Niemal każdego dnia wakacji media donoszą o wypadkach na drogach, w wodzie lub w górach. Jak mówią statystyki Komendy Głównej Policji, w ciągu zaledwie jednego kwartału ubiegłego roku w Polsce doszło do 82 241 kolizji i 3 888 wypadków. Jak więc widać, prawdopodobieństwo bycia świadkiem takiej sytuacji jest dość wysokie. Tymczasem ponad połowa społeczeństwa nie wie co zrobić, gdy trzeba udzielić pierwszej pomocy. Przyjrzyjmy się zatem najczęstszym sytuacjom.
Krwawienie z nosa
Samoistne krwawienie z nosa to termin techniczny określający krwawienie pojawiające się bez wyraźnej przyczyny, z jednego lub czasem z obu nozdrzy.
Upływ krwi może być znaczny lub niewielki i może trwać od kilku sekund do ponad 8 min!. Krwawienia samoistne występują szczególnie często wśród dzieci i w wielu przypadkach ustalenie ich przyczyny jest niemożliwe.
Wiadomo, że są związane z szeregiem czynników, poczynając od nadciśnienia, a kończąc na przebywaniu na dużej wysokości (wspinaczka w wysokich górach lub latanie samolotem). Na szczęście temu problemowi często można im zaradzić w warunkach domowych.
Większość przypadków krwawienia, nawet te pojawiające się często, to proste zaburzenia mechaniczne, powodowane dłubaniem w nosie, suchością śluzówki nosa lub niską wilgotnością powietrza. Niewinne zadrapanie na śluzówce powoduje jej przerwanie, a następnie krwawienie. Można temu zaradzić, nawilżając powietrze w domu oraz nakładając cienką warstwę wazeliny kosmetycznej na wewnętrzną stronę nozdrzy dziecka.
Czasami z krwawieniami kojarzony jest również brak wystarczającej ilości snu. Co zaskakujące, kolejną, często występującą przyczyną krwawień, jaką zaobserwowałem w mojej praktyce, jest alergia lub nietolerancja pokarmowa.
Jeżeli nie uda się znaleźć żadnej innej wyraźnej przyczyny, być może warto zastosować u dziecka dietę eliminacyjną, żeby sprawdzić, czy nie występuje u niego nietolerancja jakiegoś pokarmu. Inne przyczyny krwawień obejmują ciało obce w nosie (u młodszych dzieci), jak i… nadużywanie kokainy.
- Pierwsza pomoc Nagłe, utrzymujące się krwawienie z nosa (trwające powiedzmy ponad 8 min) może wymagać kauteryzacji (zamknięcia odpowiednich naczyń krwionośnych z użyciem wysokiej temperatury). Czasami krew, zamiast wydostawać się przez nozdrza, spływa przez gardło do żołądka. Może to wywołać nudności. Aby temu zapobiec, w przypadku krwawienia należy dziecko posadzić w pozycji wyprostowanej z głową pochyloną lekko do przodu, żeby umożliwić odpływ krwi przez nozdrza.
- Warto też uciskać nozdrza palcami. Istnieją doniesienia mówiące o tym, że obniżenie temperatury w pokoju albo przyłożenie zimnego kompresu na górną część kręgosłupa i kark lub delikatne przepłukanie nozdrzy chłodnym roztworem soli fizjologicznej może przyspieszyć zatrzymanie krwawienia. Przy stosowaniu którejkolwiek ze wspomnianych metod należy się upewnić, że dziecko oddycha przez usta i nie wydmuchuje nosa.
- Akupunktura Przy nawracających samoistnych krwawieniach z nosa, warto w ramach profilaktyki zastosować akupunkturę. Zabieg ten jest szczególnie skuteczny w przypadku krwawień na tle alergii pokarmowych. Z mojej praktyki wynika, że najlepsza kombinacja punktów do akupunktury to czubek głowy (Gv-23), czubek nosa (Gv-25) oraz bruzda prowadząca w dół do kącika ust (Li-20). W przypadku trwającego krwawienia terapeuta może dodać punkt SP-1 po przyśrodkowej (wewnętrznej) stronie palucha oraz za kolanem (B-54). Przy krwawieniu z pluciem krwią można wykorzystać punkt na plecach (B-20) wraz z punktem między zagłębieniem brzucha i pępkiem (CV-13). We wszystkich wspomnianych punktach można stosować również akupresurę3.
