Nasze magazyny
Jeszcze niedawno tata dziarsko odśnieżał dach, a dziś… Jednak choć z pewnych rzeczy trzeba zrezygnować, to nie jesteśmy całkiem bezradni. Jeżeli umiejętnie zatroszczymy się o naszych bliskich, sprawimy, że zachowają kondycję i radość życia na długie lata.
Przejście na emeryturę to trudny moment. Nagle z kieratu codziennych spraw, gdy czas leciał jak z bicza trzasnął, wypada się na spokojne wody bezczynności. Nie zostawiaj wtedy rodziców samych sobie. Pomóż im się odnaleźć w nowej sytuacji. Daj im odczuć, że są Ci stale potrzebni. Podpowiedz, że to najlepszy czas, by zadbać o siebie, zrealizować swoje marzenia, podjąć naukę, na którą wcześniej brakowało czasu.
Przy posiłku
Drżenie rąk często utrudnia starszym osobom przygotowanie i spożywanie posiłków. Można im pomóc, zaopatrując je w specjalnie zaprojektowane sztućce, które pozwalają nieco zniwelować niezgrabność ruchów - wyginającą się w różne strony łyżkę, nóż z miękkim trzonkiem, minimalizujący wysiłek potrzebny do krojenia. Kubki z dzióbkiem zmniejszają ryzyko wylania zawartości w czasie picia.
Talerze z przyssawkami zapobiegają przesuwaniu się zastawy na stole, natomiast talerze szufelkowe ułatwiają nabranie jedzenia na sztućce.
Osobom starszym największe poczucie bezpieczeństwa zapewnia mieszkanie z bliskimi. Jednak większość seniorów woli mieszkać sama. Z jednej strony potrzebują poczucia niezależności, a z drugiej - nie chcą być ciężarem dla dzieci. Wspólne mieszkanie pod jednym dachem może się sprawdzić, jeśli relacje między rodzicami a dziećmi są dobre. W przeciwnym razie można sobie tylko napsuć krwi.
Zalecane badania dla seniora
Zachęć seniorów, by przynajmniej raz do roku robili komplet potrzebnych badań. Osoby po 60. r. ż. koniecznie powinny zbadać krew i mocz oraz poziom glukozy, cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Co 3 miesiące należy badać ciśnienie, a raz do roku wykonać EKG. Ponadto co kilka lat wskazane są kolonoskopia, badanie hormonów tarczycy, kału na obecność krwi utajonej oraz USG jamy brzusznej i RTG klatki piersiowej. Dobrze jest również odwiedzić stomatologa i ginekologa. Dodatkowo panie powinny sprawdzić gęstość kości (densytometria), a panowie stan prostaty i odbytu.
Warto też zadbać o zmysły. Pamiętaj, że właśnie kłopoty ze wzrokiem i słuchem najczęściej utrudniają seniorom kontakt ze światem. Jaskrę i zaćmę można leczyć operacyjnie, ratując wzrok. Jeżeli zauważysz, że starsi krewni mają kłopoty ze słuchem, zabierz ich do otolaryngologa. W wielu wypadkach komfort życia podniesie założenie aparatu słuchowego.
Mieszkanie seniora
Mieszkanie, które kiedyś było wygodne, dziś może przestać takie być. Wystarczy fakt, że znajduje się na czwartym piętrze bez windy, albo że szafki kuchenne są zawieszone zbyt wysoko. Jesień życia przynosi różne ograniczenia. Jednymi z najczęstszych są kłopoty z poruszaniem się. Jeżeli w budynku, w którym mieszkają rodzice, nie ma windy, trzeba pomyśleć o zmianie mieszkania.
Bardzo ważne jest także zminimalizowanie ryzyka upadku. Dlatego zadbaj, by kable nie plątały się po podłodze, usuń lub przytwierdź ruchome chodniczki (łatwo się o nie potknąć lub na nich pośliznąć).
Do najbardziej niebezpiecznych pomieszczeń w domu zalicza się łazienka. Z tego powodu powinny znaleźć się w niej uchwyty, ułatwiające wstanie z wanny lub bezpiecznie wyjście spod prysznica. Na podłodze oraz w brodziku lub wannie połóż gumowe maty antypoślizgowe.
