Herb Pharmacother, 2005; 5(4): 1–11
- Cochrane Database Syst Rev, 2002; 1998: CD001044
- Clin Ther, 1995; 17: 82–7
- Minerva Med, 2018; 109: 280–4