- Krople Najczęściej stosowanym w krwawieniach z nosa środkiem homeopatycznym jest Achillea millefolium – krwawnik pospolity. Do innych, rzadziej stosowanych środków należy Belladonna, jeżeli krwawieniom towarzyszy zaczerwienienie twarzy i ból głowy. Nux vomica będzie skuteczna, gdy rano pojawia się zakrzepnięta krew. Niemetaliczny pierwiastek fosfor (Phosphorus) przy krwi jasnoczerwonej oraz częstym i obfitym krwawieniu. Fosforan żelaza (Ferrum phosphoricum) polecam przy nawracających krwawieniach z jednostajnym upływem krwi4.
Pierwsza pomoc przy zadławieniu
Dorosły człowiek, który się zakrztusił, powinien próbować kaszleć. Jeśli mu się to nie uda, trzeba stanąć za nim. Pochylić go lekko do przodu i mocno klepnąć otwartą dłonią 5 razy w okolicę międzyłopatkową.
Gdy to nie pomoże, obejmij go od tyłu. Ułóż jedną pięść na nadbrzuszu (między mostkiem a pępkiem), obejmij ją drugą ręką. 5 razy silnie uciskaj nadbrzusze w kierunku górno-tylnym. Manewr ten – nazywany chwytem Heimlicha – powtarzaj do momentu udrożnienia dróg oddechowych lub utraty przytomności przez poszkodowanego6.
Gdyby do tego doszło, wezwij pomoc. I spróbuj udrożnić drogi oddechowe nieprzytomnej osoby. W tym celu odegnij jej głowę ku tyłowi, kładąc rękę na czole i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Wykonaj 2 wdechy i obserwuj czy klatka piersiowa się unosi.
W przypadku niemowlęcia – połóż dziecko na wolnym przedramieniu obrócone na brzuch, głową skierowaną w dół. Utrzymuj je tak, opierając przedramię na udzie. Drugą dłonią wykonaj kilka zdecydowanych, ale niezbyt silnych uderzeń między łopatki. Obróć teraz dziecko twarzą do góry, zajrzyj mu do buzi i sprawdź, czy widać przedmiot, który blokował drogi oddechowe. Jeśli tak, usuń go.
Jeśli niemowlę dalej się dławi, przyłóż dwa palce do dolnej części mostka (o szerokość palca poniżej sutków) i kilkakrotnie uciśnij w dół i ku głowie (raz na 3 s). Zajrzyj do ust.
Jeśli blokada nie została usunięta, na przemian uderzaj w plecy i uciskaj mostek. Dziecko w wieku 1-9 lat – zachęcaj do kasłania. Jeśli jednak to nie pomoże, usiądź i ułóż sobie dziecko w poprzek ud twarzą ku dołowi.
Wykonaj 5 zdecydowanych uderzeń nasadą dłoni między łopatki. Gdy to nie przyniesie efektu, uciskaj nadbrzusze dziecka tak, jak w przypadku dorosłych. W ten sposób zwiększysz ciśnienie powietrza w klatce piersiowej, co pomoże wypchnąć ciało obce z dróg oddechowych7.
Jak radzić sobie ze skaleczeniem?
To najczęstsze letnie przypadłości. W przypadku skaleczenia oczyść skórę. Jeżeli w rance znajduje się piasek czy inne obce ciało, postaraj się je usunąć. Zdezynfekuj skaleczone miejsce jodyną lub wodą utlenioną. W zależności od rozmiarów ranki nałóż opatrunek z gazy lub plaster8. Możesz także użyć ziół, które usprawnią gojenie.
- Babka lancetowata (Plantago lanceolata) Listki rośliny umyj i zmiażdż, następnie przyłóż do rany i zabandażuj. Okład pozostaw na 2 godz., po czym zmień na nowy. To złagodzi ból i przyspieszy gojenie się8. Potwierdzają to tureckie eksperymenty na myszach. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym, przeciwutleniającym, przeciwwrzodowym, przeciwbólowym i immunomodulującym 10% maści z ekstraktem z babki lancetowatej wykazała pozytywny wpływ na gojenie się ran9.
