Nasze magazyny
Prekursorem zastosowania soków jako metody terapeutycznej był brytyjski biznesmen i naukowiec dr Norman W. Walker, który na początku XX w. zainteresował się zdrowym żywieniem i doszedł do wniosku, że świeże soki owocowo-warzywne to najlepsze i najzdrowsze lekarstwo, przywracające organizmowi równowagę. Oczywiście jako biznesmen miał w tym interes: zaprojektował prototyp urządzenia, na bazie którego powstała pierwsza na świecie wyciskarka. Niemniej w kilku swoich książkach Walker przekonywał, że sam stosuje sokoterapię, a dzięki diecie opartej na surowych warzywach i owocach, z pominięciem mięsa, udaje mu się zachować doskonałą formę - dożył w końcu 99 lat.
Innowacyjne jak na owe czasy podejście Walkera do roli żywienia w profilaktyce i zwalczaniu chorób zaowocowało kolejnymi analizami. Pierwsze prace na temat leczniczych właściwości soków z jarzyn, warzyw i owoców zostały opublikowane w drugiej połowie lat 30. w USA, a wkrótce po odkryciu biochemicznych mechanizmów działania soków ich ranga w leczeniu naturalnym zdecydowanie wzrosła.
Zbawienne składniki
Dziś leczenie sokami stało się popularną metodą wspomagającą konwencjonalne terapie. Jej zwolennicy podkreślają, że odpowiedni dobór składników pozwala zwalczać różnorodne problemy zdrowotne - od zmęczenia i stresu, przez choroby cywilizacyjne, po nowotwory.
Jak pisze w swojej książce dr Jadwiga Górnicka, lekarz medycyny, specjalistka chorób wewnętrznych i medycyny naturalnej, znaczenie soków jako leków wiąże się z ich składem: "Znajdują się w nich pełnowartościowe składniki - łatwo przyswajalne cukry, tłuszcze, białka, w tym aminokwasy egzogenne, oraz świeże enzymy należące do biokatalizatorów sterujących reakcjami biochemicznymi w organizmie, nadto substancje kleikowate, antybiotyki, hormony, witaminy, biopierwiastki. Ważne jest, że składniki te występują w formie zjonizowanej, co sprzyja utrzymywaniu równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie, a zatem chroni organizm przed czynnikami rakotwórczymi"¹.
Doktor Górnicka podkreśla przy tym, że właściwości te dotyczą wyłącznie soków świeżych, niesfermentowanych i nieprzetworzonych. Na aspekt ten zwracają zresztą uwagę wszyscy zwolennicy sokoterapii: pełnowartościowe napoje można uzyskać tylko ze świeżych warzyw i owoców, najlepiej od zaufanych dostawców, a pić należy je bezpośrednio po przyrządzeniu. Tylko wówczas będą działały stabilizująco na organizm i zaopatrzą go w brakujące składniki.
Skondensowane zdrowie
Specjaliści sokoterapii zalecają, by profilaktycznie pić ok. 500-700 ml soków dziennie, co pozwoli dostarczyć organizmowi niezbędne składniki oraz zachować zdrowie i dobre samopoczucie. Jeśli jednak mają one działać leczniczo, dawkę tę powinno się zwiększyć do 2, a nawet 4 litrów dziennie¹.
Oczywiście punktem wyjścia dla tej metody jest bogaty skład warzyw i owoców, na bazie których przyrządza się napoje. Dlaczego jednak soki mają być bardziej wartościowe niż surowe produkty? Przede wszystkim chodzi o przyswajalność: składniki wyciśniętego soku nasz organizm wchłania już po 10-15 minutach, podczas gdy trawienie warzyw i owoców zajmuje mu nawet 2-3 godziny.
Po drugie, soki to skondensowana porcja witamin, łatwo przyswajalnych cukrów, białek i aminokwasów regulujących reakcje biochemiczne w organizmie. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) każdego dnia powinniśmy spożywać ok. 400 g warzyw i owoców w 5 porcjach². W praktyce jednak niewielu Polaków realizuje to założenie i sięga po surowe produkty. Pijąc soki, łatwiej jest dostarczyć organizmowi odpowiednią ich ilość: 3-4 szklanki to odpowiednik ok. 2 kg surowych produktów!
I wreszcie po trzecie: wyciskanie soku oznacza, że spożywamy głównie miąższ owoców i warzyw, w którym znajduje się rozpuszczalny błonnik pokarmowy, zwiększający wytwarzanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w jelicie grubym, obniżający wartość pH i wpływający korzystnie na wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego³. Jednocześnie ograniczamy ilość nierozpuszczalnych frakcji błonnika, obecnych np. w pestkach, których nadmiar zmniejsza wchłanianie tłuszczów i rozpuszczalnych w nich witamin (A, D, E i K).