Kuchnia staje się polem minowym, gdy senior ma kłopoty z pamięcią. Wtedy najbezpieczniej jest wymienić kuchenkę gazową na elektryczną. Jeśli to niemożliwe, warto zastanowić się nad zamontowaniem czujników gazu. Bateria nad zlewozmywakiem powinna mieć długą rączkę. Dzięki temu senior łatwiej będzie mógł nią manipulować. W kuchni powinny znaleźć się też przypominacze, sygnalizujące dźwiękiem zakończenie gotowania.
Zadbaj też o komfort seniora: wygodny fotel z oparciem na łokcie - nie za niski, by łatwo było z niego wstać; punktowe światło, które ułatwi czytanie. Pomieszczenia, w których przebywa, powinny mieć odpowiednią wilgotność, co ułatwia oddychanie. Warto zaopatrzyć starszego krewnego w chwytak z regulowaną rączką, który pozwoli podnieść przedmioty znajdujące się na podłodze lub wysoko na szafkach. Przy łóżku powinna znaleźć się szafka nocna, na której można postawić pudełko z lekami, wodę, telefon, lampkę nocną.
Jeżeli senior ma kłopoty ze wzrokiem - urządzenia należy dobrać specjalnie dla niego, np. telefon powinien mieć duże przyciski i ekran z dobrym kontrastem oraz dużymi cyframi. Osoby niedosłyszące należy wyposażyć w telefon z mocnym głośnikiem i łatwo dostępną funkcją głośnego mówienia. Gdy pamięć zawodzi, dobrze sprawdzają się lokalizatory przedmiotów. Nadajniki instaluje się np. przy kluczach lub w portfelu. Gdy nie można ich znaleźć, wystarczy nacisnąć guziczek w pilocie, a dźwięk wydawany przez nadajnik naprowadzi na zgubę.
W przypadku, gdy rodzic musi leżeć, koniecznie trzeba zaopatrzyć go w materac przeciwodleżynowy. Dostępne są materace wypełnione granulatem, z karbowanej gąbki lub z komorami powietrznymi, które pozwalają regulować ich twardość. Znajdziesz je w sklepach rehabilitacyjnych. Możesz też skorzystać z wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego.
Warto także sprawdzić, czy wizjer w drzwiach wejściowych jest na wysokości dostosowanej do wzrostu seniora (z wiekiem kurczymy się).
Mózg seniora także potrzebuje nowych wyzwań
Jeżeli chcesz, by starsi członkowie rodziny byli sprawni jak najdłużej, pomóż im w tym. Pamiętaj, że narząd nieużywany zanika. Ta zasada dotyczy także mózgu. Gdy nie zaprzęgamy go do roboty, zmniejsza się liczba synaps, czyli połączeń między neuronami. Regularna stymulacja działa wprost przeciwnie, wytwarza nowe połączenia i regeneruje neurony. To zaś pozwala mózgowi zachować sprawność i refleks przez długie lata.
Dobrym bodźcem jest nauka czegoś nowego - tańca, języka, lepienia z gliny. Pomaga również czytanie, rozwiązywanie krzyżówek albo granie w scrabble, szachy, monopol czy skojarzenia, co pobudzi umysł. Dodatkową zaletą wspomnianych gier jest towarzystwo. Badacze udowodnili, że ma ono zbawienny wpływ na kondycję naszego umysłu.
Spotkania z innymi ludźmi dostarczają nowych wiadomości - przez co mobilizują mózg do pracy, ćwiczą również koncentrację. Ponadto osoby towarzyskie są mniej podatne na depresję i zaburzenia pamięci. Utrzymywanie kontaktów towarzyskich ułatwia internet. Dlatego warto poświęcić trochę czasu i nauczyć seniora obsługi komputera lub namówić go na kurs.
Mózg nie znosi rutyny. Okazjonalne zmienianie utartych nawyków, np. wybór innej trasy do domu, użycie do wykonania jakiejś czynności lewej ręki albo przemeblowanie mieszkania, to świetny sposób na to, by jej nie ulec.
Jakie sporty mogą uprawiać seniorzy?
Naturalnym stanem człowieka jest ruch. Tak jesteśmy zaprogramowani. Siedzący tryb życia zbiera swoje żniwo - co drugi człowiek po 50. r. ż. cierpi na bóle kręgosłupa. Tymczasem aktywność fizyczna może obronić przed zniedołężniałą starością. Oczywiście powinna być dobrana do wieku i możliwości. Jeżeli któreś z rodziców cierpi na przewlekłą chorobę, należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Zazwyczaj dopuszczalne są "stateczne" sporty: pływanie, nordic walking, jazda na rowerze czy gimnastyka. Eksperci dodają do nich również francuską grę w bule.