- Skrzyp polny (Equisetum arvense) Badacze z Iranu oceniali wpływ miejscowego stosowania 3% maści ze skrzypu na gojenie się ran, zmniejszenie stanu zapalnego i łagodzenia bólu po nacięciu krocza. Okazało się, że preparat łagodził ból i wspomagał gojenie10.
- Aloes (Aloe vera) Na obu półkulach wykazano, że aloes do spółki z babką lancetowatą ma zdolność do poprawy gojenia się ran poprzez zwiększenie proliferacji fibroblastów, syntezę wiązek kolagenowych i rewaskularyzację w urazach skóry12.
Sposoby na otarcia i stłuczenia
W czasie wakacji zapominamy, że na co dzień prowadzimy siedzący tryb życia i często porywamy się na górskie wyprawy albo wycieczki rowerowe. Tymczasem brak przygotowania i kondycji może szybko dać o sobie znać. Wtedy o siniaki nie trudno. W chwili urazu drobne naczynia znajdujące się pod skórą pękają. Krew, która się w nich znajdowała, wylewa się do okolicznych tkanek, a to wywołuje obrzęk i zasinienie skóry, które z wolna zmienia barwę. Jest to efekt powolnego wchłaniania do krwiobiegu uszkodzonych komórek krwi. Zazwyczaj siniaki goją się w ciągu 7-10 dni13.
W przypadku tego typu kontuzji najczęściej pomocne są zimne kompresy. Pozwalają one obkurczyć naczynia krwionośne, przez co zmniejszają przepływ krwi w okolicy urazu. Dzięki temu zmniejsza się obrzęk oraz obniża wrażliwość zakończeń nerwowych (mniej boli). Zimne okłady hamują też rozwój stanów zapalnych oraz skutecznie pomagają zbić gorączkę. Schłodź liście kapusty w lodówce, następnie lekko rozbij je tłuczkiem tak, by puściły sok. Przyłóż na chore miejsce. Okład zmieniaj co 30 min.
Na stłuczone stawy pomoże natomiast okład z twarogu. Zmniejszy uczucie bólu, schłodzi obolały staw i zmniejszy obrzęk. Rozsmaruj twaróg na grubość 0,5 cm na bawełnianej szmatce. Przyłóż do opuchlizny. Owiń dodatkowo szalem lub bandażem. Trzymaj aż wyschnie. Pamiętaj jednak, jeśli siniak jest rozległy, bolesny i z dużym obrzękiem, koniecznie idź do lekarza.
Pierwsza pomoc przy skręconej kostce
Skręcenie to uszkodzenie mięśni i ścięgien w okolicy stawu. Natomiast zwichnięcie to takie uszkodzenie stawu, w którym tworzące go kości przestają się ze sobą stykać. Rozpoznasz je łatwo: nie można poruszyć uszkodzoną kostką. Obie kontuzje zdarzają się dość często w czasie wakacyjnych wypadów. Obie powodują ból, opuchliznę i utrudniają chodzenie. Nim dotrzesz do lekarza, staraj się unieruchomić kontuzjowaną nogę14. Najlepiej zrobić to, unieruchamiając względem siebie 2 sąsiednie kości w takiej pozycji, jaką przybiera chory. W przypadku stawu skokowego oznacza to unieruchomienie stopy w stosunku do podudzia.
Udar cieplny
Powoduje go nadmierne przegrzanie organizmu, najczęściej głowy i karku. Objawia się gorączką, zawrotami głowy. Mogą mu towarzyszyć nudności, wymioty i dreszcze15. Umieść poszkodowanego w pozycji półsiedzącej w zacienionym miejscu, przyłóż mu zimny i wilgotny okład na głowę oraz kark, podaj chłodny napój. Gdy stracił przytomność, ułóż na boku i wezwij pogotowie.
Oparzenie słoneczne
Zbyt długie przebywanie na słońcu może skończyć się bolesnym zaczerwienieniem skóry. Oparzenie słoneczne piecze, boli, a czasem nawet powoduje pęcherze. Poszkodowany powinien szybko znaleźć się w chłodnym pomieszczeniu13. Dziecko musi zbadać lekarz. Nim jednak się do niego skierujecie, podrażnione miejsca dobrze jest schłodzić, używając np. ręcznika zmoczonego w zimnej wodzie lub owiniętej w czystą tkaninę mrożonki. Jako środek łagodzący dolegliwości doskonale sprawdza się też kefir. Rozsmaruj chłodny kefir na gazie i przyłóż do poparzeń. Zmień po ok. 20 min.
