Owoc yuzu – właściwości, zastosowanie, gdzie kupić?

Spośród około 1000 owoców cytrusowych największą popularnością cieszą się pomarańcza, mandarynka, cytryna i grejpfrut. Mniej znane limonka i pomelo również podbijają nasze serca i kubki smakowe. Nadszedł jednak czas na yuzu – żółte lub zielone owoce o średnicy kilku centymetrów, które nie tylko dodają orientalną nutę deserom, ale też mają potencjał w łagodzeniu objawów wielu chorób, łącznie z nieuleczalnymi schorzeniami genetycznymi.

Owoc yuzu – co to jest?

Yuzu (Citrus Junos) jest efektem skrzyżowania dwóch owoców cytrusowych, mandarynki i papedy. Z wyglądu przypomina mandarynkę o grubej żółtozielonej skórce. Specyficzny smak yuzu, lekko cierpki, słodko-kwaśny, wielu osobom przywodzi na myśl kwiat. Krzew yuzu dorasta do 2 m wysokości, a jego gałęzie pokrywają liczne kolce.

Jak każdy cytrus, yuzu jest źródłem wielu składników odżywczych, a jego spożywanie dostarcza organizmowi licznych korzyści. Tradycyjnie wykorzystuje się yuzu w leczeniu kaszlu, problemów trawiennych, cukrzycy, astmy, neuralgii i stanów zapalnych.

Chociaż jego ojczyzną są Chiny, yuzu hoduje się również na dużą skalę w Japonii i w Korei¹.

Owoc yuzu – właściwości

Owoc yuzu jest niskokaloryczny, za to bogaty w węglowodany. 100 g tego owocu dostarcza:

• 13,3 g węglowodanów,
• 1,8 g błonnika,
• 59% dziennego zapotrzebowania na witaminę C,
• 31% dziennego zapotrzebowania na witaminę A.

W owocu yuzu znajdują się karotenoidy, flawonoidy i limonoidy – substancje zwalczające wolne rodniki tlenowe, których obecność powiązano między innymi z procesami starzenia i zwiększonym ryzykiem nowotworów.

W badaniach laboratoryjnych (in vitro i in vivo) udało się udowodnić, że yuzu działa:

• antyoksydacyjnie,
• przeciwzapalnie,
• przeciwnowotworowo,
• przeciwzakrzepowo,
• stymulująco na powstawanie nowych naczyń krwionośnych,
• przeciwbakteryjnie².

Ponadto udowodniono, że:

• spożywanie zarówno owocu yuzu, jak i wyodrębnionej z niego hesperydyny korzystnie wpływa na pracę serca, zmniejszając w razie wystąpienia zawału jego komplikacje i zasięg oraz towarzyszący mu stan zapalny, co potwierdzono badaniem na szczurach³,
• 70-procentowy alkoholowy wyciąg ze skórki yuzu poprawia pracę wątroby u myszy karmionych dietą wysokocholesterolową⁴,
• alkoholowy wyciąg ze skórki yuzu wykazuje działanie przeciwcukrzycowe, co potwierdzono w badaniu na myszach⁵,
• suplementacja alkoholowym ekstraktem ze skórki yuzu poprawia procesy biochemiczne odpowiedzialne za powstawanie nowych komórek kości, sprzyja ich mineralizacji i zmniejsza masę tłuszczową u myszy poddanych owariektomii (zabiegowi usunięcia jajników)⁶.

 W eksperymentach wykorzystuje się nie tylko skórkę i miąższ owocu, ale także jego pestki.

 Yuzu jako antyoksydant

Owoc yuzu zawiera ok. 90 mg witaminy C na 100 g masy. Z flawonoidów najwyższe stężenie osiągają naryngina (ok. 64 mg) i hesperydyna (ok. 66 mg). Oznacza to, że yuzu zawiera więcej witaminy C i fenoli niż inne owoce cytrusowe⁷.

Udowodniono, że dzięki właściwościom antyoksydacyjnym yuzu może korzystnie wpływać na metabolizm w otyłości oraz łagodzić objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (IBS).

Wyciąg z owocu yuzu zmniejszył produkcję wolnych rodników tlenowych oraz ich gromadzenie w komórkach tłuszczowych. Ponadto ekstrakt ten zapobiegał ekspresji genów powiązanych ze zwiększaniem tkanki tłuszczowej. Efekty okazały się jeszcze bardziej zadowalające, kiedy zastosowano równocześnie wyciąg z yuzu i z Garcinia cambogia⁸.

W innym badaniu udowodniono, że spożywanie skórki yuzu łagodzi zapalenie jelita grubego u myszy. Zwierzęta miały typowe objawy choroby (skrócenie jelita, utrata wagi, biegunka i krew w kale), zauważono jednak, że karmienie myszy pokarmem zawierającym 5% skórki yuzu sprawiło, że kiedy gryzonie zachorowały, ich symptomy były łagodniejsze. Kluczowe było podawanie skórki yuzu przed zachorowaniem, ponieważ w badaniu chodziło o profilaktykę⁹.

Zaobserwowano, że skórka yuzu zawiera więcej fenoli i witaminy C niż jego miąższ. Natomiast obranie owocu zwiększa aktywność fenoli zarówno w skórce, jak i w miąższu jednocześnie nieznacznie zmniejszając ich ilość w tym ostatnim¹⁰.