Dowody skuteczności
Choć sokoterapia to bez wątpienia metoda alternatywna, w dodatku jedynie wspomagająca leczenie, nie brakuje naukowych dowodów na zdrowotne właściwości soków. Jedno z badań wykazało, że sok z marchwi obniża ryzyko chorób serca i zawałów. U osób, które piły go w ilości 0,5 l dziennie przez 3 miesiące, doszło do obniżenia stresu oksydacyjnego i poziomu cholesterolu4. Ponadto dzięki zawartości beta-karotenu, luteiny i zeaksantyny sok z marchwi poprawia wzrok.
Inne badanie pokazało, że soki z owoców aronii oraz czarnej porzeczki są najbogatsze w związki polifenolowe, a jednocześnie charakteryzują się dwukrotnie większą aktywnością przeciwutleniającą niż soki pomarańczowe oraz prawie pięciokrotnie większą niż sok jabłkowy5.
Sam sok jabłkowy ma jednak inne cenne właściwości: okazuje się, że może zapobiegać nowotworom i starzeniu się oraz wspomagać ogólną odporność organizmu. Do takiego wniosku doszli naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, którzy porównywali właściwości jabłkowych soków klarownych i mętnych. Odkryli oni, że mętne soki zawierają 4 razy więcej flawonoidów i innych związków z grupy polifenoli, które wykazują silne działanie antynowotworowe. Napój z dużą zawartością miąższu owoców ma również nawet pięciokrotnie większą zdolność "wymiatania" wolnych rodników6.
Zgodnie z innymi analizami w zasadzie wszystkie soki ze świeżych owoców i warzyw należą do produktów charakteryzujących się wysoką zawartością antyoksydantów7, a dzięki ich dostępności przez cały rok oraz udowodnionej obecności składników odżywczych (tokoferoli, karotenoidów, kwasu askorbinowego i flawonoidów) stanowią alternatywne uzupełnienie zalecanego udziału warzyw i owoców w diecie8.
Nie tylko owoce i warzywa
Bibliografia
- Górnicka J., "Apteka natury - Poradnik Zdrowia", Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, wyd. IV, 2011, s. 78, 216
- World Health Report 2002, Reducing risks, promoting healthy life, Geneva, World Health Organization, 2002
- I Trace Elem Exp Med 1992; 91: 23-31 Nutr J.2011 Sep 24;10:96. doi: 10.1186/1475-2891-10-96
- Biochem Soc Trans 1996; 24 (3): 790-795
- Journal of the Science of Food and Agriculture 2007; 87 (4): 573-579
- Nutrtion J 2010; 9: 3
- Przem Ferment Owoc Warz 2003; 47 (06): 29-30
Z pewnością najpopularniejsze są soki z warzyw i owoców, ale sokoterapia nie wyklucza również innych składników. Soki można wyciskać ze świeżych ziół, korzeni przyprawowych (jak imbir czy kurkuma), traw i młodych zbóż. Przykładowo napój z trawy pszenicznej pomaga łagodzić dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
- Główną rolę w sokoterapii odgrywają warzywa. Wśród nich znajdują się typowo polskie, szczególnie korzeniowe, które są dostępne w każdym punkcie sprzedaży, oraz warzywa liściaste. W tym wypadku możemy wyciskać sok na przykład z natki pietruszki, sezonowych ziół czy z pokrzywy. Może to być również hodowana w domu trawa z pszenicy, owsa czy żyta - wylicza dr Jacek Radwański, autor książki "Sokoterapia" i prekursor tej metody w Polsce.
O tym, jaki wpływ na zdrowie będzie wywierał sok, decyduje oczywiście jego skład. Sokoterapia stosuje prawie 90 mieszanek i soków prostych (z 1 składnika), wykorzystywanych w leczeniu ok. 140 schorzeń. Sok z buraków wpływa na układ krążenia, z kapusty - zmniejsza wrzody żołądka i dwunastnicy, z winogron - zwalcza zaparcia, żurawinowy - pokonuje infekcje, z selera - usprawnia trawienie, a z owsa i rozmarynu likwiduje wyczerpanie.
Picie soków poleca się także osobom z niedoborami witamin i składników mineralnych w celu witalizacji organizmu i poprawy odporności. Wskazane jest również dla tych, którzy chcą unormować masę ciała i usprawnić proces usuwania z organizmu substancji toksycznych.