Użądlenia
Jaskrawe kolory, intensywne zapachy i słodkie potrawy przyciągają osy i pszczoły. Zwykle użądlone miejsce jest opuchnięte i boleśnie pulsuje. Jeśli w rance jest żądło, usuń je paznokciem, nożem lub igłą. Delikatnie oczyść ranę wodą z mydłem i nałóż zimny okład.
Niektórzy ludzie są uczuleni na jad pszczół i os. Gdy zaobserwujesz, że użądlona osoba zaczyna puchnąć, ma trudności z oddychaniem lub połykaniem natychmiast, wezwij pogotowie16.
Miejsce ukąszenia przemyj chłodną wodą i zrób okład z kostek lodu. Pamiętaj, że jad pszczoły ma odczyn zasadowy, więc neutralizują go kwaśne okłady z octu winnego i soku z cytryny. Z kolei jad osy jest kwaśny i dlatego ból ukoi najlepiej okład zasadowy, np. z sody.
Swędzenie po ukłuciu komara złagodzi posmarowanie ciała olejkiem z drzewa herbacianego. Jeśli nie masz go pod ręką, równie skuteczna będzie pasta do zębów – chłodzi, łagodzi świąd, jak również zmniejsza obrzęk.
Podbite oko
W wyniku urazu oko sinieje i pojawia się obrzęk. Krew, która z powodu uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych wylała się pod skórą, tworzy malownicze limo. Siniak po 7-10 dniach samoistnie się wchłonie, stopniowo zmieniając barwę.
Można jednak skrócić nieco ten czas, przykładając w to miejsce zimny kompres, który spowoduje obkurczenie się naczyń krwionośnych, co znacząco zmniejszy rozmiary krwiaka. By przyspieszyć jego wchłanianie, po dobie od wystąpienia urazu warto użyć żelu zawierającego heparynę.
Można podać środki przeciwbólowe, jednak nie powinny one mieć w składzie pochodnych kwasu acetylosalicylowego, który rozrzedza krew i zmniejsza jej krzepliwość. Unikaj zatem aspiryny, polopiryny czy etopiryny. W przeciwnym razie siniak będzie dużo większy. Jeżeli poszkodowany skarży się na kłopoty z ostrością wzroku, widzi jak przez mgłę lub podwójnie, odczuwa silny ból albo ma nudności – koniecznie skontaktuj się z lekarzem.
Ciało obce
Jeśli w ciele ofiary coś utkwiło, nie wyciągaj tego. Przedmiot pozostający w ranie działa jak korek ograniczający krwawienie. Wezwij pogotowie ratunkowe. Następnie załóż rękawiczki i zabezpiecz przedmiot, aby nie wypadł z rany. Użyj do tego 2 zwykłych bandaży zbliżonych rozmiarów, które bez rozwijania przyłóż po obu stronach przedmiotu i za pomocą plastrów lub bandaża przymocuj do skóry, tak aby się nie poruszał i nie wypadł. Zadbaj, by poszkodowany się nie ruszał. Jeśli zdarzy się, że przedmiot wypadnie z rany, nie wkładaj go tam z powrotem.
Natomiast jeśli ciało obce jest wielkości muszki lub ziarenka piasku i wpadło pod powiekę, przemyj oko czystą wodą lub solą fizjologiczną. Można próbować zanurzyć twarz w wodzie i wtedy zacząć delikatnie mrugać powieką. Nie należy pocierać oka. Jeśli to nie pomogło, istnieje ryzyko, iż drobny przedmiot jest wbity w tkanki oka. Wtedy zasłoń oczy ofiary czystymi opatrunkami, aby ograniczyć ruch gałek ocznych i zawieź ją na ostry dyżur okulistyczny.
Jeśli mimo usunięcia ciała obcego poszkodowany wciąż skarży się na ból, trzeba zgłosić się do okulisty.
