Nasze magazyny
Działanie lecznicze nasion kozieradki – nazywanej też koniczyną grecką lub fenegryką – od wieków wykorzystywane jest w tradycyjnej medycynie indyjskiej oraz chińskiej, a opis ich właściwości znajdziemy już w starożytnej ajurvedzie. W papirusie Ebersa powstałym ok. 1550 r. p.n.e. pojawiły się pierwsze informacje o wykorzystaniu oleju otrzymanego z jej nasion w zabiegach pielęgnacyjnych.
KOZIERADKA POSPOLITA (TRIGONELLA FOENUM-GRAECUM)
Występowanie: kozieradka wywodzi się z Azji i Afryki, gdzie występuje w stanie naturalnym. Jest też powszechnie uprawiana na terenie Azji i Europy. Bardzo często można ją spotkać na stanowiskach naturalnych. Zdziczałe rośliny występują również na terenie Polski.
Surowiec: nasiona kozieradki (Semen Foenugraeci) oraz kwitnące ziele (Semen et Herba Foenugraeci)
Pora zbioru: na początku kwitnienia ścina się ziele. Pod koniec sierpnia i we wrześniu należy w całości zerwać strąki, gdy są w początkowej fazie dojrzewania. Najlepiej zrobić to wczesnym rankiem lub późnym wieczorem, gdy są lekko wilgotne.
Ważne: Z uwagi na fakt, że kozieradka ma bardzo szeroki wpływ na organizm, jej stosowanie zarówno lecznicze, jak i profilaktyczne warto skonsultować z wykwalifikowanym zielarzem lub naturoterapeutą.
W tej niewielkiej roślinie mieści się bogactwo korzystnych dla zdrowia substancji biologicznie czynnych. Fenegryka jest ceniona za związki śluzowe (20-60%), jakich dostarczają jej nasiona. Zawierają one też wiele rodzajów flawonoidów (luteolinę, trycynę, naryngeninę, kwercetynę), glikozydów (witeksynę, izowiteksynę, orientynę, izoorientynę, wiceninę-1 i -2) oraz izoflawonów – związków z rodzaju fitoestrogenów – wykazujących podobną aktywność do ludzkich estrogenów1.
Na co pomaga kozieradka pospolita?
Regulacja poziomu glukozy
Przyjmowanie kleiku z nasion kozieradki powoduje opóźnienie wchłaniania węglowodanów w jelitach oraz redukuje poposiłkowy wzrost stężenia cukru we krwi. W testach dowiedziono, że ekstrakt aktywuje w adipocytach oraz komórkach wątroby insulinową ścieżkę sygnalizacyjną. Jedzenie rozdrobnionych nasion rośliny doprowadziło do obniżenia indukowanej poposiłkowej hiperglikemii, a preparaty z nich poprawiają obwodowe wykorzystanie glukozy2.
Na Alzheimera i Parkinsona
Dzięki zawartości alkaloidu – trygoneliny – koniczyna grecka chroni neurony mózgu przed uszkodzeniami powodowanymi nie tylko przez wolne rodniki, ale także degeneracyjnym działaniem złogów β-amyloidu, które są jedną z przyczyn choroby Alzheimera. Pobudza też regenerację aksonów komórek mózgowych oraz stymuluje powstawanie synaps, czego efektem jest poprawa pamięci3. Co więcej, stosowanie ekstraktu z nasion kozieradki 4-krotnie ogranicza wzrost stopnia upośledzenia sprawności ruchowej osób cierpiących na parkinsona4.
Naturalny niesteroidowy lek przeciwzapalny
W toku badań wykazano również, że zastosowana zewnętrznie, doustnie, jak i dootrzewnowo daje efekty porównywalne do niesteroidowych leków przeciwzapalnych: diklofenaku potasu, sodu czy pentazocyny. Dodatkowo towarzyszy temu efekt przeciwgorączkowy i przeciwbólowy5.
Przeciw wrzodom żołądka i dwunastnicy
W medycynie tradycyjnej kozieradka od dawna jest wykorzystywana w leczeniu chorób przewodu pokarmowego, a badania potwierdzają, że działa ochronie na błonę śluzową w chorobie wrzodowej. Ponadto zmniejsza obrzęk oraz przekrwienie śluzówki, gdyż hamuje wydzielanie soku żołądkowego i pepsyny6.