Owoc yuzu poprawia pracę mózgu

Długotrwała konsumpcja wyciągu z yuzu poprawiła funkcje poznawcze i gospodarkę glukozową u szczurów. Samce gryzoni z blaszkami beta-amyloidowymi w mózgu (zaobserwowano je np. u pacjentów z chorobą Alzheimera) karmiono dietą wysokotłuszczową z dodatkiem wyciągu z yuzu lub z dekstryną. W grupie yuzu zaobserwowano prawidłową tolerancję glukozy oraz wyrzut i wrażliwość na insulinę. Stwierdzono też, że podawanie ekstraktu uchroniło zwierzęta przed zaburzeniami poznawczymi¹¹.

Yuzu poprawia przepływ krwi

Owoce cytrusowe wykazują właściwości przeciwzakrzepowe. W pewnym badaniu sprawdzono efektywność 3 cytrusów: yuzu, owocu zwanego hallabong i pomarańczy. Yuzu okazał się najskuteczniejszy z nich: wystarczyło stężenie 1 mg/ml, by osiągnąć nawet 96% skuteczności. Wyciąg z yuzu był zdaniem autorów eksperymentu równie skuteczny co aspiryna w dawce 0,3 mg/ml¹².

Czy badania z udziałem ludzkich ochotników również przyniosły obiecujące rezultaty? Oczywiście — alkoholowy roztwór owoców yuzu oraz jego substancje czynne, hesperydyna i naringina, hamują gromadzenie się płytek krwi. Im większa była dawka, tym skuteczniej działała¹³.

Yuzu i aromaterapia

Te właściwości yuzu potwierdza badanie z udziałem ochotniczek w wieku ok. 20 lat. Panie musiały być w określonej fazie cyklu miesięcznego, podczas której nierzadko dochodzi do wyrzutu hormonów stresu. Okazało się, że wystarczyło zaledwie 10 minut aromaterapii olejkiem z yuzu, by znacząco zmniejszyć stężenie tych hormonów w ślinie — sprawdzono to podając ochotniczkom do żucia bawełniany wacik przed i po inhalacji, a także pół godziny później. Prawdopodobnie właściwości uspokajające olejek z yuzu zawdzięcza swojemu składowi, w którym znajduje się między innymi limonen. Olejek z yuzu ma zapach opisywany jako coś pomiędzy grejpfrutem i mandarynką, z lekką nutą bergamotki i limonki¹⁴.

Ta sama grupa specjalistów udowodniła, że inhalacja olejku z yuzu obniża tętno i zwiększa aktywność układu nerwowego¹⁵.

Wyniki kolejnego badania sugerują, że wdychanie olejku z yuzu łagodzi stres u matek, których dzieci wymagały wizyty w szpitalu z powodu choroby¹⁶.

Yuzu może łagodzić objawy chorób metabolicznych

Substancje wyodrębnione z nasion yuzu (limonoidy i spermina) korzystnie wpływają na pracę jelit i mózgu u myszy z chorobą Sandhoffa, należącą do lizosomalnych chorób spichrzeniowych (w ich przebiegu dochodzi do zaburzenia metabolizmu konkretnych substancji w wyniku niedoboru lub braku pewnych enzymów oraz odkładania się w organizmie szkodliwych półproduktów, co prowadzi do nieodwracalnych zmian, a nawet przedwczesnej śmierci).

U myszy karmionych pokarmem z dodatkiem substancji wyodrębnionych z yuzu zaobserwowano większą różnorodność szczepów bakterii jelitowych (u grupy kontrolnej występowały głównie bakterie Lactobacillus) oraz większą produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych i immunoglobuliny A, która jest ważna dla prawidłowej funkcji śluzówki jelit. Limonoidy i spermina poprawiły też funkcje podwzgórza u chorych myszy – ten obszar mózgu odpowiada między innymi za metabolizm¹⁷.

Owoc yuzu – zastosowanie

• W Azji yuzu stosuje się jako przyprawę oraz dodatek do sosów. Znane są też galaretki, dżemy i marmolady z yuzu. Owoc ten dodaje się również do ciast¹⁴.
• W Japonii popularne są lecznicze kąpiele zwane yuzu-yu, polegające na zanurzeniu się w wannie z gorącą wodą, w której pływają całe owoce yuzu¹⁵.
• Również w Japonii stosuje się przyprawę o nazwie yuzu kosho, w skład której wchodzi skórka yuzu, sól oraz zielona lub czerwona papryczka chili.
• Wachlarz zastosowań owocu yuzu w krajach azjatyckich jest równie szeroki co w przypadku cytryny na Zachodzie: można go znaleźć w kosmetykach, perfumach i napojach¹⁸.

Owoc yuzu — gdzie kupić, cena

Świeże owoce yuzu można kupić w sklepach internetowych specjalizujących się w produktach orientalnych. Podobnie z przetworami z yuzu: herbatami, konfiturami, puree i alkoholem. Kremy na bazie yuzu można zakupić w popularnych sieciach aptek.

Produkty z yuzu plasują się raczej w grupie drogich — słoik dżemu kosztuje ok.. 50 zł, a butelka ginu nawet kilkaset złotych.