Zasłabnięcie i omdlenie
Połóż poszkodowaną osobę na plecach i unieś jej kończyny na ok. 1 min. Po odzyskaniu świadomości nie pozwól wykonywać gwałtownych ruchów. Zapytaj, jak doszło do omdlenia, czy na coś choruje. Jeżeli nie odzyskuje przytomności, sprawdź czy oddycha. Jeśli tak – ułóż ją w pozycji bocznej, jeśli nie – rozpocznij resuscytację17.
Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem
Najpierw przerwij obwód elektryczny. Odłącz bezpieczniki (korki) i jeżeli to możliwe wyjmij z gniazdka wtyczkę wadliwego urządzenia elektrycznego, które spowodowało porażenie. Jeśli nie da się tego zrobić, odizoluj porażonego od obwodu. W tym celu stań na suchej desce lub innym materiale izolującym i za pomocą przedmiotu, który nie przewodzi prądu (np. drewnianego kija od szczotki), odsuń kabel elektryczny od poszkodowanego18.
Potem sprawdź czy jest przytomny i oddycha. Wezwij pogotowie ratunkowe. Gdy ratowany jest nieprzytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bocznej, a jeśli nie oddycha, przystąp do reanimacji.
Niekiedy przy porażeniu prądem elektrycznym w wyniku skurczu mięśni międzyżebrowych uciśnięcie klatki piersiowej nie jest możliwe. W takim przypadku należy rozpocząć tylko sztuczne oddychanie i co chwilę sprawdzać napięcie mięśni międzyżebrowych. Po ustąpieniu napięcia można wykonać pełną reanimację krążeniowo-oddechową. Na oparzone miejsce załóż opatrunek z jałowej gazy.
Jak wezwać pomoc krok po kroku?
- Powiadom pozostałych świadków zdarzenia o tym, że łączysz się z numerem alarmowym 112, tak aby nie dublowali Twojego zgłoszenia.
- Po wybraniu numeru cierpliwie czekaj na zgłoszenie się operatora, wykorzystaj czas oczekiwania na zorientowanie się w dokładnym adresie zdarzenia. Nie rozłączaj się w trakcie czekania, kolejka zgłoszeń jest w pełni automatyczna i kolejne połączenie nie przyspieszy podjęcia rozmowy przez operatora numerów alarmowych.
- Po zgłoszeniu się operatora krótko opisz zdarzenie, które chcesz zgłosić – opis ten pozwoli na odróżnienie Twojego wezwania od przypadkowego połączenia niezwiązanego z zagrożeniem życia, zdrowia lub mienia.
- Odpowiadaj na pytania operatora – kolejność zadawanych pytań nie jest przypadkowa, a ich treść jest niezbędna do pozyskania kluczowych informacji dla służb ratunkowych.
- Podaj swoje dane tak, aby służby mogły się z Tobą skontaktować w wypadku zaistnienia jakichkolwiek niejasności. Nie rozłączaj się do czasu wyraźnego potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia.
- Po zakończonej rozmowie staraj się nie korzystać ze swojego telefonu, aby umożliwić służbom oddzwonienie do Ciebie w celu pozyskania dodatkowych informacji. W przypadku zmiany sytuacji już po dokonaniu zgłoszenia niezwłocznie poinformuj o tym operatora numerów alarmowych w Centrum Powiadamiania Ratunkowego.
Reanimacja - co to jest i jak ją wykonać?
Podstawowa wiedza o tym, jak reagować w razie wypadków komunikacyjnych oraz w przypadku utraty przytomności znacznie zwiększa szansę przeżycia poszkodowanych20. Nawet jeśli nie czujesz się pewnie w roli ratownika, z pewnością możesz pomóc. Jak? Zacznij od zabezpieczenia miejsca wypadku (np. zatrzymaj ruch na drodze poprzez ustawienie trójkąta ostrzegawczego). Chodzi o to, by zarówno ofiara, jak i ratownik byli bezpieczni.
Sprawdź, czy poszkodowana osoba jest przytomna. Jeśli tak, spróbuj dowiedzieć się, co jej dolega. Jeśli nie odpowiada, sprawdź, czy oddycha. Obróć ją na plecy, odchyl jej głowę do tyłu i unieś brodę. Dzięki temu język nie zablokuje dróg oddechowych.