Chroni przed rakiem
Inne wyniki badań wskazują, że substancje czynne zawarte w nasionach fenegryki mają szerokie działanie przeciwnowotworowe wobec raka jelita grubego, czerniaka oraz białaczki. Hamują rozwój chłoniaka komórek B i T, raka brodawkowatego tarczycy, raka sutka i jajnika. Za aktywność przeciwnowotworową odpowiadają saponiny steroidowe, a przede wszystkim diosgenina, która zarówno hamuje wzrost komórek nowotworowych, jak i pobudza ich obumieranie, czyli apoptozę7.
Wspiera wątrobę
Ze względu na obecność związków polifenolowych kozieradka może konkurować z sylimaryną pod względem hepatoprotekcyjnym. Związki te przyczyniają się do zmniejszenia liczby grup karbonylowych białek, które uważane są za jeden z markerów stresu oksydacyjnego. W wyniku zastosowania frakcji polifenolowej z jej nasion zaobserwowano unormowanie podwyższonych poziomów markerów wątrobowych takich jak: ALAT, LDH, ASPAD, ALP, bilirubina oraz GGT. A przy tym zwiększył się poziom zredukowanego glutationu8.
Redukuje cholesterol
Nasiona rośliny stosuje się również do obniżania poziomu trójglicerydów i cholesterolu, zarówno całkowitego, jak i frakcji lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) oraz bardzo niskiej gęstości (VLDL). Z drugiej strony potwierdzono, ich korzystny wpływ na wzrost poziomu lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL)9. Okazuje się, że wystarczy regularne doprawiać nimi potrawy, by znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia zakrzepicy.
Niszczy grzyby i pierwotniaki
Inne wyniki badań dowodzą przeciwgrzybiczej aktywności ekstraktów fenegryki m.in. wobec Aspergillus niger, Alternaria syphillus, Rhizopus syphillus, Fusarium solani oraz Aspergillus flavus10. Jednocześnie wykazano, że ekstrakty te działają również przeciwpierwotniakowo wobec Trichomonas vaginalis oraz Plasmodium falciparum.
Zastosowanie kozieradki pospolitej
- Odwar Łyżkę sproszkowanych nasion zalej szklanką letniej wody (250 ml), wymieszaj i ogrzewaj do wrzenia, łagodnie gotując 3-5 min. Odstaw na ok. 10 min.
Ciepły odwar stosuj zewnętrznie do okładów w ropnych zapaleniach skóry, na wrzody, czyraki, obrzęki, opuchlizny, rany, a także w stanach zapalnych skóry. Możesz nim także płukać jamę ustną przy bólu gardła i w stanach zapalnych.
Pij odwar 3 razy dziennie po pół szklanki jako lek ogólnie wzmacniający, ułatwiający trawienie, a także pobudzający wydzielanie soku żołądkowego. - Kataplazmy Rozdrobnij 50 g nasion kozieradki i zwilż ciepłą wodą. Możesz dodać pół łyżeczki 10% kwasu octowego. Następnie ogrzewaj wszystko do temperatury 40°C. Pastę rozsmaruj na gazie lub bandażu i przykładaj na chore miejsca.
Właściwości śluzowe wykorzystuje się tu w leczeniu miejscowym stanów zapalnych otwartych ran, oparzeń, wrzodów, czyraków, guzów, obrzęków, a także jako okłady rozgrzewające. - Nalewka 4 łyżki sproszkowanych nasion fenegryki zalej szklanką wrzątku (250 ml) i odstaw pod przykryciem na godzinę. Następnie całość wlej do słoja, zalej 200 ml wódki. Dokładnie wymieszaj i zakręć słój. Odstaw na 3 dni. Po tym czasie przefiltruj nalewkę przez gazę lub filtr, dodaj 200 ml płynnego miodu i ponownie wymieszaj, tak aby składniki się połączyły. Przelej do butelki i szczelnie zamknij. Zażywaj w stanach osłabienia i braku apetytu 3 razy dziennie po 2 łyżki. Dla poprawy pamięci 3 razy dziennie po 1 łyżce.
- Herbalism nr 1(2)/2016
- Postępy Fitoterapii, 2011, 3, s. 185–190; 31 AJTCAM,2009, 63, s. 255-261
- Neuro Signals, 2005, 14, s. 34-45
- Phytother Research. 2014, 28(2), s. 172-178
- Acta Pol Pharm, 2008, 65, 4, s. 473-476
- J. Ethnopharmacol. 2002, 81(3), s. 393-397.
- APJCP, 2011,12(12), s. 3299-3304 ; BMC Complement. Altern. Med., 2014, 14, s. 114
- Alcohol and Alcoholism, 2008, 41(3), s. 267-273
- Pharmacologyonline, 2009, 2, s. 616-624
- Romanian Biotechnological Letters 17 (2012), s. 7237-7244