Regularny ruch wzmocni serce, mięśnie i stawy, poprawi poczucie równowagi, zwiększy siłę, a przy tym dotleni organizm. Badania wykazały, że giętkość ciała wpływa na elastyczność tętnic, przez co chroni przed chorobami serca.
Ważne jest, by robić to, co się lubi. Monotonne ćwiczenia mogą stać się frajdą, gdy wykonywane są w grupie, ponieważ towarzystwo mobilizuje do działania, a ponadto daje seniorom szansę na kontakty towarzyskie, których w starszym wieku zwykle brakuje.
Wymówką nie powinien być również brak pogody. W takiej sytuacji pomocne mogą okazać się płyty DVD z ćwiczeniami odpowiednio przygotowanymi dla osób starszych oraz sprzęty takie jak np. rowerek stacjonarny, na których można wykonać swoją porcję ćwiczeń, nie rezygnując z ulubionego serialu.
Bezpieczne sporty
Jazda na rowerze ma pozytywny wpływ na serce i pomaga spalić nadmiar kalorii. Co istotne, nie obciąża stawów.
Gimnastyka poprawia elastyczność mięśni i stawów. Zapobiega nierównowadze między grupami mięśni, a przez to poprawia motorykę. Pozwala zniwelować bóle kręgosłupa oraz uniknąć skurczów mięśni.
Pływanie buduje siłę i modeluje sylwetkę. Wspomaga układy krwionośny i oddechowy.
Nordic walking angażuje nawet 90% mięśni, nie obciąża stawów. Kije dają podparcie, przez co zmniejszają ryzyko upadku. Chodzenie z kijkami zwiększa również wytrzymałość.
Bule to narodowa rozrywka francuskich seniorów. Gra toczy się na świeżym powietrzu, co pozwala lepiej dotlenić organizm oraz uzupełnić niedobory witaminy D3. Wymaga koncentracji, poprawia koordynację. I co najważniejsze, można w nią grać niemal wszędzie.
Senior zasługuje na uwagę
Jedną z największych bolączek starości jest samotność. Potrzebujemy dzielić się naszymi smutkami i radościami. Rodzicom trudno mówić o niektórych sprawach - przeszkadza im uczucie wstydu. Dlatego uzbrój się w cierpliwość i daj się mamie wygadać. W miarę możliwości włączaj seniorów do życia rodziny. Badania wykazały, że wnuki i dziadkowie mają na siebie dobroczynny wpływ. Pamiętaj, że wszyscy - rodzice także - potrzebujemy czułości i akceptacji. Dlatego nie żałuj im uścisków.
Opiekun też człowiek
Jeżeli tak się złożyło, że Twój bliski jest unieruchomiony lub przewlekle chory, nie tylko musisz się nim zająć, ale także pomyśleć nieco o sobie.
Nie rezygnuj z pracy Potrzebujesz dochodów. A kilka godzin spędzonych poza domem pozwoli Ci się oderwać od kłopotów i nabrać dystansu, dzięki czemu łatwiej Ci będzie znosić humory chorego.
Dbaj o swoje zdrowie Musisz mieć siły do działania.
Nie tłum emocji Masz prawo złościć się na podopiecznego. Ważne jest, by dać upust negatywnym uczuciom. Pomoże w tym aktywność fizyczna, rozmowa z bliską osobą lub psychologiem.
Poproś o pomoc Gdy masz już dość, nie wahaj się prosić o wsparcie krewnych lub fachowców. Dzięki temu zyskasz chwilę oddechu, to zaś pozwoli Ci poradzić sobie z trudnymi emocjami, zregenerować siły i odpocząć psychicznie.
Postaw seniorowi granice Opieka nie może polegać na stałym wyręczaniu. Jeżeli wiesz, że Twój rodzic może wykonywać coś samodzielnie, pozwól mu to robić. W ten sposób nie będzie się czuł od Ciebie uzależniony.
Gdy konieczna jest rehabilitacja
Seniorzy, którzy z powodu niesprawności lub przebytej operacji nie dadzą rady dotrzeć do przychodni, mogą ubiegać się w NFZ o refundację rehabilitacji w domu. Obejmuje ona porady lekarskie i zabiegi fizjoterapeutyczne. Skierowanie wystawia lekarz ubezpieczenia zdrowotnego z adnotacją, że zabiegi mają się odbywać w domu pacjenta.