Nie podkładaj nic pod głowę! Bowiem nieprzytomny człowiek może się udusić. Jeśli nie wyczuwasz oddechu, wezwij pomoc lub poproś, by ktoś wezwał pogotowie (tel. 112).
Rozpocznij resuscytację: połóż dłonie na środku klatki piersiowej ofiary, wyprostuj ręce i uciskaj 30 razy, a następnie wykonaj 2 sztuczne wdechy metodą usta-usta. Jeżeli ratujesz dziecko, najpierw wdmuchaj mu powietrze (5 wdechów), a dopiero potem zacznij masaż serca. Rób to do momentu przyjazdu karetki lub do czasu przywrócenia akcji serca21.
Pozycja boczna ustalona
Jeśli ranny jest nieprzytomny, ale oddycha samodzielnie, postaraj się ułożyć go w tzw. pozycji bezpiecznej, czyli na boku. Umożliwia ona prawidłowe oddychanie i zapobiega zachłyśnięciu się lub zakrztuszeniu wymiocinami. Na początek zdejmij ratowanemu okulary, sprawdź, czy nie ma niczego w ustach (np. sztucznej szczęki). Następnie uklęknij obok niego i upewnij się, że obie nogi ma wyprostowane. Rękę od swojej strony ułóż mu nad głową (zgiętą w łokciu ok. 90) tak, by dłoń była skierowana ku górze. Drugą rękę nieprzytomnego przełóż przez jego klatkę piersiową, podkładając jej grzbiet pod jego policzek. Przytrzymując rękę ratowanego pod policzkiem, pociągnij za jego nogę (ułożoną dalej od Ciebie) tak, by obrócił się na bok w Twoim kierunku. Następnie ustaw nogę, która znajdzie się u góry tak, by w stawie biodrowym i kolanowym była zgięta pod kątem prostym. Dzięki temu pozycja ofiary będzie stabilna. Na koniec odegnij głowę ratowanego ku tyłowi, by upewnić się, że może oddychać. Regularnie sprawdzaj, czy oddycha22.
Jak użyć defibrylatora?
W wielu przypadkach nagłego zatrzymania akcji serca możliwe jest przywrócenie jego pracy poprzez wczesną defibrylację. Może ją wykonać automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED).
To urządzenie wyzwala impuls elektryczny w celu zatrzymania migotania komór i przywrócenia prawidłowej akcji serca. Jak dowodzą badania podjęcie defibrylacji w czasie 3-5 min od utraty przytomności może zwiększyć częstość przeżycia do 49-75%, a każda minuta opóźnienia zmniejsza prawdopodobieństwo przeżycia o 10-15%23!
AED z wyglądu przypomina laptop lub niewielką walizkę. Zgodnie z założeniami jego twórców może go użyć każdy z nas. Bowiem urządzenie samo nadzoruje akcję ratunkową (diagnozuje stan poszkodowanego i wydaje instrukcje głosowe, dzięki, którym wiemy, jak postąpić).
W jego składzie znajdują się elektrody, które trzeba przyczepić do osłoniętej klatki piersiowej ofiary – pod prawym obojczykiem wzdłuż tułowia i pod lewą pachą wzdłuż tułowia. Po umieszczeniu elektrod odsuń się od poszkodowanego, by umożliwić urządzeniu poprawną analizę rytmu.
Jeśli po niej nastąpi komunikat „Wyładowanie elektryczne wskazane”, odsuń się od ratowanej osoby i wciśnij przycisk wstrząs. Pamiętaj, że w tym czasie nie wolno nikomu jej dotykać!
Po wyładowaniu natychmiast rozpocznij uciskanie klatki piersiowej oraz oddechy ratownicze (30 uciśnięć, 2 oddechy). Wykonuj je aż do czasu automatycznego rozpoczęcia kolejnej analizy rytmu serca.
Jeśli po niej AED poinformuje Cię, że „Wyładowanie elektryczne jest niewskazane”, natychmiast rozpocznij uciskanie klatki piersiowej oraz oddechy ratownicze24. Pod tymi linkami znajdziesz dokładny opis, jak i kiedy stosować defibrylator wraz z filmikiem www.gov.pl/web/kwpsp-opole/prewencja-spoleczna-aed, www.icd.pl/poradnik/post/ jak-uzywac-defibrylatora-aed.