Po wizycie w domu chorego lekarz z poradni rehabilitacyjnej ustala program leczenia. Fizjoterapeuta przychodzi 3 razy w tygodniu lub częściej, w zależności od potrzeb. Korzystając z przenośnych urządzeń, może wykonywać nawet zabiegi elektrostymulacji czy laseroterapii. Pacjent lub jego opiekun potwierdzają podpisem wykonanie zabiegu. Rehabilitacja w domu prowadzona jest zazwyczaj przez 4 tygodnie. NFZ refunduje do 80 dni terapii na rok.
Na dłuższą rehabilitację trzeba mieć pisemną zgodę dyrektora oddziału NFZ. Lekarz, który w imieniu chorego składa taki wniosek, musi go dobrze uzasadnić. Z rehabilitacji domowej skorzystać mogą: osoby po udarach (do 12 miesięcy od zachorowania), z ciężkimi uszkodzeniami rdzenia kręgowego oraz centralnego i obwodowego układu nerwowego, chorzy na parkinsona, zapalenie wielomięśniowe, rdzeniowy zanik mięśni, guzy mózgu, SM, a także pacjenci po wszczepieniu endoprotez stawów biodrowych i kolanowych (do 6 miesięcy po operacji).
Rodzina ze wspomaganiem
Skorzystaj z pomocy. W czasach migracji, gdy często od najbliższych dzieli nas wiele kilometrów, ciężko jest zagwarantować zniedołężniałym krewnym pomoc i opiekę obejmujące zapewnienie higieny osobistej i czystości otoczenia, zrobienie zakupów, przygotowanie posiłku czy zorganizowanie wsparcia medycznego.
Zwróć się do ośrodka pomocy społecznej w Twojej gminie lub mieście. Wsparcie przyznawane jest na podstawie wywiadu środowiskowego. Zależnie od wysokości dochodów seniora może być częściowo odpłatne. Zazwyczaj polega na robieniu zakupów (spożywczych i leków), przygotowaniu posiłków, dogrzewaniu mieszkania, paleniu w piecu, myciu okien, sprzątaniu albo robieniu prania.
Rodzina seniora może zatrudnić także opiekunkę, która nie tylko wykona wspomniane wyżej czynności, ale również zadba, by jej podopieczny przyjął o czasie leki, zbada mu poziomy ciśnienia i glukozy, wdroży profilaktykę antyodleżynową oraz zapewni towarzystwo. W wyspecjalizowanych agencjach możesz wynająć opiekunkę na stałe lub na kilka godzin. Średni koszt tego przedsięwzięcia może jednak sięgnąć nawet 3 tys. zł.
Można również skorzystać z oferty domów dziennej opieki, które działają przy wielu przychodniach i ośrodkach pomocy. Skierowanie na pobyt w nich wystawi seniorowi lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Zwykle trwa on 12 tygodni. Zajęcia pomagające seniorom utrzymać sprawność fizyczną i umysłową prowadzone są od poniedziałku do piątku w godzinach 8-14. Niektóre domy opieki dziennej specjalizują się w ułatwianiu zorganizowania czasu osobom cierpiącym na demencję, zaburzenia nerwicowe lub cukrzycę.
Poszukaj przyjaciela dla seniora - w niektórych miastach działają wolontariusze, którzy pomagają samotnym osobom starszym w codziennych czynnościach lub po prostu dotrzymują im towarzystwa.
Gdy krewny jest obłożnie chory, skorzystaj z pomocy pielęgniarki. Jeżeli wymaga stałej opieki, a Ty nie możesz się nim zająć, rozważ jego pobyt w domu stałej opieki.
Jeśli pozostanie w domu, możesz ubiegać się o dofinansowanie zakupu łóżka rehabilitacyjnego w MOPS-ie lub Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR). By je uzyskać, musisz przedstawić zlecenie na zakup łóżka rehabilitacyjnego od lekarza, oświadczenie o niepełnosprawności chorego, oświadczenie o jego dochodach oraz fakturę wystawioną przez firmę, która sprzedaje łóżko. Dofinansowanie wynosi maksymalnie do 60% wartości zakupionego sprzętu.