Automatyczne defibrylatory powinny znajdować się, m.in. na dworcach, uniwersytetach, w muzeach, przychodniach, urzędach i centrach handlowych. Ich lokalizacje w danej miejscowości, sprawdzisz na www.ratujzsercem.pl/Map. aspx lub w aplikacji Staying Alive (dostępnej zarówno dla użytkowników telefonów z systemem android, jak i iOS), która wskazuje dostępne defibrylatory w najbliższej przestrzeni i działa także m.in. w Brazylii, USA, Hiszpanii, Francji, Wielkiej Brytanii, Niemczech. Co więcej, w aplikacji jest też przewodnik po tym, jak wykonywać resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO) oraz tryb pomocy w jej wykonywaniu, gdzie realna osoba, zdalnie przez aplikacje przeprowadza nas przez RKO.
W wielu przypadkach nagłego zatrzymania akcji serca możliwe jest przywrócenie pracy serca przez wczesną defibrylację. Może ją wykonać automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED). To urządzenie z wyglądu przypomina laptop lub niewielką walizkę. W założeniu może go użyć każdy z nas. Ponieważ po przyłożeniu elektrod do klatki piersiowej ofiary urządzenie nadzoruje akcję ratunkową (diagnozuje jej stan i wydaje instrukcje głosowe, dzięki, którym wiemy, jak postępować). Automatyczne defibrylatory powinny znajdować się, m.in. na dworcach, uniwersytetach, w muzeach, przychodniach, urzędach i centrach handlowych20.
- E Harris Ruddock, Homoeopathic Vade Mecum, New Delhi: Taj Off-Set Press, 1989
- Thomas Flint Jnr & Harvey D. Cain, Emergency Treatment and Management, W B Saunders & Co, now Elsevier, 1972, p 276
- Shanghai College of Traditional Medicine, Acupuncture: A Comprehensive Text, Seattle, WA: Eastland Press, 1981
- John Henry Clarke, The Prescriber, 2009, 9; 278; British Herbal Pharmacopoeia, Herbal Medicine Association: Cowling, West Yorkshire, UK, 1976; 1:39, 217
- Iwona Bednarska-Żytko, O manewrze Heimlicha raz jeszcze
- Ball Ch. M., Philips R. S., Medycyna stanów nagłych, Warszawa 2002
- Buchfelder M., Buchfelder A., Podręcznik pierwszej pomocy, Warszawa 2003
- J Pharm Pharmacol. 2015 Jan;67(1):117-25
- Biotech Histochem. 2018;93(4):249-257
- Iran Red Crescent Med J. 2015 Mar; 17(3): e25637
- J Am Acad Dermatol. 2011, 5. 1-11
- World J Plast Surg. 2019 Jan; 8(1): 51-57
- Jakubaszko J., ABC postępowania w urazach, Wrocław 2003
- http://e-ratownictwo.com.pl/ WPPP.pdf
- Jurczyk W., Łakomy A., Pomoc doraźna, Poznań 1999
- Wasilewska A. (pod red.), Pierwsza pomoc, Warszawa 1996
- D. Bass, R. Baker. „Pierwsza pomoc i opieka domowa”, Oficyna Wydawnicza READ ME, Warszawa 2006
- M. Stebelski „Pierwsza pomoc: poradnik dla każdego”, Dom Wydawniczy „Elipsa” Warszawa 2002
- www.tauron-dystrybucja.pl/bezpieczna-energia/bezpieczniki/ wlacz-w-pracy/pierwsza-pomoc
- Jakubaszko J., ABC resuscytacji, Wrocław 2006 (wyd. II)
- Sehrin P., Schua R., Postępowanie w nagłych przypadkach, Wrocław 2001
- Polska Rada Resuscytacji, Podstawowe zabiegi resuscytacyjne U osób dorosłych. Podręcznik BLS, Krakow 2005
- www.prc.krakow.pl/wyty/02.pdf
- www.gov.pl/web/kwpsp-opole/ prewencja-spoleczna-aed; www. icd.pl/poradnik/post/jak-uzywac-defibrylatora-aed